"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki tespit-alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından duruşma istemli olarak temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 28.11.2023 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde gelen davacı vekili Avukat ... ile davalı vekili Avukat...'in sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saat 14.00'te Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkili ile davalı kurum arasında 13 Mart 2017 tarihinde "... Uluslararası ..., Metroloji ve Kalibrasyon Laboratuvarı Kurulması Teknik Yardım Projesi" kapsamında, ölçüm ve kalibrasyon malzemesinin tedarik edilmesine yönelik sözleşme imzalandığını, sözleşmeye konu 14 kalem malzemenin, ... ... Ticaret ve Sanayi Odası sorumluluğunda işletilen ... Metal, Metroloji ve Kalibrasyon Laboratuvarına teslimi, kurulumu, devreye alınması ve konuyla ilgili eğitim verilmesini içerdiğini, uygulama süresi, sözleşmenin özel şartlar bölümünün 19 uncu maddesi ile 210 gün olarak belirlendiğini, bu 210 günlük sürenin 120 günü teslimat, 45 günü kurulum-devreye alma-eğitim, 45 günü ise geçici kabul aşaması olarak kabul edildiğini, projenin uygulanmasına, sözleşmenin özel şartlar bölümünün 18 inci maddesi gereğince, Bakanlığın 23 Mart 2017 tarihli idari emri ile başlandığını, hesaplandığında uygulama süresinin bitiş tarihinin 19 Ekim 2017 olduğunu, sözleşme konusu mal ve hizmetlerin tedariki sürecinin sonunda teknik şartname ile uyarlı olarak lehtara teslim edildiğini, bu kapsamda söz konusu mal ve hizmetlere ilişkin geçici kabul sertifikalarının sunulduğunu, sözleşme kapsamındaki mal ve hizmetlerin tedarik edilmesine rağmen Bakanlığın gecikme cezası uyguladığı ifade edilerek müvekkiline 72.907,41 Euro tutarında eksik ödeme yaptığını, davalı Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, gecikme cezasının sözleşme bedeli olan 486.049,45 Euro'nun tamamı ile günlük gecikme cezası oranı %0,5 x 30 gün üzerinden hesaplandığını, hakedişlerinden kesilen bu tutarın sözleşmede gecikme cezası için öngörülen tavan miktar olduğunu, uygulanan cezai işlemin hem gerekçe yönünden hem de kesilen miktar yönünden hatalı olduğunu kısmi gecikmenin tedarikçiden kaynaklandığını, süre uzatma talebinin Bakanlık tarafından kabul edilmediği ileri sürülerek, uygulanan gecikme cezasının hukuka aykırı olduğunun tespitine, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere 72.907,41 Euro'nun 01.03.2018 tarihinden itibaren ... Merkez Bankasının ödemenin yapılması gereken günün tekabül ettiği ayın ilk ... gününden başlıca re-finansman işlemleri için uyguladığı oranın 8 puan üzerinden hesaplanan faizi ile birlikte, davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; davanın zamanaşımına uğradığını görevli yargı yeri idari yargı olduğundan yargı yolu yönünden itiraz ettiklerini, ihale ilanında tüm detayların yer aldığını, sözleşme için başlangıç emrinin 23.03.2017 tarihinde verildiğini, bu tarih itibarı ile yüklenicinin 120 günlük teslim süreci başladığını, ürünlerin teslimi için son tarihin 19.07.2017 olduğunu, teslim tarihinden itibaren, yükleniciye kurulum, işletmeye alma ve eğitim işlerini tamamlaması için 45 günlük ek süre verildiğini ve 19.07.2017 tarihine 45 gün eklendiğinde, bu sürenin son tarihi de 02.09.2017 olduğunu, yani yüklenicinin en geç 02.09.2017 tarihine kadar kurulum, test, eğitim gibi işlemlerini tamamlayıp sözleşme makamına geçici kabul için başvurması gerektiğini, sözleşme makamının da geçici kabulü onaylamak için 45 günlük süresi bulunduğunu, geçici kabul için son tarihin 17.10.2017 olduğunu, yüklenicinin 1.2 numaralı ürün haricindeki ürünleri 22.09.2017 tarihinde teslim ettiğini, yani sözleşmenin özel koşullar bölümünün 19 uncu maddesinde belirtilen tarihlere göre 65 günlük bir gecikme söz konusu olduğunu, yüklenicinin 10.05.2018 tarihli yazısında da belirttiği üzere 1.2 ve 1.3 numaralı ürünler hariç, ürünlere ilişkin eğitimlerin 30.11.2017 tarihinde tamamlandığını, eğitimin son tarihinin 02.09.2017 olduğu göz önüne alındığında, bu noktada da 89 günlük bir gecikme olduğunu, teslim süresine uymakta zorlanan diğer şirketlerin süresinde teslim yapamayacağından ihaleye girmemiş olabileceklerini, davacının üzerine düşen özen yükümlülüğünü yerine getirmediğini ve gecikmelerin firmanın kusurundan kaynaklandığını savunarak, davanın usul ve esas yönünden reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; ... Uluslararası ..., Metroloji ve Kalibrasyon Laboratuvarı Kurulması Teknik Yardım Projesi kapsamında, taraflar arasında 486.049,45 Euro bedelli ve 13.03.2017 tarihli sözleşmenin akdedildiği, sözleşmenin konusunu, kütle, boyut ölçümü ve kalibrasyon ekipmanlarının tedariki, teslimatı, indirilmesi, kurulumu, devreye alınması ve eğitimi alt bileşenlerinin oluşturduğu, bu alt bileşenlerin gerçekleştirilmesi ve yüklenicinin geçici kabul sertifikası alması için öngörülen sürenin 210 gün olduğu, taraflar arasındaki yazışmalarda belirtilen başlangıç tarihi olan 23.03.2017 tarihi baz alındığında sürenin 17.10.2017 tarihi itibariyle sona erdiği, ancak idarenin 07.05.2018 tarihli yazısında söz konusu tarihin 19.10.2017 olarak kabul edileceğinin ifade edildiği, bu nedenle yüklenici firma olan davacının 19.10.2017 tarihine kadar "kütle, boyut ölçümü ve kalibrasyon ekipmanlarının tedariki, teslimatı, indirilmesi, kurulumu, devreye alınması ve eğitimi" ve "geçici kabul sertifikasını alması" gerekirken, tekil ağırlık setinin, yüzey pürüzlülüğü ölçüm cihazlarının, lazer mesafe ölçüm cihazı koruma kapağının 2017 yılı aralık ayında teslim edildiği, böylece, sözleşmenin 18 inci maddesinde öngörülen 210 günlük süre içerisinde ... ve işlemlerin davacı firma tarafından tam ve eksiksiz olarak teslim edilemediği, bu nedenle sözleşmenin 21 inci maddesi uyarınca gecikme cezası uygulandığı, uygulanan cezai işlem miktarının taraflar arasındaki sözleşme hükümlerine uygun olduğu anlaşıldığından, dosyadaki bilgi ve belgeler ile uyumlu hükme esas almak için yeterli ve denetime elverişli bulunan bilirkişi raporu da gözetilerek sübut bulmayan davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; Mahkemece eksik inceleme ile karar verildiğini, bilirkişi raporuna itirazlarının değerlendirilmediğini, hukuki dinlenilme hakkının zedelendiğini, mahkemenin sözleşme yorumunu kendisi yapması gerekirken bilirkişi görüşüne göre karar verdiğini, bilirkişinin teknik alanının dışına çıkarak rapor düzenlediğini, sözleşmenin ilgili maddesinin herhangi bir yoruma yer bırakmayacak biçimde gecikme cezasına esas tarihleri belirlediğini ve bilirkişi tarafından tespit edilenin aksine gecikme cezasına esas tarihler arasında
"geçici kabul sertifikasının düzenlendiği tarih" gibi bir tarihin yer almadığını, "teslim" ibaresinden anlaşılması gereken hususun da yine bilirkişi tarafından hatalı olarak saptandığı gibi "geçici kabul sertifikasının düzenlenmesi" olmadığını, sözleşmenin Genel Şartlar bölümünün 29 uncu maddesinde "teslim" ibaresi ile anlaşılması gereken hususun da ortaya konulduğunu, sözleşmeye konu edimin fiilen yerine getiriliş tarihi olduğunu,“Kalem 1.2” hariç olmak üzere tüm malzeme ve ekipman, uygulama süresinin bitimi olan 19.10.2018 tarihinden önce, 22.09.2017 tarihi itibariyle teslim edildiğini, Lazer Mesafe Ölçüm Aletinin de davalı Bakanlık tarafına tedarikinin 22.09.2017 tarihinde sağlandığını, montaj esnasında malzemenin örtüsünün malzemenin ölçüleri ile uyuşmadığının görülmesi üzerine bahse konu örtünün müteakip süreçte müvekkil şirket tarafından yenisi ile değiştirildiğini, cihazın eklentisi durumunda olan uyuşmazlık konusu örtünün sadece estetik bir fonksiyona sahip olduğunu, teslim tarihinin sadece bu ayıp sebebiyle örtünün teslim tarihi olan 25.12.2017 olarak kabul edilmesinin hatalı olduğunu, somut durumda ise edimlerin fiilen yerine getiriliş tarihinin en geç 26.12.2017 tarihi olduğunu, uzatma talebi ile ilgili hususlar göz önünde bulundurulmasa dahi sözleşmeye açıkça aykırı olarak, geçici kabul tarihi esas alınarak hesaplanan cezai şartın hukuka aykırı olduğunu, sözleşmenin özel şartlar bölümünün 21 inci maddesinin birinci fıkrası gereğince, cezai şartın teslim edilmemiş malzemeler ve gecikilen gün sayısı esas alınarak hesaplanması gerekirken, bu yönde bir ayrıma gidilmeksizin ilgili hesap, sözleşme bedelinin tümü olan 486.049,45 Euro üzerinden yapıldığını, cezai şartın teslim edilmemiş malzeme değerinin üzerinden yapılacağının hüküm altına alındığını belirterek, kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dosya kapsamı, mevcut delil durumu, hükme esas alınan bilirkişi raporunun yeterli, denetime ve somut olayın özelliklerine uygun olması, basiretli bir tacir gibi davranması beklenen davacının imzalamış olduğu sözleşme ve ekleri ile bağlı olması, sözleşmenin genel şartlar 22.3, 29.1 ve 24.1 maddeleri kapsamında davacının üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmemiş olması, özel koşullar bölümü 19 uncu maddesinde belirtilen tarihlere göre teslimin gerçekleştirilmemiş ve hizmetin verilmemiş olması, sözleşme genel koşullar 21.1 maddesine göre sözleşme makamının gecikilen her gün için sözleşme bedelinin binde beşi (5/1000) oranında ceza kesebileceğinin kararlaştırılmış olması, gecikme için kesilecek ceza miktarının sözleşme bedelinin % 15'ini geçemeyecek olması, bu kapsamda davalı tarafça kesilen ceza miktar ve hesaplanmasında bir usulsüzlük bulunmaması ve ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili, temyiz dilekçesinde istinaf dilekçesinde bildirdiği sebepleri tekrar ederek, kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, taraflar arasında düzenlenen sözleşme nedeniyle uygulan gecikme cezasının hukuka aykırı olduğunun tespiti ile eksik yapılan ödemenin davalı kurumdan tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 26 ncı maddesi.
3. Değerlendirme
Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle taraflar arasında imzalanan sözleşmenin maddelerine göre; teslim şartlarının, süresinin ve uygulanan ceza miktarının tespitinde Mahkemece yapılan değerlendirmenin yerinde olduğu anlaşılmakla, davacının tüm temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacının yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
17.100,00 TL Yargıtay duruşması vekalet ücretinin davacıdan alınıp davalıya verilmesine,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
28.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.