"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 19. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2936 E., 2022/2546 K.
DAVA TARİHİ : 10.10.2017
SAYISI : 2022/84 E., 2022/207 K.
Taraflar arasındaki ayıplı mal davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... Oto....A.Ş. vekili ve ... Benz.... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... Oto. ...A.Ş. vekili ve ... Benz.... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; davalı ... Oto San. ve Tic. A.Ş.'den 02.07.2015 tarihinde ... Benz marka engelli otomobilini ÖTV indirimi ile 147.004,40 TL'ye satın aldığını, aracın tesliminden kısa bir süre sonra araçtaki parçalardan ötürü şikayetlerin başladığını, aracının birçok kez servise alındığını ancak çıkan arızaların çözümlenemediğini, ... 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2017/80 D.... sayılı dosyasında alınan 07.09.2017 tarihli bilirkişi raporunda; turbo sisteminde meydana gelen arızanın sürücünün müdahale etme imkanı olmadığından kullanım hatasından meydana gelmediği kanaatine varıldığını belirterek, öncelikle dava konusu aracın ayıpsız misli ile değiştirilmesini aksi kanaatte olunursa satış bedeli tutarı olan 147.004,40 TL'nin satış tarihinden itibaren işleyecek avans faizi (aksi kanaatte yasal faizi) ile tahsilini, ÖTV muafiyeti tutarı olan 56.061,00 TL satın almadan kaynaklanan zararın satış tarihinden itibaren işleyecek avans faizi (aksi kanaatte yasal faizi) ile davalılardan tahsilini, aracı kullanamaması sebebiyle uğradığı şimdilik 10.384,00 TL maddi zararı ile alınan sıfır kilometre araçta gizli ayıp çıkması sebebiyle 50.000,00 TL manevi tazminatın davalılardan tahsilini istemiş, Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı sonrası duruşmada verdiği beyanda, aracın ayıpsız misli ile değişimine karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ...Ş. vekili; davanın hak düşürücü ve zamanaşımına uğradığını, muayene ve ihbar sürelerinin kaçırılmış olması nedeni ile davanın reddini, araç değişimi ya da bedelinin iadesi kararı verilirse davacının aracının müvekkiline varsa üzerindeki tüm takyidatlar kaldırılarak iadesini istemiştir.
2. Davalı ... Otomotiv San. A.Ş. vekili; müvekkilinin davaya konu aracın satıcısı ve distrübütörü olmadığı dikkate alınarak açılmış bulunan davanın husumet ve esas yönlerinden reddini, müvekkilinin yaptığı tamirat işleminde işçilik kusuru bulunmadığı dikkate alınarak, müvekkili hakkında tüm talepler yönüden açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
3. Davalı ... Oto San. ve Tic. A.Ş.; davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin 18.10.2018 tarihli ve 2017/554 E., 2018/486 K. sayılı kararıyla; aracın tesliminden kısa bir süre sonra araçta parça kaynaklı şikayetlerin olduğu, birçok kez servise götürüldüğü, turbo ve başka parçaların servis tarafından revize edildiği, yetkili servis tarafından değiştirildiği, basınç sensörü, sıcaklık sensörü, yüksek basınç hattı gibi parçaların ... kapsamında olduğu ancak turbo şarjlı aşırı doldurma sistemi ile donatılmış elektronik kontrollü dizel motora sahip olan araçta açığa çıkan turbo şarj ünitesi kaynaklı arızanın kullanımdan kaynaklanmayan üretime dayalı olan, satın alma sırasında mutat bir gözlem ile anlaşılamayacak nitelikte, araçtaki performans ve güç düşüşü sebebi ile tüketicinin araçtan beklediği faydayı azaltan ve sürekli servise gitmesi sebebi ile araçtan beklediği yararı azaltan, aracın servis geçmişinde arızalarının gözükecek olması sebebi ile aracın satışı esasında karşı tarafın satın alma iradesini etkileyecek ekonomik eksiklikler içermesi nedeni ile 6502 sayılı Kanun'un 8 inci maddesinin birinci fıkrası kapsamına göre gizli ayıplı mal niteliğinde olduğu, 6502 sayılı Kanun'un 11 inci maddesine göre davacı tüketicinin satış sözleşmesinden dönme ve ödemiş olduğu bedel iadesi talebinde haklı olduğu, aracın serviste kalması sırasında kullanılamamasından doğan maddi zararını belgeler ile ispatlamış olduğundan kabulü gerektiği ancak aracı alım sırasında uygulanan ÖTV muafiyetine dayalı talebine ilişkin olarak ÖTV indiriminin süreye ve aracın satışı sırasındaki şartlara bağlı olduğu, bu kapsamda davalıların bir kusur ve sorumluluğunun bulunmadığı anlaşılmakla bu talebin reddinin gerektiği, araçtaki gizli ayıbın üretim kaynaklı olması ve ayrıca servis işlemleri sırasında bir değişen parça kaynaklı gizli ayıpların bulunması nedeni ile ithalatçı üretici, satıcı ve servis hizmeti veren davalı tarafların birlikte ve müteselsilen sorumlu oldukları sonuç ve kanaatine varılarak davanın kısmen kabulüne, 6502 sayılı Kanun'un 8 inci maddesi gereğince dava konusu ... plaka sayılı aracın gizli ayıplı olduğunun tespitine, 6502 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi gereğince; araç satış bedeli olan 147.004,40 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalılar ... Otomotiv San ve Tic A.Ş. ile ... Benz....'den müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, ... plaka sayılı aracın ayıpsız ve takyidatsız olarak davalılar ... Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. ile ... Benz....'ye iadesine, aracın kullanılmamasından doğan ve belgelendirilen 10.384,00 TL maddi zararın dava tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, davacının ÖTV muafiyet tutarına ilişkin talebi ile manevi tazminata ilişkin talebinin reddine dair verilen karar, vekillerce istinaf edilmiş, ... Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin 17.01.2022 tarihli ve 2019/1006 E., 2022/53 K. sayılı kararıyla; dava konusu aracın davalı ... Otomotiv...AŞ.'den satın alındığı, ... Benz...A.Ş.'nin üretici firma olduğu, davalı ....A.Ş.'nin de servis hizmeti verdiği hususunda uyuşmazlığın olmadığı, tüketicinin dava açarken terditli olarak talepte bulunması halinde yargılama aşamasında Mahkemenin tüketiciye hangi seçimlik hakkını kullanacağını belirlemesinin gerektiği, tüketicinin hangi seçimlik hakkı kullanacağını belirledikten sonra bu hakkından vazgeçemeyeceği, Mahkemenin bu nedenle terditli açılan davada tüketicinin hangi seçimlik hakkını kullandığını belirlemeden karar vermesinin yerinde görülmediği, bu nedenle davacının bu yöndeki istinaf başvurusunun kabulünün gerektiği, açılan davanın satıcıya, üreticiye ve servis hizmeti veren davalı ....A.Ş.'ye karşı açıldığı nazara alındığında, her bir davalı hakkında kurulacak hükümde ve gerekçede açık ve net bir şekilde neyden ve ne şekilde sorumlu olacaklarının denetime elverişli bir şekilde belirlenmesinin gerektiği, Mahkemece kurulan hükümde, bu yönde açıklık olmadığı gibi Mahkeme masrafları ve vekalet ücreti yönünden de sorumlulukların açıklanmadığının görüldüğü, ....A.Ş. yönünden kurulan hüküm ve gerekçe açık olmadığı anlaşıldığından bu davalının istinaf başvurusunun kısmen kabulüne karar vermek gerektiği, diğer davalıların istinaf başvurusunun yukarıdaki gerekçeler göz önünde bulundurulduğunda bu aşamada değerlendirilmesine yer olmadığı gerekçesiyle, davacı ve davalı ....A.Ş.'nin istinaf talebinin kısmen kabulüne, diğer davalıların istinaf başvurusunun bu aşamada değerlendirilmesine yer olmadığına, ... 1. Tüketici Mahkemesinin 2017/554 E., 2018/486 K. sayılı kararının kaldırılmasına, dosyanın, gerekçede belirtilen hususlar çerçevesinde yeniden yargılama yapılmak üzere İlk Derece Mahkemesine iadesine karar verilmiştir.
2. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; ... kararında belirtildiği şekilde her bir davalı yönünden ayrı ayrı yargılama gideri, vekalet ücreti yönünden hesaplama yapılıp hüküm kurulduğu, davalılardan ... Oto...A.Ş.'nin yetkili servis olup, dava konusu ayıplı olduğu tespit edilen aracın 28.12.2015-01.06.2016 ve 27.12.2016 tarihlerinde servis bakım ve onarım işlemlerini yaptığı, dava konusu ... plakalı aracın ise kullanımdan kaynaklanmayan üretime dayalı basit bir inceleme ile anlaşılamayan ve zamanla ortaya çıkan gizli ayıplı olup, buna bağlı zarardan servis hizmeti veren bu davalının sorumlu olmadığı ve davanın husumetten reddinin gerektiği anlaşılmakla davanın kısmen kabulüne, 6502 sayılı Kanun'un 8 inci maddesi gereğince dava konusu ... plaka sayılı aracın gizli ayıplı olduğunun tespitine, 6502 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi gereğince; ... plakalı aracın ayıpsız misli ile değiştirilmesine ve davalılar ... Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. ile ... Benz....'den müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, ... plaka sayılı aracın takyidatsız ve hasarsız olarak davalılar ... Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. ile ... Benz....'ye iadesine, aracın kullanılmamasından doğan ve belgelendirilen 10.384,00 TL maddi zararın dava tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalılar ... Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. ile ... Benz....'den alınarak davacıya verilmesine, davanın ... Oto Tur Teks İnş Yaty San ve Tic. A.Ş. yönünden husumet nedeniyle reddine, davacının ÖTV muafiyet tutarına ilişkin talebi ile manevi tazminata ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı ... Oto ...A.Ş. vekili ve ... Benz.... vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... Oto ...A.Ş. vekili; Mahkemenin misli ile değişim kararının Medeni Kanun'un 2 nci maddesine aykırı olduğunu, davacının talebinin ayıp oranında bedelden indirim olarak değerlendirilmesi gerektiğini, dava konusu aracın kullanılması nedeniyle araçta değer kaybının olduğunu, bu değer kaybının tespiti ile müvekkiline geri ödenmesi gerektiğini, aracın ayıplı olmadığını beyan ederek istinaf talebinde bulunmuştur.
2. Davalı ... Benz A.Ş. vekili; Mahkeme kararının yerinde olmadığını, zamanaşımı definin nazara alınmadığını, davacının şikayetlerinin üretimden değil servis hizmetinden kaynaklı olduğunu, dava konusu araçta kullanımdan kaynaklı olan değer kaybının dikkate alınmamasının yerinde olmadığını beyan ederek istinaf talebinde bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; aracın misli ile değişimi yönünde davacının seçim hakkını kullandığının anlaşıldığı, Mahkemece yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda davacının iddia ettiği ayıpların gizli ayıp niteliğinde olduğu, aracın serviste kaldığı dönemde davacının maddi zararının oluştuğu, davacının ÖTV'ye ilişkin talebinin ÖTV indiriminin süreye ve aracın satışı sırasındaki şartlara bağlı olduğu, bu kapsamda davalıların bir sorumluluğunun bulunmadığı, ayıpların gizli ayıp olması nedeniyle ithalatçı ve satıcı firmanın sorumluluğunun bulunduğu yönünde tespitlerde bulunulduğu, davalı ... Oto...A.Ş.'nin dava konusu araca servis hizmeti verdiği, yapılan incelemede servis hizmetine yönelik ayıp iddiasında bulunulmadığından Tüketici Kanunu'ndan doğan seçimlik haklardan üretici ve satıcı firma olan diğer davalıların sorumluluklarının bulunduğu yönündeki mahkeme gerekçesinin yerinde olduğu, aracın alındığı tarih, ayıbın ortaya çıkışı süresi nazara alındığında davalıların zamanaşımı yönündeki itirazlarının yerinde görülmediği, her ne kadar davalılar ayıbı kabul etmemekle beraber davacının Tüketici Kanunu'ndan doğan aracın misli ile değimi yönündeki talebinin dürüstlük kuralına aykırı olduğunu iddia etmişlerse de aracın 0 km olması, oluşan hasarın davacının kullanımından kaynaklanmaması, üretimden kaynaklı gizli ayıp nedeniyle tüketicinin maldan beklediği faydayı elde etmesinin zorlaştığı anlaşıldığından misli ile değişim yönündeki talebinin Tüketici Kanunu kapsamında yerinde olduğunun anlaşıldığı, dosya kapsamındaki yazı, belge ve bilgilere, yasaya uygun gerektirici nedenlere, İlk Derece Mahkemesi kararının gerekçesinde dayanılan delillerle, delillerin tartışılması sonucu maddi olay ve hukuki değerlendirmede usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına, incelemenin istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılıp, kamu düzenine herhangi bir aykırılığın da bulunmamasına göre Mahkemece verilen kararın usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığından HMK 353/1-b maddesi gereğince davalılar ... Oto ..A.Ş. ve ... Benz A.Ş.'nin istinaf kanun yolu başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Oto...A.Ş. vekili ve ... Benz.... vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... Oto...A.Ş. vekili; istinaf sebeplerini tekrar ederek, ... emirlerinden anlaşılacağı üzere davacı tarafından onarım hakkının sürekli kullanıldığını, davayı kabul etmemek kaydıyla, somut olayda açık bir ayıp olduğu ortada olup, davacı üzerine düşen muayene ve ihbar sorumluluğunu yerine getirmediğinden davanın reddinin gerektiğini, kullanımdan kaynaklanan ve ... kapsamı dışında oluşan arızalardan müvekkili şirketin sorumlu tutulamayacağını, davacının aracın misli ile değişimi talebinde bulunabilmesi için araçtaki eksikliğin satış bedeline çok yakın olmasının gerektiğini, somut olayda araçtaki eksiklik satış bedeline yakın olmadığından misli ile değişiminin hakkaniyete uygun düşmediğini, kaldı ki 2015 model bir aracın sıfır olarak misli ile değişiminin günümüz itibariyle de mümkün olamadığını belirterek kararın bozulmasını talep temiştir.
2. Davalı ... Benz.... vekili; istinaf sebeplerini tekrar ederek, 22.06.2018 tarihli bilirkişi raporunda turbonun söküldüğünden bahsedildiğini ancak turbonun kanatçıklarının neden hasarlanabileceği hakkında herhangi bir değerlendirme yapılmadığını, İstinaf Mahkemesi kararında bu bilirkişi raporuna dayanarak karar verilmişse de söz konusu bilirkişi raporunun karar vermeye elverişli olmadığını, zira araca son takılan turbo parçasının hava emiş tarafındaki türbin kanatçıklarının hasarlandığını, turbo milinde bir sorun olmayıp turbo emiş kanatçıklarının hasarlanmasının ürün kaynaklı bir durum olmadığını, İlk Derece Mahkemesi tarafından araçtaki şikayetin servis kusurundan kaynaklanıp kaynaklanmadığı araştırılmadan karar verilmesinin hukuka aykırı olduğunu, dava konusu araçta davacının kullanımından kaynaklanan, tramer kaydından da açıkça görülen ön tampon hasarının kullanıcıdan kaynaklandığının izahtan vareste olduğunu, araçta meydana gelen değer kaybının dikkate alınmaksızın misliyle değişime karar verilmesinin menfaat dengesine aykırı olduğunu belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava; satın alınan aracın ayıplı olduğu iddiasına dayalı misli ile değişim istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un, tüketicinin seçimlik hakları başlıklı 11 inci maddesi: ''Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici; a)Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme, b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme, c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme, ç) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme, seçimlik haklarından birini kullanabilir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. (2) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz. Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz." şeklindedir.
2. Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar, tüketicinin seçtiği hakkı yerine getiren tarafça karşılanır. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte 11.01.2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre, davalılar vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki sair temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davacının, satın aldığı araçta üretim hatası bulunduğu ve gizli ayıplı olduğu, dosyadaki delillerden, değişik ... dosyasında ve yargılama sırasında alınan bilirkişi raporlarıyla anlaşılmıştır. Davacı, satın aldığı aracın ayıpsız misli ile değiştirilmesi talepli bu davayı açmış, Mahkemece aracın ayıpsız misliyle değiştirilmesine karar verilmiştir. Ancak dosya içindeki bilgi, belgeler ile özellikle davalıların beyan dilekçeleri ve bilirkişi raporundan, davacının aracında hasar kaydı bulunduğu yönünde bilgiler mevcuttur.
Ne var ki Mahkemece aracın ayıpsız misli ile değiştirilmesine hükmedilirken, dava konusu araçta satın almadan sonra oluşan bir hasarın bulunup bulunmadığı ve mevcut ise bunun araçta meydana getirdiği değer kaybı araştırılmamıştır.
3. Yukarıda belirtilen hususta, konusunda uzman bilirkişi tarafından araçta hasar kaydı bulunup bulunmadığı araştırılarak saptanmalı ve bu durumun mevcut olması halinde bu değer kaybının, davacı tarafından davalılara ödenmesine karar verilmelidir. Eksik inceleme ile yazılı şekilde, aracın değer kaybı dikkate alınmaksızın hüküm tesisi, usul ve yasaya aykırı olup,bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davalıların sair temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının davalılar yararına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harçlarının istek halinde temyiz edenlere iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.