"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki asıl davada sözleşmenin haksız feshedildiği iddiasına dayalı gelir kaydedilen kesin teminat mektubu tutarının iadesi, birleşen davada ise gelir kaydedilen kesin teminat güncelleme farkının tahsili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl davanın kabulüne birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın asıl davada davalı vekili, birleşen davada davacı Kurum vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı asıl davada davalı, birleşen davada davacı Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Asıl davada davacı vekili; davalı ... ile ... 429 Helikopterleri İçin (1162) Kalem Yedek Parça Mal Alımı kapsamında 08.12.2015 tarihinde gerçekleşen ihaleyi müvekkili şirketin kazandığını, 151 (yüz elli bir) kalem mal için 02.03.2016 tarihinde sözleşme imzalandığını, bedeli birim fiyat üzerinden 2.952.169,60 USD olarak kabul edildiğini, sözleşme'nin imzalanması üzerine davacının 30.04.2019 tarihine kadar geçerli ve 177.131, USD bedelli kesin teminat mektubunu davalı Kurum'a teslim ettiğini, sözleşmede belirtilen 150 kalem malın son teslim süresi olan 02.06.2017 tarihinde süresinde teslim edildiğini, 1.100 USD bedelli "..." isimli parça sipariş edilmesine rağmen üreticiden kaynaklı sorunlar sebebiyle süresi içerisinde teslim edilemediğini, bunun üzerine davalı tarfından 06.06.2017 tarihinde 10 günlük cezalı sürede teslimi yoksa sözleşmenin fesh edileceğinin ihtar edildiğini, müvekkili şirketin, 07.06.2017 tarihli yazısı ile parçanın imalatçısı dava dışı ... Helikopter firmasının, üçüncü kişi firmalara malzeme vermeme kararı sebebiyle sevkiyatın zamanında yapılamadığı nedeniyle 130 gün süre istendiğini, 15.06.2017 tarihli yazı ile firmanın teslim tarihini belirtmesi üzerine de 151 gün cezalı süre talep ettiklerini, davalı tarafından taleplerine karşı sessiz kalarak 19.06.2017 tarihinde sözleşmenin fesh edildiğinin şirkete bildirildiğini, 17.07.2017 tarihinde ise kesin teminat mektubunun davalı tarafından nakde çevrildiğinin bildirildiğini, müvekkili Şirketin, 12.07.2017 tarihli yazısı ile söz konusu malzemenin sevkinin hazır olduğunu bildirerek davalının sevke ilişkin talimatının beklendiğinin davalı idareye bildiğirildiğini, bu talebe de sessiz kalındığını belirterek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere; gelir kaydedilen kesin teminat mektubu tutarı olan 177.131,00-USD'nin fiili ödeme tarihinden ... döviz satış kuru üzerinden hesaplanarak idare tarafından nakte çevrildiği tarihten itibaren ticari avans faizi ile müvekkili şirkete iadesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Birleştirilen davada davacı Kurum vekili; ... 429 Helikopterleri için (1162) kalem yedek parçanın 2.952.169,60 $ bedelle davalı ...'dan satın alınmasının uygun görüldüğünü, idare ile yüklenici arasıda 22.01.2016 tarihinde sözleşme imzalanarak yürürlüğe girdiğini, yüklenicinin yedek parça alımı işini sözleşme hükümlerine göre zamanında yerine getiremediğinden, sözleşmenin 35. maddesi ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 20 inci maddesi gereğince, sözleşmenin 19.06.2017 tarihinde feshedildiğini ve bu alım için düzenlenen 177.131,00 $ değerindeki kesin teminatın gelir olarak kaydedildiğini belirterek davalı firmadan kesin teminat güncelleme farkı olan 33.197,49 $ bedelinin temerrüt tarihi olan 7.8.2017 tarihinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II.CEVAP
1. Asıl davada davalı Kurum vekili; ... 429 helikopterleri için yedek parça alım ihalesi yapılmış ve söz konusu alıma ait işin 151 (yüz elli bir) kalemi için ... firmasıyla sözleşme imzalandığını, yüklenicinin, sözleşmeye uygun olarak malı sözleşmede belirtilen 450 (dört yüz elli) takvim günü içerisinde teslim etmediğini ve firmaya 10 (on) gün süreli yazılı ihtar yapıldığını, İdarenin sözleşmede belirlediği süreyi ve açıklamaları içeren ihtara rağmen aynı durumun devam etmesi üzerine 19.06.2017 tarihinde sözleşmenin fesih edildiğini, ayrıca, yüklenicinin bu ... için vermiş olduğu 02.03.2016 tarihli alındı belgesi ile 522.607,30 TL (beş yüz yirmi iki bin altı yüz yedi Türk lirası otuz kuruş) tutarındaki kesin teminatı hazineye gelir kaydedilerek firmanın yasaklandığını, davacının dava dilekçesinde sözleşmeye konu malzemeleri zamanında teslim edemediğini kabul ettiğini, feshin ve teminatın irat kaydının hukuka uygun olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Birleştirilen davada davalı şirket vekili;davanın birleştirilmesine, sözlemenin haksız fesh edildiğinden, davacı tarafından haksız olarak gelir kaydedilen kesin teminat mektubu tutarı üzerinden hesaplanarak talep edilen güncelleme farkı talebinin reddine, karar verilmesini istemiştir.
III.İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; "..." isimli parçanın üretici firmanın aldığı, üçüncü kişi firmalara malzeme vermeme kararı nedeniyle temin edilemediği, bu durumun teslim taahhüdünün yerine getirilmesine engel nitelikte olduğu ve yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmediğinden cezalı süre verilmesi gerekirken, tek yedek parça olan 1.100,00 TL tutarlı bir yedek parçanın teslim edilememesi gerekçe gösterilerek sözleşmenin idare tarafından haksız feshedildiğinden, teminatın irad kaydedilmesinin usulsüz olduğu gerekçeleriyle asıl dosyada davacının davasının kabulüne, 177.131 USD'nin ödeme tarihindeki ... döviz satış kuru üzerinden hesaplanarak davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, birleşen dosya davacısının davasının reddine karar verilmiştir.
IV.İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde asıl davada davalı, birleşen davada davacı Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Asıl davada davalı, birleşen davada davacı Kurum vekili; önceki beyanlarını tekrarla, sözleşmede belirtilen parçaların süresinde eksiksiz teslim edilmediğini, sözleşmede veya Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununda, yükleniciye cezalı süre verilmesine dair bir hükmün olmadığını, sözlemenin imzalandığı tarihte teslim edilmeyen malın ... Şirketi tarafından üretiminin yapılıp yapılmadığının malın tedariki için şirketçe ne zaman talepte bulunduğunun irdelenmediğini, teslim edilmeyen parçanın ne olduğunun sözleşmenin feshinde bir öneminin bulunmadığını, sözleşmede tedariki yasaklanan malzemeler çıkartılarak güncelleme yapıldığını, malzemenin üretici firma tarafından satışının yasaklandığının 450 günlük malın teslim süresi içerisinde ne zaman dile getirildiğinin bilinmediğini, davacı tarafın üzerine düşen yükümlülüğü başta yapmayıp yasal sürenin bitiminde talepte bulunduğunu, davacının kötü niyetli ve kusurlu oladuğundan sözleşmenin feshininin ve güncelleme bedeli talebinin de hukuka uygun olduğunu, bilirkişi raporunun yeterli olmadığı bilirkişilerin hesap dışında hukuki mütaalada bulunduğunu, faize hükmedilmesinin yerinde olmadığını belirterek kararın kaldırılmasına, asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; hükme esas alınan bilirkişi raporunun yeterli, denetime ve somut olayın özelliklerine uygun olduğu, bir adet parçanın teslimindeki gecikmenin yükleniciye kusur atfedilemeyecek sebeplerle gerçekleştiğinden, talep edilen 151 günlük sürenin verilmesi gerektiği, bunun idarenin lehine olduğu, sözleşmenin feshi ile teminatın irat kaydının, yine güncelleme farkı bedelinin talep edilmesi, şartlarının oluşmadığı gerekçesiyle, asıl davada davalı, birleşen davada davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde asıl davada davalı, birleşen davada davacı Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Asıl davada davalı, birleşen davada davacı Kurum vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebeplerle kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, asıl dava yedek parça mal alımına dair sözleşmenin haksız feshedildiği iddiasına dayalı gelir kaydedilen kesin teminat mektubu tutarının iadesi, birleşen dava ise gelir kaydedilen kesin teminatın güncelleme farkının tahsili, isteğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 20 nci ve devamı maddeleri.
3. Değerlendirme
Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesi kararında; belirtilen gerekçelere ve özellikle, bir adet parçanın teslimindeki gecikmenin yükleniciye kusur atfedilemeyecek sebeplerle gerçekleştiğinin tespit edildiğinin ve dava şartları ve hukukun uygulanması bakımından da hükmün bozulmasını gerektirir bir neden bulunmadığının anlaşılmasına göre, asıl davada davalı, birleşen davada davacı Kurum vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesi uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.