"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 25. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1834 E., 2022/2310 K.
SAYISI : 2019/114 E., 2021/53 K.
Taraflar arasındaki rücuen tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalı Okul Müdürlüğünde kayıtlı olup, kurumlarına bağlı ... ... Eğitim ve Araştırma Hastanesinde staj yapan öğrencilere hastane yönetimi tarafından staj ücreti ödendiğini, 3308 sayılı Kanun'un 25 inci maddesi ile bu kapsamda davalı ile ... ... Eğitim ve Araştırma Hastanesi arasında 13.09.2013 tarihinde imzalanan Öğrencilerin Mesleki Eğitim Uygulamalarına İlişkin Protokolün 19 uncu maddesinde yer alan "Bu protokol hükümleri ... ... Eğitim ve Araştırma Hastanesine herhangi bir mali mükellefiyet terettüp ettirmez." hükmü uyarınca ödenen staj ücretinden davalının sorumlu olduğunu belirterek, 2017 yılı Ocak - Şubat - Mart - Nisan - Mayıs ve Haziran ayları için ödenen staj ücretleri fazlaya ilişkin her türlü talep hakları saklı kalmak kaydıyla, şimdilik 100,00 TL'nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; okulda kayıtlı olup mesleki stajlarını ... ... Eğitim ve Araştırma Hastanesinde yapan öğrencilerin staj ücretleri ile ilgili olarak 3308 sayılı Kanun'un 25 inci maddesi uyarınca ödeme yükümlülüğünün davacı Kuruma ait olduğunu, taraflar arasında yapılan protokolün öğrencilere ödenen staj ücretine ilişkin bir düzenleme getirmediğini, öğrencilere ödenecek ücretin davalı Kurumdaki çalışmaları karşılığında yasa gereği yapılması gereken bir ödeme olduğunu, ödenecek bu ücretin iade edileceği ya da bu staj ücretlerinin müvekkili şirket tarafından ödeneceğine dair hiçbir düzenleme bulunmadığını ileri sürerek, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; taraflar arasında yasal bir zorunluluk bulunmamasına rağmen öğrencilerin staj ücretlerinin davalı tarafça ödeneceğine ilişkin bir anlaşma bulunmadığı, davacının davalının öğrencilerine staj yaptırmayı kabul ettiği, stajın davacı Kuruma bir katkı sağlamasının beklendiği, ihtiyaç fazlası öğrenci alarak ya da doğru şekilde kullanmayarak oluşan bir yük var ise bunun davacının sorumluluğunda olduğu, staj yapan öğrencilere ödenen ücretin Kanundan kaynaklandığı ve sundukları katkının karşılığı olduğu, öğrenci ücretleri belirlenirken davalı tarafça staj yaptırılacağından bahisle öğrencilerden ek bir ödeme alınmış olması halinde ise bunun öğrenciler ile davalı arasındaki bir hukuki durum olduğu, dava kapsamında tartışılmasının mümkün bulunmadığının anlaşıldığı, staj ücretinin yukarıda açıklanan vasfı ve staj ücretinin açıkça davalı tarafça ve ne şekilde ödeneceği konusunda sözleşme yapılmaması nedeniyle taraflar arasında imzalanan protokolün 19 uncu maddesinde bahsedilen "Bu protokol hükümleri ... ... Eğitim ve Araştırma Hastanesine herhangi bir mali mükellefiyet terettüp ettirmez." hükmünün eldeki dosya bakımından davanın kabulünü gerektirecek şekilde uygulama imkanı bulunmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; 3308 sayılı Kanun'un 25 inci maddesi ile mesleki eğitim gören örgün öğrenim öğrencilerine ücret ödeme zorunluluğu getirilmesine rağmen, bu ücret ile ilgili hususların okul müdürlüğü ile ... yeri sahibi arasında düzenlenecek sözleşme ile belirleneceğinin belirtildiğini, davalı ile hastane arasında 2013 yılında Öğrencilerin Mesleki Eğitim Uygulamalarına İlişkin Protokol imzalandığını, bu protokolün 14 üncü maddesi hükmüne istinaden staj yapan öğrencilerin ücreti konusunda 3308 sayılı Kanun'dan dolayı sorumlu olan Kurumun sözleşmeden dolayı sorumlu olana Borçlar Kanunu'nun Genel Hükümleri uyarınca rücu edeceğinin açık olduğunu, Mahkemece öğrencilerin staj ücretlerinin okul müdürlüğünce ödeneceğine dair açık hüküm bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesinin doğru olmadığını, tarafların kendi serbest iradeleri ile düzenledikleri ve imza altına aldıkları protokol hükümleri gereğince edimlerini yerine getirmek zorunda olduklarını ileri sürerek, istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; ... ... ... Sağlık Meslek Lisesi öğrencilerinin davacı Bakanlığa bağlı ... İl Sağlık Müdürlüğü ve ... Eğitim ve Araştırma Hastanesinde 2017 yılı Ocak ayından Haziran ayına kadar staj yaptıkları ve bu süre içerisinde dava konusu staj ücretlerinin ödendiğinin anlaşıldığı, özel okul öğrencilerinin staj veya tamamlayıcı eğitime devam etmelerinin zorunluluk arz ettiği, davacı idare tarafından hazırlanıp davalıya sunulan davaya konu protokolün kapsamı ve akdediliş amacı dikkate alındığında genel işlem koşulları içeren tek tip sözleşme niteliğinde olduklarının kabulünün gerektiği, aynı amaçla düzenlenen sözleşmelerin metinlerinin özdeş olmamasının bu sözleşmelerin içerdiği hükümlerin genel işlem koşulu sayılmasını engellemeyeceği, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'nun (3308 sayılı Kanun) 25 inci maddesinde staj ücretlerinden doğrudan staj yapılan işletmenin sorumlu olduğunun belirlendiği, yasa ile işletmeye yüklenen bu sorumluluğun hazırlanan tek tip sözleşmeler ile özel okula aktarılmasının doğru olmadığı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 21 inci maddesinin birinci fıkrasına göre, protokollerin ve sözleşmelerin bu hususa ilişkin ilgili hükümlerinin yazılmamış sayılması gerektiği ve geçersiz olduğu, davacının ödenen staj ücretlerini özel eğitim kurumundan rücuen talep etmekte haklı olmadığı, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle; davacı tarafın istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf sebeplerini tekrarlayarak, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava; davacı idareye bağlı hastane ile davalı arasında imzalanan protokol gereği staj yapan öğrencilere ödenen staj ücretlerinin tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 3308 sayılı Kanun'un "Ücret ve Sosyal Güvenlik" başlıklı 25 inci maddesinin birinci fıkrasında; "(Değişik: 2/12/2016-6764/45 md.) Aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere işletmeler tarafından ödenecek ücret ve bu ücretlerdeki artışlar, düzenlenecek sözleşme ile tespit edilir. Ancak, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında staj veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin net tutarının; yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde otuzundan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde onbeşinden, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde otuzundan, kalfalık yeterliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12’nci sınıf öğrencilerine asgari ücretin yüzde ellisinden aşağı ücret ödenemez. Bu amaçla kamu kurum ve kuruluşları gerekli tedbirleri alır. Staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajını okulda yapan ortaöğretim öğrencileri ile yükseköğretim kurumları ve birimlerinde yapan yükseköğretim öğrencilerinin yaptıkları stajlar bu fıkra hükmü kapsamı dışındadır." denilmiştir.
2. 3308 sayılı Kanun'un "Eğitim giderleri" başlıklı 36 ncı maddesinde; "Aday çırak, çırak, kalfa ve işletmelerde mesleki eğitimde kamu ve özel kuruluşlarca yapılan teorik ve pratik eğitim giderleri kendi kurum ve kuruluşlarınca, işyerlerinde yapılan pratik eğitimin giderleri ise işyerlerince karşılanır." düzenlemesi mevcuttur.
3. 6098 sayılı Kanun'un 20 nci maddesinde; "Genel işlem koşulları, bir sözleşme yapılırken düzenleyenin, ileride çok sayıdaki benzer sözleşmede kullanmak amacıyla, önceden, tek başına hazırlayarak karşı tarafa sunduğu sözleşme hükümleridir. Bu koşulların, sözleşme metninde veya ekinde yer alması, kapsamı, yazı türü ve şekli, nitelendirmede önem taşımaz.
Aynı amaçla düzenlenen sözleşmelerin metinlerinin özdeş olmaması, bu sözleşmelerin içerdiği hükümlerin, genel işlem koşulu sayılmasını engellemez.
Genel işlem koşulları içeren sözleşmeye veya ayrı bir sözleşmeye konulan bu koşulların her birinin tartışılarak kabul edildiğine ilişkin kayıtlar, tek başına, onları genel işlem koşulu olmaktan çıkarmaz.
Genel işlem koşullarıyla ilgili hükümler, sundukları hizmetleri kanun veya yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütmekte olan kişi ve kuruluşların hazırladıkları sözleşmelere de, niteliklerine bakılmaksızın uygulanır." denilmiştir.
4. 6098 sayılı Kanun'un "Yazılmamış sayılma" başlıklı 21 inci maddesi; "Karşı tarafın menfaatine aykırı genel işlem koşullarının sözleşmenin kapsamına girmesi, sözleşmenin yapılması sırasında düzenleyenin karşı tarafa, bu koşulların varlığı hakkında açıkça bilgi verip, bunların içeriğini öğrenme imkânı sağlamasına ve karşı tarafın da bu koşulları kabul etmesine bağlıdır. Aksi takdirde, genel işlem koşulları yazılmamış sayılır...", aynı Kanun'un "Yazılmamış sayılmanın sözleşmeye etkisi" başlıklı 22 nci maddesinde ise; "Sözleşmenin yazılmamış sayılan genel işlem koşulları dışındaki hükümleri geçerliliğini korur. Bu durumda düzenleyen, yazılmamış sayılan koşullar olmasaydı diğer hükümlerle sözleşmeyi yapmayacak olduğunu ileri süremez." hükmünü içerir.
5. 6098 sayılı Kanun'un "İçerik denetimi" başlıklı 25 inci maddesinde; "Genel işlem koşullarına, dürüstlük kurallarına aykırı olarak, karşı tarafın aleyhine veya onun durumunu ağırlaştırıcı nitelikte hükümler konulamaz." ve "Sözleşme özgürlüğü" başlıklı 26 ncı maddesinde ise; "Taraflar, bir sözleşmenin içeriğini kanunda öngörülen sınırlar içinde özgürce belirleyebilirler." denilmiştir.
6. Aynı konuda verilen Dairemizin 22.05.2023 tarihli ve 2023/234 E., 2023/1537 K. sayılı ilamı.
3. Değerlendirme
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerini değerlendiren Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın dayandığı yasal ve hukuksal gerekçelerin yerinde olmasına göre, davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.