"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili ve katılma yoluyla davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalı şirketin ... 3. Havalimanı İnşaatı Projesi kapsamında ... iskelesi kurum-söküm ve kiralama konusunda müvekkili firmadan fiyat teklifi istediğini, gönderilen fiyat teklifinin davalı tarafça kabul edilerek sözleşme olarak yürürlüğe girdiğini, bunun yanında işe başlarken 02.02.2018 tarihli teslim tutanağı ile müvekkiline ait bir kısım iskele malzemelerinin de davalı firmaya teslim edildiğini, taraflar arasında geçerli olan sözleşmeye göre işin sona ermesi ile birlikte teslim edilen bu malzemelerin tümünün sağlam ve hasarsız olarak tesliminin gerektiğini ancak davalı tarafından bir kısım malzemenin teslim edilemediğini, bir kısım malzemenin ise hasarlı teslim edildiğini, taraflar arasında geçerli olan sözleşmeye göre eksik ve hasarlı malzemelerin tedarikçi firma fiyatlarına göre ödenmesi gerektiğini, buna göre eksik ve hasarlı malzeme bedeli toplamının 177.360,70 TL olduğunu, fiyat teklifinin 8 inci maddesinde, “İskele kurulu bir şekilde İşveren’e teslim edildikten sonra meydana gelebilecek her türlü malzeme hasarından ve kaybından İşveren sorumludur. İşveren personeli çalışırken oluşabilecek malzeme hasarı tutanak ile tespit edilerek, tedarikçi firma katalog güncel liste birim fiyatları esas alınarak İşveren’e fatura edilir.” şeklinde düzenleme yer almakta olup davalının söz konusu bedellerden sorumlu olduğunu, diğer yandan taraflarca işin başında imzalanarak onaylanan fiyat teklifinin 6 ıncı maddesinde, “İskele kurum-söküm bedelinin %65’i kurumu takiben aylık hakediş karşılığı aylara yayılı şekilde, kalan %35’i de iskelenin sökümü takiben tahakkuk ettirilir. Ortaya çıkabilecek iskele kira bedeli aylık hakedişler şeklinde faturaya ilave edilir.” şeklinde olduğunu, bu maddeye göre 01 Haziran – 04 Ağustos 2018 arası tahakkuk eden iskele malzeme kira bedelinin 70.472,96 TL olduğunu, bu çerçevede teslim edilmeyen ve hasarlı malzemelerin bedeli ile 01.06.2018 tarihinden sonraki iskele hizmetlerine ilişkin tahakkuk eden kira bedeline ilişkin düzenlenen hakediş toplamı KDV hariç 247.833,66 TL'nin talep edildiği halde ödenmediğini; iskele kurulum ve kira hizmetinden oluşan hakediş bedeli içerisinde söküm bedeli bulunmadığını, malzeme teslim tutanaklarında eksik ve hasarlı malzemenin tek tek belirlendiğini ileri sürerek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere, şimdilik 292.443,71 TL'nin ihtar tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; davacı tarafça sunulan fiyat teklifi kabul edilerek işe başlanıldığını, yüklenilen ... bitirildiği halde davacı tarafça söküm işlemini gerçekleştirilmediğinden müvekkili firmanın çalışanlarınca söküm gerçekleştirilerek malzemelerin depoda muhafaza altına alındığını, uyuşmazlığın çözümünde taraflar arasındaki sözleşme hükümlerinin uygulanması gerektiğini, davacı tarafa kira bedellerinin ödendiğini, malzeme iade tutanaklarından da anlaşılacağı üzere haziran ayından sona kira bedeli istenilemeyeceğini, süre sonunda teslim alınmasını davacıya bildirdiği halde malzemelerin teslim alınmadığını, malzemeler hasarlı olmamasına, bu hususta tutanak düzenlenmemesine rağmen tek taraflı olarak davacı tarafça güncel bedelden talepte bulunulmasının hakkaniyete uygun olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; taraflar arasında imzalanan fiyat teklifi çerçevesinde düzenlenerek hükme esas alınan 16.07.2021 tarihli bilirkişi raporuna göre, eksik ve hasarlı malzeme bedeli ve ödenmeyen kira bedeli talebi yönünden davanın kısmen kabulüne, 224.170,50 TL'nin ihtar tarihi olan 12.11.2018 tarihinden itibaren avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; hükme esas alınan bilirkişi raporunda hata ve eksiklikler bulunduğu halde itirazların değerlendirilmediğini, iskele malzemelerinin kiralanmasının kurumu ve sökümü davacı şirket tarafından yapılan iskele malzemesi ve bundan ayrı davalı şirketin kurup söktüğü ve 02.02.2018 tarihli teslim tutanağı ile davalıya teslim edilen iskele malzemesi olmak üzere kiralamanın iki şekilde yapıldığını, kurum ve sökümü davacı şirket elemanları tarafından gerçekleştirilen malzemeler bakımından malzeme teslim tutanağı düzenlenmediğini, hak ediş tutanakları ile hak edişlerin onaylanması üzerine kesilen faturalar birlikte incelendiğinde davalı şirkete tutanak ile teslim edilen 48 set iskele malzemesinin kirası her hakedişte "TUTANAK - KİRA 48 SET" olarak ayrıca belirtildiğini, davalının kurumu ve sökümü davacı tarafından yapılan iskele malzemesinin hasarlanması ve set olarak kendisine teslim edilen iskele malzemesinin tam, eksiksiz ve hasarsız tesliminden de sorumlu olduğunu, daha önce düzenlenen hakedişlerde bu iki kalem kiralananın ayrı ayrı belirtildiğini ve ödemelerin yapıldığını, 02.02.2018 tarihli teslim tutanağında yer almayan ancak sözleşme sonunda düzenlenen malzeme teslim tutanaklarının dikkate alınmamasının da doğru olmadığını, kira bedelinin davalının kendisinin kurmak üzere tutanakla teslim aldığı 48 set malzemeye ilişkin olduğunu, bu kira bedelinin ödenmesi gerektiğini, bilirkişi tarafından davalı şirketin tutanak ile teslim aldığı 48 set malzemenin 01.06.2018-04.08.2018 tarihleri arasındaki kirasının tespiti gerekirken bu hususa riayet etmeden rapor düzenlendiğini, davacının talep edebileceği bedelin KDV dahil 280.586,83 TL olduğunu, eksik hesaplamanın kabul edilemeyeceğini, hasarlı malzeme bedelinden hurda bedeli düşülmesinin doğru olmadığını, zira hasarlı malzemenin bir başka şantiyede kullanımının mümkün olmadığını, eksik ve hasarlı malzeme bedelinin liste fiyatı dikkate alınarak belirlenmesi gerektiğini ileri sürerek, kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili; fahiş bir bedele hükmedildiğini, tarafların sözleşmesel sorumluluklarından hiç bahsedilmediğini, lehlerine hak ve nesafet indirimi yapılmadığını, sökme işlemini süresinde yapmayan davacı lehine kira bedeli işletildiğini, davalı lehine olabilecek hiçbir hakkaniyet durumundan bahsedilmediğini, sözleşmenin 8 inci maddesindeki hasar ifadesinden malzemenin tümden zayi olmasının anlaşıldığını, süre sonunda teslim edilen malzeme bakımından sadece hurda bedeli indirilmesinin yeterli olmadığını, malzeme bedeline ilişkin rayiç araştırması yapılmadığını, herhangi bir indirim yapılmadığını, hükmedilen bedeller, kdv ve faiz oranları hatalı olduğunu belirterek, kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davada dayanılan ve hükme esas alınan sözleşme ile iskele malzemelerinin davalı şirket tarafından kiralandığı, sözleşmenin özel şartlar 9 uncu maddesinde, "İskeleler kurulu bir şeklide İşveren'e teslim edildikten sonra meydana gelebilecek her türlü malzeme hasarından ve kaybından İşveren sorumludur. İşveren personeli çalışırken oluşabilecek malzeme hasarı tutanak ile tespit edilerek, tedarikçi firma katalog güncel liste birim fiyatları esas alınarak işveren'e fatura edilir." hükmünün kararlaştırıldığı, Mahkeme tarafların ticari defterlerine, sözleşmenin 8. maddesine, taraflar arasında düzenlenen teslim tutanaklarına bağlı olarak dosya kapsamına uygun ve denetime elverişli bilirkişi raporu esas alınarak yazılı şekilde karar verilmiş olmasında usul ve kanuna aykırı bir durum bulunmadığı gerekçesiyle, tarafların istinaf başvurularının ayrı ayrı reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı vekili; istinaf sebeplerini tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davacı vekili; istinaf sebeplerini tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, menkul kira sözleşmesinden kaynaklı kira alacağı, eksik ve hasarlı malzeme bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 316 ncı, 334 üncü ve 335 inci maddeleri,
2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun ( 6100 sayılı Kanun) 31 inci ve 297 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Taraflar arasında uygun görülerek sözleşme haline getirilen ... No: ...-TKL-134-....2 "Fiyat Teklifi" başlıklı sözleşmenin kapsamının ... iskelesi kurum, söküm ve kiralama hizmetinden oluştuğu, 5 inci maddede "İskele malzeme kirası, iskelenin ilk bölgeye kurulup kullanıma hazır hale getirildiği 1. gün olmak üzere başlar, malzemenin kurum- sökümü yapılarak kullanımı tamamlanıp son bölgeden söküm için teslim edildiği gün son gün olmak üzere sona erer.",
6 ncı maddede "Yukarıda verilen iskele kurum- söküm bedelinin %65'i kurumu takiben aylık hakedişler karşılığı aylara yayılı şekilde, kalan %35'i de iskelenin sökümü takiben tahakkuk ettirilir. Ortaya çıkabilecek iskele kira bedeli aylık hakedişler şeklinde faturaya ilave edilir. ",
8 inci maddede, "İskeleler kurulu bir şekilde işverene teslim edildikten sonra meydana gelebilecek her türlü malzeme hasarından ve kaybından işveren sorumludur. İşveren personeli çalışırken oluşabilecek malzeme hasarı tutanak ile tespit edilerek, tedarikçi firma katalog güncel liste birim fiyatları esas alınarak işverene fatura edilir.", "Ödeme" başlıklı maddede, "Ödemeler, her ayın sonunda o ay içinde yapılan imalat ve kira baz alınarak yapılacak hakedişin 5 ... günü içinde onayını takiben faturalandırılması ile birlikte ilgili fatura tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde yapılması talep edilmektedir. Verilen fiyatlara kdv dahil değildir." düzenlemelerine yer verilmiştir.
2. Dava dilekçesinin ekinde yer alan ... No: ... -TKL -141-tutanak "Malzeme Teslim Tutanağı" başlıklı belgede, yukarıda bahsi geçen sözleşmede düzenlenen işlerle ilgili kiralanan ... iskele malzemesinin 02.02.2018 tarihinde davalı tarafa teslimin sağlandığı belirtildikten sonra kiralık malzemelerin neler olduğunun listelendiği, yine 57 adet ayrı ayrı kurum- söküm formu başlıklı belge düzenlendiği, ayrıca 04.08.2018 tarihli "Kiralık Malzeme Teslim Tutanağı", aynı tarihli "Zarar Görmüş Malzeme Teslim Tutanağı" ve 28.06.2018 tarihli "Kiralık Malzeme Teslim Tutanağı" olmak üzere taraflar arasında üç ayrı tutanak düzenlendiği, 8 nolu hakedişin dayanağının 70.472,96 TL kira bedeli, kayıp ve hasarlı malzeme bedeli 177.360,07 TL toplamı 247.833,06 TL (KDV hariç)
olduğu, sözleşmede belirtilen işler kapsamında daha önce düzenlenen 7 adet hakediş bedelinin faturalandırıldığı ve ödendiğinin tarafların ticari defterleri incelenerek düzenlenen bilirkişi raporlarından görülmüştür.
3. İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan 16.07.2021 tarihli bilirkişi raporunda; 57 adet iskeleden 19 adetinin 28.06.2018 tarihinden önce söküldüğü, 38 adet iskelenin kullanılmaya devam edildiği, eksik ve hasarlı malzeme bedelinin 02.02.2018 tarihli sözleşme içeriği esas alınarak belirlendiği, buna göre ödenmesi gereken kira bedelinin 33.215,18 TL, eksik ve hasarlı malzeme bedelinin 158.892,87 TL toplamı 192.108,05 TL olduğu, ek raporda KDV dahil bedelin 224.173,50 TL olduğu hesaplanmıştır.
4. Dosyaya kazandırılan üç ayrı bilirkişi heyeti raporuna karşı davacı vekilince sunulan itirazlarında; sadece iskele malzemesinin teslimi suretiyle ve ayrıca kurulumu - sökümü davacının çalışanları tarafından yapılmak suretiyle iki ayrı iskele kiralaması yapıldığını, dava konusu kira alacağının davalı şirketin kendisi kurmak üzere teslim aldığı iskele malzemesine ilişkin olduğunu belirtmiştir.
5. Buna göre İlk Derece Mahkemesince; 6100 sayılı Kanun'un 31 inci maddesi uyarınca davacının talebinin açıklattırılması ve netleştirilmesi, bundan sonra aralarında sektör bilirkişisinin de bulunduğu bilirkişi heyetinden delil olarak dayanılan belgeler ve hakediş çizelge içerikleri de incelenmek suretiyle yeniden rapor aldırılması ve davacının hem kira alacağı hem de eksik ve hasarlı malzeme bedeline ilişkin talebinin bu çerçevede değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi, aksi halde ise kira talebine ilişkin, davalının kira bedelinin ödendiği savunması ve yine davacının sadece davalıya ayrıca teslim edildiği iddia edilen iskeleye ilişkin kira bedeli talebi olduğu gözetilerek bir karar verilmesi gerekirken, bu yön gözetilmeksizin eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 381 inci maddesi uyarınca taraflar yararına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harçlarının istek hâlinde temyiz edenlere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.