"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/764 E., 2022/503 K.
DAVA TARİHİ : 11.06.2012
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece bozmaya uyularak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalının Türk Silahlı Kuvvetlerinden 15 yıllık mecburi hizmet süresini tamamlamadan ayrıldığını, idare tarafından Hazine zararının ödenmesi için yapılan tebligata rağmen davalının ödeme yapmadığını ileri sürerek; 11.127,28 TL asıl alacak 20.184,36 TL işlemiş faiz alacağı olmak üzere toplam 31.311,64 TL'nin, ayrılış tarihi olan 14.05.2010 tarihinden itibaren asıl alacağı işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini istemiş, 03.12.2013 tarihli ıslah dilekçesi ile talebini 211,04 TL artırarak 31.522,68 TL'ye çıkarmıştır.
II. CEVAP
Davalı vekili; müvekkilinin mecburi hizmet yükümlülüğünü tamamladığını, 03.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6318 sayılı Kanun'un 47 nci maddesi uyarınca 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu'nun (926 sayılı Kanun) 112 nci maddesinde yer alan 15 yıl ifadesinin 10 yıl olarak değiştirildiğini, davacı idarenin talep ettiği alacağın şarta bağlı bir alacak olup şartın gerçekleşmediğini, davanın haksız ve mesnetsiz olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 04.03.2014 tarihli ve 2012/446 E., 2014/73 K. sayılı kararıyla; davalının 31.01.2009 tarihinde görevinden firar ettiği, davalıya 14.05.2010 tarihinde ayrılış işlemi uygulandığı, orduda toplam 3.179 günlük görevinin olduğu, hizmetle yükümlü olduğu sürenin 5.475 gün (15 yıl) olması gerekirken bu süreyi tamamlamadığı, 03.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6318 sayılı Kanun ile değişik 926 sayılı Kanun'un 112 nci maddesi ile 15 yıllık zorunlu yükümlülük süresinin 10 yıla indirildiği ancak davalının 10 yılının dolmasına 76 gün kala ilişiğinin kesildiği, bu nedenle yürürlüğe giren yeni Kanun hükümlerinden davalının yararlanamayacağı, noksan yapılan hizmet sözleşmesi uyarınca davacı kurumun davalıya yapmış olduğu masraflardan 11.127,28 TL alacağının bulunduğu, keza 13.05.2009 tarihine kadar işlemiş faizin 20.395,40 TL olduğu gerekçesiyle; davanın kabulü ile 11.127,28 TL asıl alacak, 20.184,36 TL işlemiş faiz olmak üzere 31.311,64 TL'nin (11.127,28TL nin dava tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte) davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesinin 05.11.2015 tarihli ve 2015/15119 E., 2015/15948 K. sayılı ilamıyla; tarafların sair temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra, davalı vekili tarafından davalının katılmadığı belirtilen Sea Hawk Prj. 2.nci Grup Penguen MK2 MOD 7 G/M Eğt. (24-26.10.2002)ve Sea Hawk Prj. 2 nci Grup Q Sevk BK Eğt. (ALE-47Chaff/Flare Sis Q Seviyesi Bakım Eğt. (26-28.05.2003) kurslarına ilişkin olarak katılımını gösteren belgeler getirtilip, davalının adı geçen kurslara katılıp katılmadığı tespit edilmeden bu kurs masraflarını da hesaplamaya dahil eden rapora göre hüküm kurulmuş olduğu, 03.06.2012 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunan 6318 sayılı Askerlik Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 47 nci maddesiyle 926 sayılı Kanun'un 112 nci maddesinin birinci fıkrasında yapılan değişiklik uyarınca muvazzaf subay ve astsubayların mecburi hizmet süresinin 15 yıldan 10 yıla indirildiği, davalı hakkında verilen karar kesinleşmeden önce yürürlüğe girmiş bulunan ve lehine düzenleme getiren bu değişiklik gereğince değerlendirme yapılmak üzere bilirkişiden ek rapor alınıp oluşacak sonuç doğrultusunda bir karar vermek gerekirken, anılan düzenlemenin geçmişe etkili olmayacağı kanaatiyle hesaplama yapan bilirkişi raporuna göre karar verildiği, dosya içerisindeki bilgi ve belgeler ile özellikle hükme esas alınan bilirkişi raporunda yapılan faiz hesaplama yönteminin denetime elverişli olmadığı, hangi masraf kalemine, hangi tarihten itibaren, hangi faiz oranı uygulanarak hesaplama yapıldığının belirtilmediği, 09.11.2013 günlü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunan Türk Silahlı Kuvvetleri Personelinin Öğrenim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 1 inci maddesi ile yapılan düzenleme çerçevesinde değerlendirilip oluşacak sonuç doğrultusunda bir karar verilmesi gerektiğinin düşünülmediği gerekçesiyle, karar bozulmuştur.
B. İkinci Bozma Kararı
1. Bozmaya uyan Mahkemece verilen 19.09.2017 tarihli ve 2016/67 E., 2017/258 K. sayılı kararla; dosyaya sunulan müzekkere ile herhangi bir masraf faturasına ait bilgi veya belgenin gönderilemediği, davalının meslek içi eğitimlere katılması nedeniyle davacı kurumun zarara uğradığına ilişkin bir kanaat oluşmadığı, bu nedenle bilirkişi raporuna itibar edilmeyerek gelen müzekkere cevabı ile yapılan birlik içi eğitimlerde davacı kurumun herhangi bir zararı olmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiş; karara karşı, davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 28.11.2018 tarihli ve 2018/1628 E., 2018/11456 K. sayılı ilamında; davacı tarafça davalının hizmet verdiği ve eğitim aldığı dönemde sarf edilen masraflara ilişkin maliyet çizelgelerinin dosyaya sunulduğu, ibraz edilen güncellenmiş maliyet çizelgeleri doğrultusunda ve Mahkemece uyulan bozma ilamında değinilen hususlara uygun şekilde karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde yanlış değerlendirmeyle yapılan masrafların belgelendirilmediği gerekçesiyle, sair temyiz itirazları incelenmeksizin kararın bozulmasına karar verilmiştir.
C. Üçüncü Bozma Kararı
1. Bozmaya uyan Mahkemece verilen 19.09.2019 tarihli ve 2019/197 E., 2019/320 K. sayılı kararla; daha önce hesap bilirkişisinden alınan 09.12.2016 tarihli ek raporun hüküm kurmaya elverişli olduğu gerekçesiyle; davanın kısmen kabulü ile asıl alacak olan 5.725,48 TL ile 13.05.2010 tarihine kadar tahakkuk eden 7.198,94 TL faizin toplamı olan 12.924,42 TL'nin dava tarihinden itibaren sadece asıl alacağa faiz işletilerek davalıdan tahsiline karar verilmiş; karara karşı, taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 21.10.2020 tarihli ve 2020/3894 E., 2020/5938 K. sayılı ilamıyla; davacının tüm, davalının sair temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra, bozma ilamlarına rağmen; 09.11.2013 tarih ve 28816 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Türk Silahlı Kuvvetleri Personelinin Öğrenim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" in 1 inci maddesi ile 17.12.2005 tarihli Türk Silahlı Kuvvetleri Personelinin Öğrenim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmeliğin Maliyet hesabı başlıklı 5 inci maddesinin (a) bendinde yapılan değişiklik uyarınca Öğrencilik dönemine ait 3 Eylül 1985 tarihli ve 18857 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Askerî Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmelik hükümleri uygulanarak yapılacak hesaplamada; yiyecek masraflarının yarısının, giyim kuşam, vize-diploma-sınav ve benzeri harçlar ile öğretim ve eğitimin gerektirdiği ulaşım giderleri, barındırma, askeri liseler hazırlık sınıfları yabancı dil eğitimleri, atış giderleri ile görmüş oduğu kurs masrafları şeklinde yeniden düzenlenmiş ve hesaplamada dikkate alınacak masraflar sayıldığı, okul dönemi ayrıntılı masraf çizelgesi içerisinde yer alan öğrenci harçlıkları, kitap kırtasiye ve ilaç-tedavi giderleri hesaplamada dikkate alınacak giderler arasında sayılmadığından, yapılacak hesaplamada maliyete dahil edilmemesi gerekirken, bu giderleri hesaplamaya dahil eden rapora göre karar verilmiş olmasının usul ve yasaya aykırı olduğu, yine bozma ilamında; Sea Hawk Prj. 2.nci Grup Penguen MK2 MOD 7 G/M Eğt. (24-26.10.2002)ve Sea Hawk Prj. 2 nci Grup Q Sevk BK Eğt. (ALE-47Chaff/Flare Sis Q Seviyesi Bakım Eğt. (26-28.05.2003) kurslarına ilişkin olarak davalının katılımını gösteren belgeler getirtilip, davalının adı geçen kurslara katılıp katılmadığı tespit edilmeden karar verilmiş olması bozma nedeni yapılmış olmasına rağmen davalının katılımına yönelik herhangi bir itirazı bulunmayan Denize mecburi iniş yapan/Denize Düşen Helikopteri Kurtarma kursu ile Sualtı Taarruz Özel İhtisas Kursunun hesaplama dışı bırakılarak Sea Hawk Prj. 2.nci Grup Penguen MK2 MOD 7 G/M Eğt. (24-26.10.2002) ve Sea Hawk Prj. 2 nci Grup Q Sevk BK Eğt. (ALE-47Chaff/Flare Sis Q Seviyesi Bakım Eğt.) (26-28.05.2003) kurslarının hesaplamaya dahil edilerek davalının adı geçen kurslara katılıp katılmadığını tespitine yer verilmeyerek karar verilmiş olduğu gerekçesiyle, karar bozulmuştur.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; zorunlu hizmet süresinin 10 yıl olması yönünden davalı hakkında kazanılmış hak söz konusu olmadığından zorunlu hizmet süresinin yasal hükümler doğrultusunda 15 yıl olarak uygulanmasının gerektiği, bilirkişi raporunda davalının katıldığı askeri kurslara ilişkin yapılan harcamaların hesaplandığı ve 03.09.1985 tarih 18857 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Askerî Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmelik hükmüne göre giderlerin tespit edildiği anlaşıldığından, bilirkişi raporları değerlerine göre karar verilmesi gerektiğinden bahisle; davanın kısmen kabulüne, 10.624,16 TL asıl alacak ve 19.897,86 TL faiz olmak üzere toplam 30.522,02 TL'nin 14.05.2010 tarihinden itibaren asıl alacağa uygulanacak yasal faizi ile birlikte davalıdan alınıp davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; hükme esas alınan bilirkişi raporunda müvekkilin mecburi hizmet süresinin 15 yıla çıkarıldığı hususu dikkate alınarak hesaplama yapılmasının hukuka aykırı olduğunu, kabul manasına gelmemek kaydıyla bir an için ödeme yükümlülüğü doğsa bile müvekkilin eksik kalan hizmet süresinin davacı idarenin tespit ettiği gibi 15 yıldan bahisle 2827 gün değil (ekte sunulan masraf çizelgesi uyarınca) sadece 76 gün olduğunu, bozma ilamının gereğinin yerine getirilmediğini, hükme esas alınan bilirkişi raporunda müvekkilinin katılmadığı kursların hatalı olarak belirlendiğini, bozma ilamının yok sayıldığını, müvekkilinin Sea Hawk Prj. 2. Nci Grp. Penguen MK2 MOD 7 G/M Eğt. Kursu, Sea Hawk Prj. 2. Nci Grp. Q Sevk Bk. Eğt. ALE 47 Chaff/Fians Sis Q Seviyesi Bakım Eğt. kurslarını görmediğini, bu iki kurs ile ilgili müvekkilinden talep edilen miktar toplamının (10.451,39 TL + 3.643,13 =) 14.094,52 TL olduğunu, davalı idare vekilinin de dava dilekçesinin ekinde bu iki kursa ilişkin olarak herhangi bir belge sunamadığı gibi devamında iddiasını da ispatlayamadığını, hükme esas alınan bilirkişi raporunda yukarıda yazılı itiraza konu kurslara dair tutarların tabloya dahil edildiğini, hükme esas alınan bilirkişi raporunun 5. sayfasında; 3. kurs ve 4. kurs olarak ifade edilen kurslar ile bozma kararında yer alan kursların aynı olup, 10.451,39 + 3.643,13 TL tutarlı iki kursun bozma kararına aykırı olarak hesaba dahil edilmesinin tamamen hatalı olduğunu, müvekkilini temerrüde düşürmeden direkt dava açan ve bunun yanında davanın geç açılmasına sebebiyet veren davacı idarenin gecikmeden kaynaklı faiz talebinin haksız ve hukuki mesnetten yoksun olduğunu, asıl alacak bakımından hatalı hesap yapıldığından devamında yapılan faiz hesabının da hatalı olduğunu, bilirkişi raporunda faiz tutarı ve faiz bitiş tarihlerinin hangi kriterlere göre belirlendiğinin açık olmadığını, ek rapor alınması taleplerinin reddedildiğini belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava; 926 sayılı Kanun'un 112 nci maddesine aykırı olarak mecburi hizmet süresini tamamlamadığından bahisle davalıya yapılan öğrenim ve eğitim ve yetiştirme masraflarının eksik kalan kısmı ile orantılı olarak faizi ile birlikte istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı ve 04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları.
3. Değerlendirme
1. Davacı Kurumun 09.10.2013 tarihli yazısında; davalıdan katılmış olduğu Sea Hawk Prj. 2.nci Grup Penguen MK2 MOD 7 G/M Eğt. (24-26.10.2002) ve Sea Hawk Prj. 2 nci Grup Q Sevk BK Eğt. (ALE-47Chaff/Flare Sis Q Seviyesi Bakım Eğt.) (26-28.05.2003) kurslarının TSK dışındaki kurum/firmalardan satın alınan eğitimler olmaları ve maliyetlerinin bu eğitimlere ilişkin protokol/sözleşmeler kapsamında belirlenmesi kapsamında kişi başı maliyetleri bildirilmiş olmakla, söz konusu eğitimlere ilişkin tutarların yapıldığı tarih dikkate alınarak ilgili Yönetmelik hükümlerine göre hesap edildiği ve Eğitim Maliyet çizelgesi hesaplama tablosunun sunulduğu, bu iki kurs ile ilgili davalıdan talep edilen miktar toplamının (10.451,39 TL+3.643,13 =) 14.094,52 TL olduğu bildirilmiştir.
2. Davacı Kurumun 17.02.2022 tarihli yazısında; Türk Silahlı Kuvvetlerinden mecburi hizmet süresi dolmadan ayrılan davalının 24-26 Ekim 2002 tarihleri arasında Sea Hawk Prj. 2.nci Grup Penguen MK2 MOD 7 G/M Eğt. ve 26-28 Mayıs 2003 tarihleri arasında Sea Hawk Prj. 2 nci Grup Q Sevk BK Eğt. (ALE-47Chaff/Flare Sis Q Seviyesi Bakım Eğt.) kurslarına katılıp katılmadığı tespit edilerek gönderilmesinin talep edildiği, bu kapsamda, ilgili tedarik sözleşmesinde bahse konu kursların icra edileceği Deniz Hava Komutanlığı tarafından yapılan incelemede, söz konusu eğitimlerin Dz.K.K.lığı Mesleki Gelişim Planı kapsamında verilen bir eğitim olmayıp, özel arşiv kapsamına girmediğinden "Eğitim Bilgi Kütüğü" dışında herhangi bir bilgiye rastlanmadığının, söz konusu eğitimlerin sivil firmadan alınan bir eğitim olması nedeniyle kurs kapanış raporu, kurs belgesi ve kurs maliyetinin bulunmadığının bildirildiği görülmüştür.
3. Hükme esas alınan 21.04.2022 havale tarihli ek bilirkişi raporunda; noksan hizmete tekabül eden davacı alacağının tabloda hesaplandığı, 3. ve 4. kurs olarak borç miktarının 10.451,39 TL ve 3.643,13 TL olduğu, noksan hizmet sözleşmesiyle orantılı olarak hesaplanan alacağın ise sırasıyla 5.396,54 TL ve 1.881,12 TL olduğu, 9 kalemden oluşan kurs maliyetinin toplam 10.624,16 TL olduğu, hesaplanan işlemiş faizin ise 19.897,86 TL olduğu belirtilmiştir. Raporun sonuç bölümünde, davacı kurumun Yargıtay bozma kararında açıklandığı üzere davalının katıldığını öne sürdüğü 24-16.10.2022 ve 26-28.05.2003 tarihli iki kursa katıldığını ispat edemediğinden bu tutarların hesaptan çıkarıldığı, davalının zorunlu hizmet süresinin 15 yıl kabul edilerek, Yargıtay bozma kararında açıklandığı üzere hesaplamada öğrenci harçlıkları, kitap-kırtasiye, ilaç-tedavi giderlerinin dikkate alınmadığı belirtilerek davacının asıl alacağının 10.624,16 TL, 13.05.2010 tarihine kadar taahhuk eden faiz miktarının ise 19.897,86 TL olduğu, her ikisinin toplamının 30.522,02 TL olduğu sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.
4. Mahkemece uyulmasına karar verilen Dairemizin 21.10.2020 tarihli sayılı bozma ilamında açıkça, bozma ilamının gereklerinin yerine getirilmediği belirtilmiştir. Hükme esas alınan bilirkişi raporunun sonuç bölümünde; Yargıtay bozma kararında açıklandığı üzere davacı tarafın davalının katıldığını öne sürdüğü 24-16.10.2022 ve 26-28.05.2003 tarihli iki kursa katıldığını ispat edemediğinden bu tutarların hesaptan çıkarıldığının belirtildiği ancak yapılan hesaplamada bu kurs giderlerinin de hesaplamaya dahil edildiğinin anlaşıldığı, ayrıca mecburi hizmet süresi 15 yıldan 10 yıla indirildiğinden davalı hakkında verilen karar kesinleşmeden önce yürürlüğe girmiş bulunan ve davalı lehine düzenleme getiren bu değişiklik gereğince değerlendirme yapılması gerekirken, davalının zorunlu hizmet süresinin 15 yıl kabul edilerek hesaplama yapıldığı görülmüştür. Bu haliyle uyulmasına karar verilen bozma ilamının gereklerinin tam olarak yerine getirildiğinden bahsedilemez.
O halde Mahkemece; davalının Sea Hawk Prj. 2.nci Grup Penguen MK2 MOD 7 G/M Eğt.(24-26.10.2002) ve Sea Hawk Prj. 2 nci Grup Q Sevk BK Eğt. (ALE-47Chaff/Flare Sis Q Seviyesi Bakım Eğt.)(26-28.05.2003) kurslarına katıldığını davacının ispat edemediği ve davalı hakkında verilen karar kesinleşmeden mecburi hizmet süresinin 15 yıldan 10 yıla indirildiği gözetilerek, davalı hakkında verilen karar kesinleşmeden önce yürürlüğe girmiş bulunan ve lehine düzenleme getiren bu değişiklik gereğince değerlendirme yapılıp sonucuna uygun karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde yanılgılı gerekçe ile hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi gereğince davalı yararına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3 üncü maddesi atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesi geregince karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere,
10.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.