"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; eskiden çöplük niteliğinde olan taşınmazın alınan encümen kararı neticesinde arsa vasfıyla davalı ... adına tescil edildiğini, dava dışı Arasta Yat. İnş. Tic. A.Ş.nin arsayı satın almak için başvuru yaptığını, arsanın yapılan ihale neticesinde 01.03.2007 tarihinde noterde düzenlenen taşınmaz satış sözleşmesi ile bu şirkete satıldığını, satış bedelinin ödenmesi üzerine 08.02.2008 tarihinde taşınmazın dava dışı şirket adına tapuda tescil edildiğini, satış tarihinde arsa üzerinde eskiden kalma önemli miktarda çöp bulunduğundan; şartnamenin 13. maddesi ile satış vaadi sözleşmesinin 3-b maddesine, Belediyenin sözleşme tarihinden itibaren 210 gün içinde taşınmaz üzerindeki çöpü kaldıracağı ve alıcısına teslim edeceğine dair hüküm konulduğunu, buna göre 01.10.2007 tarihi itibariyle çöpün kaldırılmış olması gerektiğini, çöpün büyük kısmının kaldırılmaması üzerine davalı Belediyeye kalan kısmı 30 gün içinde kaldırılması için ihtarname gönderildiğini, ihtarnameden sonuç alınamaması üzerine Belediye aleyhine açılan dava neticesinde Mahkemece 558 ada 7 parsel üzerinde bulunan çöplüğün her türlü masrafı Belediyeye ait olmak üzere kaldırılmasına dair verilen kararın kesinleştiğini, kararın dava dışı şirket tarafından icra takibine konu edildiğini ancak Belediyece çöpün kaldırılmasına dair herhangi bir faaliyette bulunulmadığını, bu kez dava dışı Arasta A.Ş. ile imzalanan hafriyat ve alacağın devri sözleşmesi ile arsa üzerindeki çöpün kaldırılması işinin davacı şirkete devredildiğini, bu doğrultuda Belediye nezdinde doğan tazminat taleplerinin de dava dışıı Arasta A.Ş. tarafından davacı şirkete temlik edildiğini, çöpün kaldırılması işinin hafriyat ve nakliye toplamının 6.391.403,70 TL tuttuğunu, çöpün katı atık tesisine tevdii için Yalova İli Yerel Yönetimler Katı Atık Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğine 1.955.673,00 TL ödendiğini, toplam çöp kaldırma maliyeti olan 8.347.076,70 TL'nin tahsili için davalı aleyhine başlatılan takibe haksız itiraz edildiğini ileri sürerek; itirazın iptali ile takibin devamına, davacı lehine icra inkar tazminatına karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili; davaya dayanak yapılan Mahkeme kararında herhangi bir bedelin hüküm altına alınmadığını, likit bir alacak bulunmadığını, bahsi geçen mahkeme kararında dolgu ve çöpün kaldırılması edimine hükmedildiğini, icra dosyasına sunulan faturaların hangi nitelikteki hafriyatın ne miktarda taşındığına, hangi içeriğe sahip olduğuna dair bir tespit içermediğini, takip öncesinde Belediyeye herhangi bir borç bilidriminde bulunulmadığını, talebin fahiş olduğunu, katı atık depolama sahasına dökülen çöp ve dolgu malzemesi niteliği sebebiyle fiyatlandırma farklı olduğundan ne kadarının çöp ne kadarının dolgu malzemesi olduğunun belli olmadığını, icra inkar tazminatına hükmedilemeyeceğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı şirket tarafından davalı ... aleyhine 8.347.076,70 TL bedelli ilamsız icra takibi başlatıldığı ve itiraz üzerine takibin durduğu, dava dışı şirket ile Belediye arasında yapılan sözleşme uyarınca satın alınan taşınmaz üzerinde bulunan çöpün kaldırılması ediminin yerine getirilmemesi üzerine açılan davada, Yalova 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/225 E., 2013/513 K. sayılı ilamıyla; taşınmaz üzerinde bulunan çöplerin masrafının davalı ... tarafından karşılanmak üzere kaldırılmasına dair verilen kararın 26.02.2014 tarihinde kesinleştiği, Belediyenin kararı infaz etmemesi üzerine davacının masrafı kendisi karşılamak suretiyle çöpü kaldırdığı, itirazın bu işin yapılması neticesinde yapılan masrafların miktarına ilişkin olduğu, bilirkişi raporu ile taşınmazda toplanmış bulunan 217.857,55 m² miktarındaki çöpün makine yardımı ile kazılması, yüklenmesi ve Yalova İli Katı Atık Tesislerine dökülmesi işi için toplam maliyetin 5.084.368,32 TL olarak hesaplandığı, 30.05.2018 tarihli ve 4 numaralı makbuz ile T.C. Yalova ili Yerel Yönetimleri Katı Atık Tesisleri Yapma ve İşletme Birliğine Yalova Belediyesi adına yapılan ödemenin 1.955.673,00 TL olduğu, toplam masrafın 7.040.041,32 TL olduğu gerekçesiyle; davanın kısmen kabulü ile takibe vaki itirazın kısmen iptaline, toplam alacak miktarının 7.040.041,32 TL olduğunun tespitine, takibin bu değer üzerinden devamına, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili; kesinleşen Mahkeme kararında çöpün Belediye tarafından kaldırılmasına karar verildiğini, belirli bir bedel ödenmesine hükmedilmediği için Belediye tarafından herhangi bir borç kaydı oluşturulmadığını, bilirkişi tarafından nakliye bedeli mesafesi hesaplanan Denizçalı çöp depolama alanının kapasitesinin dolmak üzere olduğunu, dosyaya sunulan faturaların hangi nitelikteki hafriyatın ne miktarda taşındığına ilişkin içeriğe sahip olmadığını, katı atık depolama sahasına dökülen malzemenin ne kadarının çöp ne kadarının dolgu malzemesi olduğunun da belirlenmesi gerektiğini, 30.05.2018 tarihli ve 000004 sıra numaralı davacı adına 1.995.673,00 TL bedelli tahsilat makbuzunun davalı Belediyenin bilgisi dışında düzenlendiğini, alacağın likit olmadığını, davalı Belediyeyi kamu zararına uğratmamak için takibe itiraz ettiklerini, icra inkar tazminatına hükmedilmesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek; kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının alacağının konusunun Yalova İli Merkez İlçesi ...Çakmak Mahallesi 558 ada 7 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki çöplüğün davalı ... tarafından kaldırılması gerekirken, Belediyenin kesinleşen ilamına aykırı olarak kaldırılmaması nedeniyle yapılan masraflara ilişkin olduğu, davalı aleyhine ilamın icrası için başlatılan takibin halen açık olduğu, davacının daha sonra 01.06.2017 tarihli dava dışı şirket ile yaptıkları hafriyat ve alacağın temliki sözleşmesi kapsamında çöpleri kaldırarak yaptığı masrafın tahsili için ilamsız takip başlattığı, bir şeyin yapılmasına ilişkin ilamların icrasında, ilamın konusunun yalnız borçlu tarafından değil diğer bir kimse tarafından da yapılabilecek bir iş olması halinde alacaklının 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun (2004 sayılı Kanun) 30 uncu maddesi ya da 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 97 nci maddesinden yararlanma konusunda seçim hakkına sahip olduğu, somut olayda dava dışı edim alacaklısı şirketin ilamlı icra takibi başlattığı ancak 18.12.2013 tarihli icra emrinde işin süresinin yazılmadığı, davalı tarafa tebligatın bu hali ile yapıldığı, alacaklı vekilinin 24.12.2013 tarihinde işin yapılma süresini içerir usulüne uygun tebligat yapılmasını icra müdürlüğünden talep ettiği, daha sonra hiçbir işlem yapılmayarak takibin bu aşamada bırakıldığı, alacaklının işi kendisinin yapabilmesi için izin alması ya da işin yapılması için gerekli giderlerin bilirkişi marifeti ile tespitinin istenilmesini icra müdürlüğünden istemediği, bu prosedürler yapılmaksızın işin alacağı temlik alan davacı tarafından yapılmasının ve alacağın ilamsız icra takibine konu edilmesinin usule uygun olmadığı, dava tarihi itibariyle henüz dava dışı şirketin doğmuş bir alacağının bulunmadığı bu alacak için alacağın temliki sözleşmesinin düzenlenmesinin de mümkün olmadığı, düzenlenen sözleşmenin geçerli olmadığı, davacının alacak iddiasını dava dışı şirketten isteyebileceği, davalının pasif husumet ehliyetinin bulunmadığı gerekçesiyle; davalının istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; davalı Belediyenin Mahkeme ilamı ile kesinleşen edimini yerine getirmediğini, bu sebeple dava dışı alıcının yıllardır zarara uğradığını ve talep haklarını davacı şirkete temlik ettiğini, alacağın temlikine dair sözleşmenin geçerli olduğunu, kesinleşen kararda da miktarın belirli olduğunu, belediyenin hükmü temyiz etmediği gibi borca da itiraz etmediğini, tutara itiraz ettiğini, istinaf sebepleri dışına çıkılarak inceleme yapıldığını ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, alacağın temliki sözleşmesine dayalı olarak yerinde getirilen edim bedelinin tahsili için başlatılan takibe vaki itirazın iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6098 sayılı Kanun'un alacağın temlikini düzenleyen 183 ve devamı maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Alacağın devri; kanundan, sözleşmeden ya da mahkeme kararından kaynaklı olabilir. İradi devir olarak da adlandırabileceğimiz sözleşmeden kaynaklı alacağın devri, alacakının bir borç ilişkisinden doğan alacağını, borçlunun rızasına gerek olmadan biz sözleşmeye dayanarak üçüncü bir kişiye devridir. 6098 sayılı Kanun'un 183 üncü maddesi uyarınca; kanun, sözleşme veya işin niteliği engel olmadıkça alacaklı, borçlunun rızasını aramaksızın alacağını üçüncü bir kişiye devredebilir. Maddeden de anlaşılacağı üzere, kural olarak her türlü alacak devredilebilir. Kuralın istisnaları ise; kanunca bazı alacakların devrinin yasaklanması, taraflar arasındaki sözleşme ile alacak devrinin yasaklanması ve hukuki ilişkisinin niteliğine göre devri yasak olan alacaklardır. Örneğin nafakala alacağı, alacağın niteliği ve amacı dikkate alındığından devredilemeyecektir.
2. Somut olayda; davalı Belediyenin, dava dışı Arasta A.Ş. ile imzaladığı 01.03.2007 tarihli sözleşme ile 558 ada 5 parsel numaralı taşınmazı devrettiği, davalı Belediyenin sözleşme ile yüklendiği taşınmaz üzerindeki çöpleri kaldırma edimini yerine getirmediği, dava dışı Arasta A.Ş. tarafından Belediye aleyhine açılan dava sonucunda Yalova 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 01.10.2013 tarihli ve 2010/225E., 2013/513 K. sayılı kararıyla; davanın kabulü ile 558 ada 7 parsel üzerindeki çöplüğün her türlü masrafı davalı Belediyeye ait olmak üzere kaldırılmasına karar verildiği, kararın 26.02.2014 tarihinde kesinleştiği, kesinleşen dosyada bilirkişilerce taşınmazda ve çöp miktarı konusunda yapılan tespitlerin de yer aldığı dosya kapsamından anlaşılmaktadır. Dosyamız davacısı ile dava dışı Arasta A.Ş. arasında imzalanan 01.06.2017 tarihli "Hafriyat ve Alacağın Devri (Temliki) Sözleşmesi" başlıklı sözleşmeyle; Yalova 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/225E., 2013/513 K. sayılı davadan kaynaklanan bilimum hakların ve masrafların, Belediyeden tahsil edilecek tüm alacakların, tüm ferileriyle davacıya devir ve temlik edildiği, Belediye aleyhine böyle bir veya daha fazla dava veya takip olması halinde tamamında dava ve taraf ehliyeti ile tahsil edilecek paraların tamamının da davacıya ait olacağı, aleyhe çıkabilecek her türlü gider ve yargı giderine de davacının katlanacağı, davacı şirketin bu bedelleri Belediyeden tahsil edememesi halinde Arasta A.Ş. den talep hakkının saklı olduğu, kararlaştırılmıştır.
3. Yukarıda yapılan açıklamalar da dikkate alındığında; temlik konusu alacak, temliki yasaklanan alacaklardan değildir. Davacı ile dava dışı Arasta A.Ş. arasında imzalanan alacağın devri sözleşmesi geçerlidir. Hal böyle olunca, Bölge Adliye Mahkemesince; geçerli olan sözleşme uyarınca inceleme ve değerlendirme yapılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, sözleşme geçersiz sayılarak davalı Belediyenin pasif husumeti bulunmadığından bahisle davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 371 inci maddesi uyarınca davacı yararına BOZULMASINA,Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,12.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.