"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/26 E., 2022/511 K.
Taraflar arasında birleştirilerek görülen menfi tespit ve alacak davalarından dolayı yapılan yargılama sonunda, bozmaya uyan Mahkemece; asıl davanın kabulüne, birleşen davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı / birleşen davada davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Asıl davada davacı vekili; müvekkilinin 04.03.2014 tarihinde TSK'den ilişiğinin kesildiğini, davalı İdarenin 03.09.2014 tarihli yazısı ile müvekkilinin mecburi hizmet yükümlülüğünü tamamlamadan ayrıldığını belirterek öğretim ve yetiştirme masrafları olarak toplam 202.000,92 TL borçlu olduğunu bildirdiğini, askeri okula girerken imzaladığı yüklenme senedindeki miktarı aşan, yüklenme senediyle yüklenilmeyen bedellerin talep edilmesinin mümkün olmadığını, 6000 sayılı Kanun ile amortisman ve personel giderlerinin hesaplamaya katılamayacağının düzenlendiğini, fazla istenen miktarın tam olarak ne kadar olduğunun, hangi sarf kalemlerini kapsadığının bilinemediğini, çalıştığı süreye ilişkin yapılan masrafların indirilmesi ve 6353 sayılı Kanun gereği 1997 ve sonraki yıllarda askeri okula giren öğrencilerin tazminat hesaplarından yiyecek giderlerinin yarısının, ilaç ve tedavi, kitap kırtasiye, öğrenci harçlıklarının düşülmesi gerektiğini, TSK Personelinin Öğretim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelik'te yapılan değişiklik çerçevesinde yeniden hesaplama yapılmasının şart olduğunu, İdarenin hangi tarihten itibaren ne oranda faiz hesapladığının anlaşılamadığını, katılmadığı eğitim faaliyetlerinin masraflarının istenemeyeceğini belirterek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, davalı İdare tarafından eğitim, öğretim ve yetiştirme bedelleri olarak talep edilebilecek tazminat miktarının tespiti ile talep edilen toplam borcun şimdilik 1.000,00 TL'lik kısmından sorumlu ve borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiş, 30.06.2022 tarihli ıslah dilekçesi ile talebini 176.366,24 TL‘ye yükseltmiştir.
2. Birleşen davada davacı vekili, davalının Kara Harp Okulu Komutanlığında görevli iken 28.03.2014 tarihinde resen emeklilik sebebiyle ilişiğinin kesildiğini, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu'nun (926 sayılı Kanun) 112 nci maddesine göre TSK'den yükümlülüğünü tamamlamadan ayrılan personele verilen eğitim, öğrenim ve yetiştirme masraflarının tahsilinin gerektiğini belirterek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, 141.400,66 TL Hazine alacağı ve 60.600,26 TL askeri okula giriş tarihinden ilişik kesme tarihine kadar olan faiz olmak üzere toplam 200.000,92 TL Hazine zararının yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiş, 06.02.2015 tarihli ıslah dilekçesi ile talebini 215.461,06 TL‘ye yükseltmiştir.
II. CEVAP
1. Asıl davada davalı vekili; talep edilen eğitim, öğretim ve yetiştirme giderlerinin 926 sayılı Kanun'un 112 nci maddesi ile Yönetmeliğe uygun olarak hesaplandığını, KKK'lığına bağlı Askeri Okul Öğrencilerinin Eğitim ve Öğretim Süresince Tazminata Esas Maliyetleri Broşüründe yer alan tutarların esas alındığını, bu broşürlerde personel ve amortisman giderlerinin de yer aldığından bu kalemlerin gider hesabına dahil edildiğini, 13.02.1992 tarihli Yönetmelik'te amortisman ve personel gideri bulunduğunu, 6000 sayılı Kanun'un 926 sayılı Kanun'un 112 nci maddesinde değişiklik getirmediğini, AYİM 3. Daire Başkanlığının 21.04.2011 tarihli ve 2009/828 sayılı kararı gereğince eğitim öğretim görevlerinin kurs süresiyle orantılı maaşları, ek ders ücretleri ve amortisman giderlerinin hesaplamaya dahil edilmediğini, faizin masrafın yapıldığı eğitim öğretim yılından sonraki eğitim öğretim dönemi sonu itibariyle hesaplandığını, mecburi hizmet yükümlülüğünü 15 yıldan 10 yıla düşüren 6318 sayılı Kanun'un yürürlük tarihinin 03.06.2012 olduğunu, davacının ise bu tarihten önce ilişiğinin kesildiğini, 6353 sayılı Kanun'un askeri öğrenci iken TSK'dan ilişiğinin kesilenlere ilişkin olduğunu, oysa subay nasbedildikten sonra ilişiğinin kesildiğini savunarak, asıl davanın reddini istemiştir.
2. Birleşen davada davalı vekili; aynı konuda Ankara 13. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/594 E. sayılı dosyasında dava açtığını, bu nedenle iş bu dosyanın Ankara Asliye Hukuk Mahkemesi dosyası ile birleştirilmesi gerektiğini, bunun mümkün olmaması halinde ise bekletici mesele yapılması gerektiğini, esasa ilişkin olarak da belirtilen borç meblağının fahiş olduğunu, askeri okula kayıt işlemleri sırasında davalı tarafından imzalanan yüklenme senedinde zorunlu hizmet süresini tamamlamadan TSK ile ilişiğinin kesilmesi durumunda ödemesi gerekecek olan tazminat miktarının belirlenmiş olduğunu, ancak davacının talep ettiği meblağın davalının imzaladığı yüklenme senedindeki meblağdan oldukça yüksek bir rakam olduğunu, davacı İdareden davalıya ait yüklenme senedi ve ayrıntılı masraf cetvelinin incelenmesi ve geçici 1 inci maddesi kapsamında lafz olunan kalemlerin toplam borçtan düşürülmesi gerektiğini, hesaplanan borç miktarının hukuka aykırı olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 08.12.2015 tarihli ve 2014/594 E., 2015/543 K. sayılı kararıyla; 09.11.2013 tarihli ve 28816 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Türk Silahlı Kuvvetleri Personelinin Öğrenim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 926, 6000 ve 6318 sayılı Kanun'lar açısından yapılan inceleme sonrası maliyet hesabına dahil edilecek giderler, tahakkuk etmiş faiz ve faiz başlangıç tarihi tespit edilerek, askeri okullar ve kurslara ait ana para hesabı, eksik mecburi hizmet hesabı, faiz hesabı yapılması sonrası, asıl davada davacının davalı İdarenin talep ettiği miktardan 2.337,26 TL asıl alacak, 9.126,09 TL'de faizden sorumluluğunun olmadığı, ancak asıl davada davacının, 1.000,00 TL yönünden borçlu olmadığının tespitini talep ettiği ve talebini de ıslah etmediği anlaşıldığından, asıl davada davacının talebi ile bağlı kalınarak, davanın kabulü ile davacının 1.000,00 TL’den dolayı borçlu olmadığının tespitine; birleşen davada davalının eksik mecburi hizmet yükümlülüğü karşılığı davacı İdareye eğitim-öğretim ve kurs masrafları nedeniyle toplam 139.063,40 TL borçlu olduğu, dava tarihine kadar işlemiş yasal faizinin 60.565,57 TL olduğu, birleşen davada davacının bu yönde oluşan Hazine zararını talep etmekte haklı olduğu anlaşıldığından, birleşen davanın kısmen kabulü ile 139.039,12 TL asıl alacak ve 60.565,57 TL faizin davalıdan alınıp davacıya verilmesine, asıl alacağa dava tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, davacının fazlaya ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı, süresi içinde davacı / birleşen davada davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 01.07.2021 tarihli ve 2021/1090 E., 2021/7748 K. sayılı ilamıyla; sair temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra Türk Silahlı Kuvvetleri Personelinin Öğrenim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelik'te helikopter ve uçuş masraflarına ilişkin herhangi bir masraf kalemine yer verilmediği, aynı zamanda söz konusu Yönetmelikte 11.03.2016 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikle Maliyet Hesabı başlıklı 5 inci maddesinin (e) bendinde Uçuş (pilotaj) eğitim merkezlerinde veya uçuş birliklerinde verilen başlangıç, temel, tekamül uçuş (pilotaj) eğitimlerinde, uçuşta sarf edilen yağ, yakıt ve oksijen giderleri, (f) bendinde Uçuş (pilotaj) eğitim merkezlerinde hizmet alımı yoluyla tedarik edilen başlangıç, temel, tekamül uçuş (pilotaj) eğitim masraflarının hesaplanmasında bu maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (d) ve (e) bentlerinin dikkate alınacağının belirtildiği, söz konusu uçuş eğitimlerine ilişkin değişikliğin asıl dava davacı / birleşen davalının resen emekliye sevk edildiği tarihten sonra yürürlüğe girdiğinin anlaşılmasına göre birleşen davada davacı Kurumun bu masraflara ilişkin talebinin Türk Silahlı Kuvvetleri Personelinin Öğrenim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelik hükümlerine göre haklı olmadığı anlaşıldığı gerekçesiyle, kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla;17.12.2005 tarihinde yürürlüğe giren Türk Silahlı Kuvvetleri Personelinin Öğrenim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelik'in (09.11.2013 tarihli Yönetmelik ile değişiklik) 5 inci maddesinde, Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yapamaz şeklinde sağlık raporu alanlar ile vazife malulü olarak ayrılanlar hariç olmak üzere her ne şekilde olursa olsun mecburi hizmet yükümlülüğünü tamamlamadan ayrılan veya ilişiği kesilen subay ve astsubaylarla ilgili maliyet hesabında dikkate alınacak gider kalemlerinin açıklandığı, Yönetmeliğin geçici maddesinde yayımlandığı tarihte henüz ödeme yapmamış ancak Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiği kesilmiş personele de bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanacağının belirtildiği, dosya incelemesinde davacının 2004-2008 yılları arasında KHO'da eğitim gördükten sonra 30.08.2008 tarihinde subay olarak nasbedildiği ancak mecburi hizmetini tamamlamadan 28.03.2014 yılında ilişiğinin kesildiği, bu sırada 45. Helikopter Pilot İntibak Kursu eğitimlerine katıldığının anlaşıldığı söz konusu kurs masrafları maliyet cetvelinde uçak ve helikopter uçuş masrafları olarak gösterildiği, Türk Silahlı Kuvvetleri Personelinin Öğrenim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelik'te helikopter ve uçuş masraflarına ilişkin herhangi bir masraf kalemine yer verilmediği, söz konusu Yönetmelikte 11.03.2016 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikle Maliyet Hesabı başlıklı 5 inci maddesinin (e) bendinde Uçuş (pilotaj) eğitim merkezlerinde veya uçuş birliklerinde verilen başlangıç, temel, tekabül uçuş (pilotaj) eğitimlerinde, uçuşta sarf edilen yağ, yakıt ve oksijen giderleri, (f) bendinde uçuş (pilotaj) eğitim merkezlerinde hizmet alımı yoluyla tedarik edilen başlangıç, temel, tekabül uçuş (pilotaj) eğitim masraflarının hesaplanmasında bu maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (d) ve (e) bentlerinin dikkate alınacağı, söz konusu uçuş eğitimlerine ilişkin değişikliğin asıl dava davacısının resen emekliye sevk edildiği tarihten sonra yürürlüğe girdiği, davacının TSK'dan ilişik kesilme tarihinden 11 ay sonra yürürlüğe giren pilotaj eğitiminde geçen sürenin 2 katının mecburi hizmete ekleneceğinin düzenlenmesini 3 katı olarak değiştiren mevzuatın uygulanamayacağı, bu durumda dosyaya kazandırılan bilirkişi raporunda yapılan hesaplamanın doğru olduğu gerekçesiyle, asıl davanın kabulü ile davacının 126.523,09 TL asıl alacak ve ilişik kesme tarihine kadar işlemiş 49.843,15 TL faizden dolayı davalı İdareye borçlu olmadığının tespitine; birleşen davanın kısmen kabulü ile 14.877,57 TL asıl alacak ve birleşen dava tarihine kadar işlemiş 14.445,61 TL yasal faizin davalıdan alınarak davacı İdareye verilmesine, asıl alacağa birleşen dava tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı/ birleşen davada davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı / birleşen davada davacı vekili, bozma sonrası alınan bilirkişi raporunun hatalı olduğunu, itirazlarının değerlendirilmediğini, davacının ayrıldığı tarihte (28.03.2014) mecburi hizmet süresine göre hesaplama yapıldığını, davacının yükümlülük süresinin üç katı olarak uygulanması gerektiğini, atış gider kalemi, öğretim ve eğitim gider kalemi içinde yer aldığından davacıya bu masraf kaleminin tahakkuk ettirildiğini, eğitim ve öğretim giderinin, seyir, uçuş atış eğitimleri, uygulamalı eğitimler ile buna benzer Devlet tarafından karşılanmayan ek veya özel ders ücretlerinden oluştuğunu, buna göre "Atış" gideri ilgili kursun ana eğitim malzemesine ilişkin masraflarından biri olup; öğrenim ve eğitim masraf kalemi içinde yer aldığından personelin tazminatına eklenmesi gerektiğini, 6000 sayılı Kanun ile askeri öğrencilerin durumlarını düzenleyen pek çok yasada değişiklik yapıldığını, yapılan değişiklik ile askeri öğrenci iken okuldan ayrılanlardan alınacak tazminat hesabında personel ve amortisman giderlerinin hariç tutulacağını, davacının askeri öğrenci iken değil, subay naspedildikten sonra TSK’dan ayrıldığını, bu nedenle ödemekle yükümlü bulunduğu tazminat bakımından 5401 sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Göstermeyenler Hakkında Kanun’a değil; 926 sayılı Kanun'un 112 nci maddesine tabi olduğunu, 6000 sayılı Kanun ile 926 sayılı Kanun'un 112’nci maddesinde herhangi bir değişiklik yapılmadığını, bu nedenle mecburi hizmet yükümlülüğünü tamamlamadan TSK’dan ayrılan davacının taleplerinin yerinde olmadığını, yapılan hesaplamalarda mezuniyet tarihinden ilişik kesme tarihine kadar faiz hesaplamasının belirtilen Kanun, Yönetmelik ve Tebliğe uygun olarak yapıldığını, İdarece yapılan hesaplamada AYİM 3. Daire Başkanlığının 21.04.2011 tarihli ve 2009/828 E., 2011/1214 K. sayılı kararı gereğince eğitim, öğretim görevlilerinin kurs süresiyle orantılı maaşları, ek ders ücretleri ve amortisman giderlerinin hesaplamaya dahil edilmediğini, personelin hizmet ettiği sürelere tekabül eden masraf, toplam masraftan indirilerek hesaplama yapıldığını, davacının yabancı dil eğitimi, atış, personel ve amortisman giderlerinden sorumlu olduğunu, davacının ilişiği kesildiği tarihte yürürlükte olan Kanun gereğince işlem yapıldığını, davacının mecburi hizmet yükümlülüğünü tamamlamadan TSK’dan ayırıldığını, bu nedenle 926 sayılı Kanun’un 112 nci maddesi gereğince yükümlülük süresinin eksik kalan kısmı ile orantılı olarak ödemesi gereken tazminat tutarının, Kanun ve Yönetmeliğe uygun olarak hazırlanıp kendisine bildirildiğini, bu Kanun'un dava konusu olayda uygulanmasının usul ve yasaya aykırı olduğunu ileri sürerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; asıl davada talep edilen eğitim ve öğretim alacağı nedeniyle menfi tespit istemine, birleşen davada ise bu alacağın tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 926 sayılı Kanun'un 112 nci maddesi,
2. Türk Silahlı Kuvvetleri Personelinin Öğrenim, Eğitim ve Yetiştirme Masraflarının Tespitine Dair Yönetmelik'in (09.11.2013 tarihli yönetmelik ile değişiklik) 5 inci maddesi.
3. Değerlendirme
Mahkemece uyulan bozma ilamında gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yapılarak yine o ilamda belirtilen hukuki esaslar gereğince karar verildiğini, hükme esas alınan bilirkişi raporunun denetime elverişli bulunduğu, ayrıca davacının resen emekliye sevkedildiği tarihteki Yönetmelik hükümlerinin uygulandığı ve maliyet hesaplamasında uçuş masraflarının ve amortisman giderlerin dikkate alınmayarak hesaplama yapıldığı anlaşılmakla davalı / birleşen davada davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile hükmün onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Temyiz olunan Mahkeme kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3 üncü maddesi atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 439 uncu maddesi uyarınca ONANMASINA,
1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
31.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.