"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/510 E., 2023/127 K.
Taraflar arasındaki asıl ve birleşen alacak davalarından dolayı yapılan yargılama sonucunda verilen kararın Dairece yapılan temyiz incelemesi sonucunda bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl davanın kabulüne birleşen davaların kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Karar, davalı birlik vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili; asıl ve birleşen davalarda müvekkillerinin çiftçi olduğunu, davalı Birlik yetkililerinin ithal hayvan getirilmesi konusunda aracı olacaklarını, uzun vadede kredi sağlayacaklarını, Ziraat Bankasındaki işleri takip edeceklerini, hayvanları yurt dışına gidip bizzat seçeceklerini, garantör olacaklarını söyleyerek müvekkillerinin kredi ile ithal hayvan alımına başvurmalarını sağladığını, müvekkillerinin Ziraat Bankasından çektikleri kredileri ithalatçı olan davalı şirkete ve Birliğe ödediklerini ancak gelen hayvanların taahhüt edilen özellikleri taşımadığını, damızlık düve olmadığını, hasta veya sakat olduğunu, karantina süresi beklenmeden teslim alındığını, hayvanların bir kısmının öldüğünü, bir kısmının buzağı attığını, eksik sayıda teslim edildiğini ileri sürerek teslim edilmeyen hayvanlara karşılık 2012/300 esas sayılı dosyada müvekkili ... yönünden 64.185,00 TL; 2012/301 esas sayılı dosyada müvekkili ... yönünden 12.837,00 TL; 2012/302 esas sayılı dosyada müvekkili ... yönünden 70.6,3,00 TL; 2012/200 esas sayılı dosyada müvekkil ... yönünden 62.023,00 TL; 2012/165 esas sayılı dosyada müvekkili ... yönünden 37.686,00 TL alacağın dava tarihi olan 31/05/2012 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizleri ile birlikte
tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı şirket, husumetin müvekkiline yöneltilemeyeceğini, hayvanların seçimi, tespiti, üreticileri, dağıtımı, kontrolü, karantinası ve diğer işlemlerinin tamamının Bakanlık ve İl Tarım Müdürlüğünce yapıldığnı, kredi almasının davacının kendi tercihi olduğunu, zararın oluşmasında sorumluluğunun bulunmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
2.Davalı birlik cevap dilekçesinde, müvekkilinin, diğer davalının ve Letonyadaki ... şirketinin arasında imzalanan sözleşme kapsamında Birlik üyelerinin bir kısmının Letonyadan ithal edilen canlı hayvanları satın aldığını, ziraat bankasının hayvancılığın desteklenmesi kapsamında 2 yıl ödemesiz 7 yıl faizsiz hayvan edindirme kredisinden Birlik üyelerinin faydalanması için çalışma yaptığını, hayvanların seçiminin Bakanlıkça görevlendirilen ziraat mühendisi ve veterinerlerden oluşan bir seçim heyeti tarafından yapıldığını, hayvanların bir kısmının karantina süresi içinde telef olması nedeniyle ... ve davalı şirket tarafından henüz teslimatın gerçekleştirilmediğini, oysa üreticilerin havan bedellerini ilgili firmaya yatırmış olduğunu, ithalatçı firmanın sigortalama yükümlülüğü ihlal ettiği için sorumlu olduğunu, belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 07/04/2014 tarihli ve 2012/165 Esas, 2014/58 Karar sayılı kararıyla; 2012/165 esas sayılı dosya yönünden 30.000 TL alacağın 2012/300 esas sayılı dosya yönünden 6.457 TL alacağın 2012/302 esas sayılı dosya yönünden 38.743 TL alacağın 2012/301 esas sayılı dosya yönünden 6.457 TL alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsil edilerek davacıya verilmesine, faiz taleplerinin ise reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde birleşen dava davacıları ile davalılar temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Yargıtay Kapatılan 13.Hukuk Dairesinin 2015/22869 Esas 2016/21642 Karar sayılı kararıyla davacılardan ... yönünden 2012/200 Esas üzerinden devam ederken 13/02/2013 tarihinde eldeki dava dosyası ile birleştirilmesine karar verilen dava dosyası yönünden olumlu ya da olumsuz bir hüküm kurulmamış olması nedeniyle kararın bozulmasına tarafların temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 15/03/2017 tarihli 2017/32 esas 2017/60 karar sayılı kararı ile; 2012/165 esas sayılı davanın kabulüne, 30.000 TL alacağın 2012/300 esas sayılı davanın kısmen kabulüne 6.457 TL alacağın 2012/302 esas sayılı davanın kısmen kabulüne 38.743 TL alacağın 2012/301 esas sayılı davanın kısmen kabulüne 6.457 TL alacağın 2012/200 esas sayılı davanın kabulüne, 50.000 TL alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsil edilerek davacıya verilmesine, faiz taleplerinin ise reddine karar verilmiştir.
C.İkinci Bozma Kararı
1.Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde birleşen dava davacıları ile davalı Birlik temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairenin 23/12/2020 tarih 2020/4267 esas 2020/8224 karar sayılı ilamıyla; yasanın aradığı anlamda ve denetime uygun gerekçeli bir kararın mevcut olmadığı gerekçesiyle bozulmasına, tarafların temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 07/09/2021 tarih 2021/34 esas 2021/276 karar sayılı kararıyla; 2012/300 esas sayılı dosya yönünden davacıya teslim edilmeyen 10 adet hayvan bedeli olan 27.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 64.185,00 tl alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, faiz talebinin reddine, davacıya teslim edilmeyen 10 adet hayvan bedeli olan 27.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 64.185,00 tl alacağa dava tarihi olan 09/10/2012 tarihinden itibaren faiz işletilmesine; 2012/301 esas sayılı dosya yönünden davacıya teslim edilmeyen 2 adet hayvan bedeli olan 5.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 12.837,00 tl alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, faiz talebinin reddine, davacıya teslim edilmeyen 2 adet hayvan bedeli olan 5.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 12.837,00 tl alacağa dava tarihi olan 09/10/2012 tarihinden itibaren faiz işletilmesine; 2012/302 esas sayılı dosya yönünden davacıya teslim edilmeyen 11 adet hayvan bedeli olan 30.250 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 70.603,50 tl alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, faiz talebinin reddine, davacıya teslim edilmeyen 11 adet hayvan bedeli olan 30.250 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 70.603,50 tl alacağa dava tarihi olan 09/10/2012 tarihinden itibaren faiz işletilmesine; 2012/200 esas sayılı dosya yönünden davacıya teslim edilmeyen 10 adet hayvan bedeli olan 27.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 62.023,50 tl alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, faiz talebinin reddine, davacıya teslim edilmeyen 10 adet hayvan bedeli olan 27.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 62.023,50 tl alacağa dava tarihi olan 03/07/2012 tarihinden itibaren faiz işletilmesine; 2012/165 esas sayılı dosya yönünden davacıya teslim edilmeyen 6 adet hayvan bedeli olan 16.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 37.686,00 tl alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, faiz talebinin reddine, davacıya teslim edilmeyen 6 adet hayvan bedeli olan 16.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 37.686,00 tl alacağa dava tarihi olan 31/05/2012 tarihinden itibaren faiz işletilmesine, karar verilmiştir.
E. Üçüncü Bozma Kararı
1.Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Birlik vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairenin 09/02/2022 tarihli 2021/8774 esas 2022/809 karar sayılı ilamıyla, mahkemece verilen 07/03/2014 tarihli kararın asıl dava davacısı tarafından temyiz edilmemesi nedeniyle davalılar lehine usuli kazanılmış hak oluştuğu gözetilerek bozmadan önce verilen ilk kararda hükmedilen alacak tutarı ile sınırlı olacak şekilde karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle kararın bozulmasına, davalının birleşen davalara yönelik tüm asıl davaya yönelik sair temyiz itirazlarının reddine karar verilmiştir.
F. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen ve 15/05/2023 tarihinde tashih edilen kararı ile; 2012/300 esas sayılı dosya yönünden davacıya teslim edilmeyen 10 adet hayvan bedeli olan 27.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 64.185,00 tl alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, faiz talebinin reddine, davacıya teslim edilmeyen 10 adet hayvan bedeli olan 27.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 64.185,00 tl alacağa dava tarihi olan 09/10/2012 tarihinden itibaren faiz işletilmesine; 2012/301 esas sayılı dosya yönünden davacıya teslim edilmeyen 2 adet hayvan bedeli olan 5.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 12.837,00 tl alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, faiz talebinin reddine, davacıya teslim edilmeyen 2 adet hayvan bedeli olan 5.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 12.837,00 tl alacağa dava tarihi olan 09/10/2012 tarihinden itibaren faiz işletilmesine; 2012/302 esas sayılı dosya yönünden davacıya teslim edilmeyen 11 adet hayvan bedeli olan 30.250 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 70.603,50 tl alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, faiz talebinin reddine, davacıya teslim edilmeyen 11 adet hayvan bedeli olan 30.250 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 70.603,50 tl alacağa dava tarihi olan 09/10/2012 tarihinden itibaren faiz işletilmesine; 2012/200 esas sayılı dosya yönünden davacıya teslim edilmeyen 10 adet hayvan bedeli olan 27.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 62.023,50 TL alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, faiz talebinin reddine, davacıya teslim edilmeyen 10 adet hayvan bedeli olan 27.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 62.023,50 tl alacağa dava tarihi olan 03/07/2012 tarihinden itibaren faiz işletilmesine; 2012/165 esas sayılı dosya (asıl dava) yönünden davacıya teslim edilmeyen 6 adet hayvan bedeli olan 30.000,00 TL alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, faiz talebinin reddine, davacıya teslim edilmeyen 6 adet hayvan bedeli olan 16.500 euronun dava tarihindeki karşılığı olan 37.686,00 tl alacağa dava tarihi olan 31/05/2012 tarihinden itibaren faiz işletilmesine, karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Birlik vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Birlik vekili, gerekçeli kararın ilk maddelerinde faiz talebinin reddedildiği belirtirken altındaki maddelerde faize hükmedilmesinin kendi içinde çelişki oluşturduğunu, davanın müvekkili yönünden husumetten reddedilmesi gerektiğini belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, teslim edilmeyen hayvanların satış bedelinin iadesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 297 nci maddesinin ikinci fıkrası :"Hükmün sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle, taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, sıra numarası altında; açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gereklidir.Hükmün sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle, taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, sıra numarası altında; açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gereklidir."
2.Yargıtay dairesinin verdiği onama veya bozma kararı açık bir maddi yanılgıya dayanıyorsa bu kararlara uyulmuş olması usuli kazanılmış hak doğurmaz. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 13.3.1991 tarih, 1991/11-40 esas ve 1991/127 karar sayılı kararı )
3. Değerlendirme
1.Temyizen incelenen mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla davalı vekilinin aşağıdaki bendin dışında kalan temyiz itirazlarının reddine karar verilmiştir.
2. Her ne kadar bozmaya konu edilmemesi sebebiyle son bozmadan önce verilen kararda olduğu gibi bozmaya uyularak verilen kararda da asıl ve birleşen davalar hakkında verilen hükümlerin ilk maddelerinde faiz talebinin reddine karar verilmişken ikinci maddelerinde alacağa dava tarihinden itibaren faiz işletilmesine karar verilmiş ise de hükmün bu haliyle çelişkili hükümler içermesi nedeniyle 6100 sayılı Kanunun 297 nci maddesinin ikinci fıkrasına aykırı olduğu, bozma kararına konu edilmemesinin maddi hataya dayandığı, mahkemece maddi hataya dayalı bozma kararına uyulmuş olmasının usuli kazanılmış hak doğurmayacağı anlaşıldığından hem asıl hem birleşen davalar hakkında verilen kararın bu yönden bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan kararın BOZULMASINA, davalı Birlik vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine, karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere
10.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.