"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2018 E., 2023/2257 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Çankırı 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/185 E., 2021/540 K.
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalılarda ...'in, davalı Üniversitenin İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde 23.07.2009 tarihinde görevine başladığını, görev yapmakta iken yüksek lisans eğitimi için 17.11.2009 tarihinde Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsüne görevlendirildiğini, davalının 15.07.2018 tarihinden geçerli olmak üzere görevinden istifa ettiğini, görevlendirme veya atama işleminden önce adaylardan kendilerine kadrosu tahsis edilen üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsünde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun (2547 sayılı Kanun) 35 inci maddesi şartları içinde lisansüstü eğitim-öğretim süresi kadar mecburi hizmeti yerine getirmek zorunda olduğunu bu nedenle taahhüt ve kefalet senedi uyarınca başlatılan takibe davalıların itiraz ettiğini ileri sürerek, itirazın iptali ile davalıların icra inkar tazminatına mahkum edilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar; taahhütnamenin geçerli olmadığını, davacı Kurum karşısında zayıf konumda olduklarını, senette maaşların geri alınabileceğine dair bir hüküm bulunmadığını savunarak, davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; yüklenme senedindeki mecburi hizmet yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde araştırma görevlisi kadrosunda bulunmanın ve çalışmanın karşılığı olan maaşların geri verileceğine dair senet hükmünün geçersiz olduğu, davalı ...'e maaş dışında bir ödeme yapılmadığı, diğer yandan taahhütnamede davalıların cezai şart olarak belli bir meblağı ödeyeceği yolunda bir hüküm de bulunmadığı, kefalet borcunun fer’i özelliği gereğince asıl borcun varlığına ve geçerliğine bağlı olması nedeniyle asıl borç olan maaş talep edilemeyeceğinden diğer davalı olan kefilin de bir sorumluluğu bulunmadığı, ayrıca davaya dayanak taahhütname ve kefaletname senedinde herhangi bir tarih belirtilmediği gibi 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 583 üncü maddesine göre kefalet senedinde kefilin sorumlu olacağı azami miktar ve kefalet tarihi bulunmadığından da verilen kefalet geçerli olmadığından kefilin sorumluluğu bulunmadığı, açıklanan nedenlerle açılan davanın reddine, şartları oluşmayan kötü niyet tazminatı talebinin de reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; senet hükümlerinin geçersiz kabul edilemeyeceğini, Yönetmeliğin 4. maddesinin iptali için açılan davanın Danıştay 8. Dairesi tarafından reddedildiğini, mecburi hizmet yükümlülüğünün devam ettiğini ileri sürerek; kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; alınan bilirkişi raporunun denetime elverişli ve uyuşmazlığı çözer mahiyette olduğu, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasa'sının (Anayasa) 18 inci maddesinde zorla çalıştırma yasağı ile birlikte düzenlenen angarya yasağı açısından yüklenme senetlerindeki maaşın geri verileceği yönündeki düzenleme değerlendirildiğinde; davalıdan verdiği hizmet karşılığı aldığı maaşların geri istenemeyeceği, icra takibinin konusunun davalıya ödenen maaş ve maaş farklarından oluştuğu, Mahkemece verilen kararda bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle, istinaf talebinin esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf sebeplerini tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 2547 sayılı Kanun'un 35 inci maddesi uyarınca imzalanan taahhütname ve kefalet sözleşmesinden kaynaklanan alacak için başlatılan takibe vaki itirazın iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.Anayasa’nın 18 inci maddesi,
2. 2547 sayılı Kanun’un 35 inci maddesi,
3. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun (2004 sayılı Kanun) 67 nci maddesi.
4. Bir Üniversite Adına Bir Diğer Üniversitede Lisansüstü Eğitim Gören Araştırma Görevlileri Hakkında Yönetmelik’in 4 üncü maddesinin dördüncü fıkrası,
5. Dairemizin aynı konuya ilişkin 12.09.2022 tarihli ve 2022/4157 E., 2022/6359 K. ve 28.01.2021 tarihli ve 2020/4022 E., 2021/599 K. sayılı ilamları.
3. Değerlendirme
Temyiz edilen kararda belirtilen gerekçeye, özellikle davalı araştırma görevlisine mecburi hizmet çalışması karşılığında yapılan maaş ve katkı payı ödemelerinin iadesi halinde Anayasa’nın 18 inci maddesinde zorla çalıştırma yasağı ile birlikte düzenlenen angarya yasağına aykırı olarak ücret ödenmeksizin çalışmış olacak bulunmasına, dava konusu taahhütname ve kefalet senetlerinde aksi yönde yer alan düzenlemenin ise zorla çalıştırma ve angarya yasağının ihlâli niteliğinde olduğu anlaşılmakla, davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.11.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.