"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/316 E., 2023/1414 K.
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen tazminat davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davacı ... tarafından açılan davanın usulden reddine, davacı ... tarafından açılan davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ... ve davalı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar; köylerinin bulunduğu İliç İlçesinde, davalı şirketin EPDK lisansı ile HES inşaa edip işlettiğini, barajda su tutulması nedeni ile evlerinin boşaltıldığını, davalı ile aralarında yapılan protokol gereği prefabrik ev yapıldığını ancak evlerin elektrik, yol, su gibi alt yapısının bulunmadığını, türlü vaatlerde bulunup evlerinin boşaltıldığını bu şekilde sözleşme imzalatırken iradelerinin fesada uğratıldığını ileri sürerek, alt yapısız teslim edilen evlerin bu eksikliklerinin giderilmesinin maliyeti hesaplanarak, maliyet bedelinin tazminat olarak faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep etmişlerdir.
II. CEVAP
Davalı vekili; davacıların taşınmazlarının bulunduğu yerde kamulaştırma işleminin yapıldığını, kamulaştırma bedellerinin ödendiğini, davacılara Çilesiz Köyü Elmacık mezrasında taşınmaz alıp tapularını bildirdikleri takdirde prefabrik ev yapılacağının bildirildiği ancak davacıların bu talebi kabul etmediklerini, kendi arazilerine prefabrik ev yapılmasını talep ettiklerini, müvekkili şirket tarafından belirtilen alanda prebafrik ev yapılması halinde eve ait su, elektrik, kanalizasyon gibi tüm alt yapı çalışmalarını kendilerinin yapacaklarını ifade ettiklerini beyanla davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 29.03.2019 tarihli ve 2017/324 E., 2019/23 K. sayılı kararıyla; davacıların uyuşmazlık sebebi prefabrik evlerde 2014 yılından beri yaşadığı, 12.08.2014 tarihli protokolü tarafların özgür iradeleri ile bir araya gelip imzaladıkları, hile olgusunun bulunmadığı gerekçesiyle davacıların kanıtlanamayan davalarının reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacılar istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 15.10.2021 tarihli ve 2019/1204 E, 2021/1102 K. sayılı kararıyla; dosya kapsamı ve tanık beyanlarından davacılara dava konusu yapıların 2014 yılında teslim edildiği, TBK 39. maddesi kapsamında 1 yıllık hak düşürücü sürenin dolduğu, davacının davasının hak düşürücü süresinin geçmiş olması nedeniyle, dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine karar verilmesi gerekirken, davanın esastan reddinin hatalı olduğu gerekçesiyle kararın kaldırılarak, davanın hak düşürücü süre geçtikten sonra açılmış olması nedeniyle dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacı ... ile davalı vekilince temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 23/11/2022 tarihli ve 2022/7339 E., 2022/8827 K. sayılı ilamıyla; davacı ...'ın temyiz itirazları ve davalı vekilinin davacı ...'a yönelik temyiz itirazları rededilmiş, davacılardan ...'ın 08.05.2015 tarihinde kısıtlandığı, davanın ise 02.11.2017 tarihinde bizzat davacı tarafından açıldığı, öncesinde kısıtlı adına dava açılması için vesayet makamından izin alınmadığı, vasinin vesayet makamından yargılamaya devam edilebilmesi için usulüne uygun izin alması gerektiği, vasinin bu hususa ilişkin beyanının alınarak sonucuna göre davacı ... hakkında bir karar verilmesi gerektiği belirtilerek, Bölge Adliye Mahkemesi kararı bozulmuştur.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bozma ilamı gereğince, ... vasisine husumete izin kararını sunması için muhtıra tebliğ edildiği,vasi tarafından husumete izin kararı sunulmadığı ve beyanda bulunulmadığı, duruşma günü usulüne uygun tebliğ edildiği halde davacı vasisinin duruşmaya mazeret bildirmeksizin katılmadığı, davacı ... tarafından açılan davanın işlemden kaldırıldığı ve bu tarihten itibaren üç aylık yasal süre içinde yenilenmediği gerekçesiyle davanın açılmamış sayılmasına, davacı ... tarafından açılan davanın hak düşürücü süre geçtikten sonra açılmış olması nedeniyle dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içindee davacı ... ve davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı ...; sözleşmenin kış geliyor olması nedeniyle ve hükümlerine müdahale imkanı olmaksızın imzalandığı, mahkemece davalı şirket ile imzaladıkları 12.08.2014 tarihli protokolün esas alınarak hak düşürücü sürenin geçmiş olması sebebiyle ret kararı verildiği, ancak protokolün imzasından hemen sonra evin inşasına başlandığı ve dava açma tarihine kadar türlü vaatlerle oyalandıklarını, yol ve su olmayınca mağduriyetlerini gidermek üzere davalı şirkete ve Erzincan Valiliğine müraacatlarını yaptıklarını ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalı vekili; Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yeniden yapılan inceleme sonucunda lehlerine eksik vekalet ücretine hükmedildiği, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereği her bir davacı yönünden, davaları farklı sebeple reddedilmiş ve işlemden kaldırılmış olduğundan ayrı ayrı ve maktu vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek, kararın düzeltilerek onanmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, irade bozukluğu sebebiyle (aldatma hukuksal sebebine dayalı) 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 36 ncı ve 39 uncu maddelerine dayalı tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi
Görevsizlik, yetkisizlik, dava ön şartlarının yokluğu veya husumet nedeniyle davanın reddinde, davanın nakli ve açılmamış sayılmasında ücret
MADDE 7- (1) Ön inceleme tutanağı imzalanıncaya kadar; davanın nakli, davanın açılmamış sayılması yahut görevsizlik veya yetkisizlik kararı verildikten sonra başka bir mahkemede yargılamaya devam edilmemesi durumunda bu Tarifede yazılı ücretin yarısına, ön inceleme tutanağı imzalandıktan sonra karar verilmesi durumunda tamamına hükmolunur. Şu kadar ki, davanın görüldüğü mahkemeye göre hükmolunacak avukatlık ücreti, bu Tarifenin ikinci kısmının ikinci bölümünde yazılı miktarları geçemez.
(2) Davanın dinlenebilmesi için kanunlarda öngörülen ön şartın yerine getirilmemiş olması ve husumet nedeniyle davanın reddine karar verilmesinde, davanın görüldüğü mahkemeye göre bu Tarifenin ikinci kısmının ikinci bölümünde yazılı miktarları geçmemek üzere üçüncü kısımda yazılı avukatlık ücretine hükmolunur.
Tarifelerin üçüncü kısmına göre ücret
MADDE 13- (1) Bu Tarifenin ikinci kısmının ikinci bölümünde gösterilen hukuki yardımların konusu para veya para ile değerlendirilebiliyor ise avukatlık ücreti, davanın görüldüğü mahkeme için bu Tarifenin ikinci kısmında belirtilen maktu ücretlerin altında kalmamak kaydıyla (7 nci maddenin ikinci fıkrası, 10 uncu maddenin üçüncü fıkrası ile 12 nci maddenin birinci fıkrası, 16 ncı maddenin ikinci fıkrası hükümleri saklı kalmak kaydıyla) bu Tarifenin üçüncü kısmına göre belirlenir.
(2) Ancak, hükmedilen ücret kabul veya reddedilen miktarı geçemez. şeklindedir.
3.Değerlendirme
1.Temyizen incelenen kararda belirtilen gerekçelere, Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilamına uygun yargılama yapılarak karar verildiği ve bozmanın kapsamı dışında kalarak kesinleşmiş olan yönlere ilişkin ileri sürülen sebeplerin incelenmesinin artık mümkün olmadığı anlaşılmakla; davacı ...'ın temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilamına uyularak, davacı ... tarafından açılan davanın açılmamış sayılmasına, davacı ... tarafından açılan davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir. Bu durumda, davalı lehine her bir davacı yönünden reddedilen 300,00 TL üzerinden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince vekalet ücreti takdir edilmesi gerekirken yazılı şekilde tek bir vekalet ücretine hükmedilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı ...'ın temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Davalı vekilinin temyiz itirazının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (5) numaralı bendinin çıkartılarak yerine "Davalı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden AAÜT 7/2 maddesi gereğince 300,00 TL vekalet ücretinin her bir davacıdan ayrı ayrı alınarak kendisini vekil ile temsil ettiren davalıya verilmesine," ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz eden davalıya iadesine,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davacıya yükletilmesine,
21.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.