"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/203 Esas – 2023/429 Karar
HÜKÜM/KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasındaki haksız eylem nedeniyle maddi tazminat istemine ilişkin davada davalı ... yönünden verilen önceki hüküm kesinleştiğinden bu hususta karar verilmesine yer olmadığına, diğer davalı yönünden davanın reddine dair verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece kararın bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın davalı ... İnş. Taah. Mad. Turz. Paz. San. Tic. A.Ş yönünden kısmen kabulüne, ıslah edilen kısmın zamanaşımı nedeniyle reddine, diğer davalı ... yönünden kesin hüküm dikkate alınarak yargı yolu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı ... İnş. Taah. Mad. Turz. Paz. San. Tic. A.Ş vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı şirket tarafından Karayolları Genel Müdürlüğünden alınan ihale sonrası gerçekleştirilen yol yapım çalışmaları sırasında oluşan toz nedeniyle davacının kayısı bahçesinin zarar gördüğünü ve ürün kaybı meydana geldiğini, Hekimhan Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2014/27 D.İş sayılı dosyasında zararın tespit edildiğini belirterek 19.920,00 TL maddi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı ... İnş. Taah. Mad. Turz. Paz. San. Tic. A.Ş vekili cevap dilekçesinde; davalı şirketin diğer davalı ...'nün Malatya - Sivas Devlet Karayolu yol yapım işini üstlendiğini, müvekkil şirketin yaptığı işi usulüne ve çevre koşullarına uygun bir şekilde yerine getirdiğini, davalı ...'nün talimatlarına uygun olarak yapılan iş nedeniyle taraflarına herhangi bir sorumluluk atfedilmesinin mümkün olmadığını, davacının davasına dayanak olarak gösterdiği Hekimhan Sulh Hukuk Mahkemesinin 2014/27 D.İş dosyasında bilirkişi raporuna itiraz edildiğini, sadece tozlanmadan dolayı bu zararın meydana gelmesinin imkansız olduğunu, nitekim mevsim şartlarının, ilkbaharda meydana gelen don olaylarının, ağaçların budanma şekillerinin, yaşlı ağaçların gençleştirilmesinde izlenecek yolların ve diğer bakım tedbirlerinin verimi direkt olarak etkileyen faktörler olduğunu, bu hususların hiç birinin araştırılmadığını, davalı şirketin usul ve yasaya, idarenin vermiş olduğu ruhsat ve izinlere aykırı herhangi bir eylem ve işleminin söz konusu olmadığını, bahse konu taşınmaz üzerinde bulunan ağaçların, daha önceki yıllarda ne kadar ürün verdiği ve oluştuğu iddia edilen ürün kaybına meteorolojik olaylar ve iklim koşullarının etkisi olup olmadığı araştırılmadan tek taraflı bir tespit ve değerlendirme yapıldığını, bu nedenle bu tespite dayanarak açılmış olan davanın kabulünün mümkün olmadığını belirterek haksız ve hukuki dayanaktan yoksun davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; yargı yolu nedeniyle dava dilekçesinin reddine karar verilmesi gerektiğini, davacının taşınmazında meydana gelen verim kaybı nedeniyle diğer davalı şirketin sorumluluğu bulunduğunu, dava konusu zararın yüklenici firmayla müvekkili idare tarafından yapılan Kamu İhale Sözleşmesi gereğince diğer davalı şirkete ait olması nedeniyle davalı kuruma husumet yöneltilemeyeceğini belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 28.01.2016 tarihli, 2014/194 Esas ve 2016/14 Karar sayılı ilamı ile; Hekimhan Sulh Hukuk Mahkemesinin 2014/27 D.İş sayılı tespit dosyasında davacı tarafından alınan bilirkişi raporu benimsenerek davalı şirket yönünden istemin kabulü ile 19.920,00 TL maddi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ... İnş. Taah. Mad. Turz. Paz. San. Tic. A.Ş'den tahsiline, diğer davalı ... yönünden ise yargı yolu nedeniyle dava dilekçesinin reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
Kararın davalı ... İnş. Taah. Mad. Turz. Paz. San. Tic. A.Ş vekili tarafından temyizi üzerine Dairenin 23.01.2019 tarihli, 2016/13677 Esas ve 2019/283 Karar sayılı ilamı ile; ''...Dosya içeriğinden; Hekimhan Sulh Hukuk Mahkemesince yapılan 2014/27 D.İş sayılı tespitin, davalının yokluğunda icra edildiği, tespit sonrası düzenlenen bilirkişi raporuna davalı tarafından itiraz edildiği, davalının ayrıca davaya cevap dilekçesinde, davacı tarafın yaptırdığı tespit ve zarar miktarını kabul etmediklerini beyan ederek tespit raporuna yapılan itirazlarını tekrar ettiği anlaşılmaktadır. Şu durumda, mahallinde uzman bilirkişi heyeti ile yeniden keşif yapılarak dava konusu zararın davalıya ait işletmenin çalışmalarından kaynaklanıp kaynaklanmadığı ile zararın kapsamının belirlenmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile sonucu verilen kararın açıklanan nedenlerle bozulması gerekir.'' gerekçesiyle kararın bozulmasına, bozma nedenine göre davalının diğer temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 29.062021 tarihli, 2019/82 Esas ve 2021/205 Karar sayılı ilamı ile; bozma ilamına uyularak yapılan keşif sonrası düzenlenen bilirkişi raporunda dava konusu bahçede meydana gelen verim kaybının tozdan kaynaklanmayıp zirai don olayından kaynaklandığı, tozlanmadan dolayı bazı ağaçlarının kuruduğunun belirlendiği, davacı tarafından dava dilekçesinde 2014 yılı verim kaybı zararının tazmini talep edilmiş olup kuruyan ağaç bedellerine yönelik bir talebin bulunmadığı, 6100 sayılı HMK'nun 26. maddesinde düzenlenen taleple bağlılık ilkesi gereğince talepten fazlasına ve başkasına hükmedilemeyeceği gerekçesiyle verim kaybına ilişkin maddi tazminat talebinin reddine, her ne kadar davacı tarafından dava ıslah edilerek talep sonucu 3.067,20 TL artırılmış ise de, ıslah edilen kısım yönünden ise TBK'nın 72 nci maddesi gereğince zamanaşımı süresinin dolduğu gerekçesiyle ıslah edilen kısmın zamanaşımı nedeniyle reddine, davalı ... yönünden verilen önceki hüküm kesinleştiğinden bu hususta karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
Dairenin 06.10.2022 tarihli, 2021/24723 Esas ve 2022/11698 Karar sayılı ilamı ile davacının ıslah edilen kısma yönelik temyiz itirazının reddine karar verilerek; ''...Dosya içeriğinden mahkemece davanın kabulüne ilişkin ilk kararın Dairemizin 23.01.2019 tarih, 2016/13677 Esas ve 2019/283 Karar sayılı ilamı ile; Hekimhan Sulh Hukuk Mahkemesince yapılan 2014/27 D.İş sayılı tespitin, davalının yokluğunda icra edildiği, tespit sonrası düzenlenen bilirkişi raporuna davalı tarafından itiraz edildiği, davalının ayrıca davaya cevap dilekçesinde, davacı tarafın yaptırdığı tespit ve zarar miktarını kabul etmediklerini beyan ederek tespit raporuna yapılan itirazlarını tekrar ettiği bu nedenle mahallinde uzman bilirkişi heyeti ile yeniden keşif yapılarak dava konusu zararın davalıya ait işletmenin çalışmalarından kaynaklanıp kaynaklanmadığı ile zararın kapsamının belirlenmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile verilen kararın bozulduğu anlaşılmaktadır. Bozma sonrası alınan ziraat mühendisi bilirkişi heyeti tarafından düzenlenen 03.12.2020 ve 04.02.2021 tarihli raporlarda; dava konusu 295 nolu parselin ifraz edilmesi sonucu dava konusu parselin 920 ve 924 parsel numarasını aldığı, 920 sayılı parsel ile ilgili tozdan ötürü kayısı bahçesinde herhangi bir hasarın oluşmadığı, 924 sayılı parselle ilgili olarak 2014 yılında meydana gelen zirai don olayında verim kaybı olduğu fakat ağaçlarda kurumaya sebep olmadığı, ağaç kurumalarının yola yakın kısımlarda, yol çalışmasından kaynaklanan tozların etkisiyle oluştuğu, 924 parselin kuzey ve güney batısına doğru yol çalışmasına yakın olan kısımlarda, toprak ve dolgu malzemesi taşıma, zemin düzeltme ve hazırlama işlemlerinden dolayı 9.000 m2 lik kısmının tozdan aşırı etkilenerek ağaçların hasara uğradığı ve bununla birlikte 4.500 m2 lik alanda 45 ağacın kuruduğunun tespit edildiği, 2014 yılında tozdan etkilenerek kuruyan bu ağaçların yaklaşık 10 tanesinin yirmi yaşlı kayısı ağacı, 35 tanesinin de altı yaşlı kayısı ağacı olduğu ve kuruyan toplam ağaç değerinin 22.987,20 TL olarak belirlendiği anlaşılmaktadır. Hekimhan Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2014/27 D. İş sayılı dosyasında ise; dava konusu taşınmaz üzerinde 200 adet yirmi yaşlı kayısı, 100 adet altı yaşlı kayısı ağacı bulunduğu, dava konusu taşınmazın yakınında bulunan işletmede, taşların kırılma ve taşınması esnasında çıkardığı tozların ağaçları olumsuz etkilediği, ağaçlarda yaprak ve meyve gözlerinin yaklaşık % 80'inin toz ile kaplanmış durumda olduğu, bu durumda ağaçlar normal yaşamlarını sürdüremediğinden dolayı yeni sürgün dallarının bulunmadığı ve ağaçlarda bulunan meyve gözleri tozdan kapandığından dolayı normal gelişimini sağlayamadığı ve ara ara bazı ağaçlarda kurumalar başladığı, kayısı ağaçlarından normal şartlarda alınması gereken ürünlerin tozdan dolayı kaybının yaklaşık olarak % 40 oranında olduğu ve oluşacak kaybın 19.920,00 TL tutarında olduğu belirlenmiştir. Şu durumda; Hekimhan Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2014/27 D. İş sayılı dosyasında 24.09.2014 tarihinde yapılan tespit sonrası düzenlenen 19.11.2014 tarihli raporda tozlanmadan dolayı meyve ağaçlarının % 80'inin tozla kaplı olduğu ve ağaçlarda bulunan meyve gözleri tozla kapandığından ağaçların normal gelişimi sağlayamadığından dolayı bazı ağaçlarda kurumalar başladığı ve ağaçlarda % 40 oranında verim kaybı meydana geldiğinin tespit edildiği, mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise 2014 yılında meydana gelen zirai don olayı nedeniyle verim kaybı olduğu fakat ağaçlarda kurumaya sebep olmadığı, ağaç kurumalarının yola yakın kısımlarda yol çalışmasından kaynaklanan tozların etkisiyle olduğunun belirlendiği ve davacıya ait kayısı bahçesinde yer alan ağaçların tozdan dolayı kuruduğu anlaşıldığına göre mahkemece 2014 yılı itibariyle dava konusu kayısı bahçesinde verim kaybı zararının meydana gelmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi doğru olmamıştır. Hal böyle olunca, tespit raporunda belirtildiği üzere tozlanma halinde ağaçlardaki verim kaybının bazı hallerde üründe azalma şeklinde, kuruma, yanma v.s. gibi bazı hallerde ise dolaylı olarak tam ürün kaybı ve ağaç zararı şeklinde gerçekleşebileceği, bu gibi hallerde verim kaybı ya da ürün kaybı şeklindeki istemlerin tam ziyaa uğrayan ağaç bedelini de kapsayacağının kabulü ile sonucu çerçevesinde olayda tazminattan indirim sebepleri bulunup bulunmadığı da tartışılarak karar verilmesi için yerel mahkeme kararının bozulması gerekmiştir.'' gerekçesiyle karar bozulmuştur.
D. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda, tozlanma halinde ağaçlardaki verim kaybının üründe azalma şeklinde veya dolaylı olarak tam ürün kaybı ve ağaç zararı şeklinde gerçekleşebileceği, bu gibi hallerde verim kaybı ya da ürün kaybı şeklindeki istemlerin tam ziyaa uğrayan ağaç bedelini de kapsayacağı, davacının taşınmazında tozlanma sebebiyle kuruyan ağaçların bedelinin ek bilirkişi raporunda 22.987,20 TL olarak hesaplandığı hükme esas alınan bilirkişi raporu ile de sabit olduğu üzere 2014 yılında meydana gelen zirai don olayı nedeniyle verim kaybı olduğu, fakat ağaçlarda kurumaya sebep olmadığı, ağaçlardaki kurumanın tozlanma sebebiyle olduğu, bu nedenle hesaplanan tazminattan indirim sebebi bulunmadığı, ıslah edilen kısmın zamanaşımına uğradığı, ... yönünden verilen hükmün kesinleştiği ve dosyaya sunulan bilirkişi raporunun denetime ve hüküm kurmaya elverişli olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile 19.920,00 TL tazminatın davalı ... İnş. Taah. Mad. Turz. Paz. San. Tic. A.Ş'den dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi birlikte tahsiline, ıslah edilen kısmın zamanaşımı nedeniyle reddine, diğer davalı ... yönünden kesin hüküm dikkate alınarak yargı yolu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... İnş. Taah. Mad. Turz. Paz. San. Tic. A.Ş vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... İnş. Taah. Mad. Turz. Paz. San. Tic. A.Ş vekili temyiz dilekçesinde; bozma öncesi alınan bilirkişi raporunda açıkça yol çalışmalarından dolayı hasar meydana gelmediğinin tespit edildiğini, hiç bir ağacın çevresel koşullar sebebiyle tozlanmaya maruz kaldığı yıl kurumayacağını, tozlanmadan kaynaklı kurumanın bir anda meydana gelen bir zarar olmadığını, dava dosyasından ve davacının tespit/dava dilekçelerinden de anlaşılacağı gibi davaya konu parselin bulunduğu alanda davalı şirketin yaptığı çalışmanın 2014 yılına ait olduğunu, eğer tozlanmadan dolayı kuruma meydana gelmiş ise bunun yıllara yayılan bir süreçte ve sürekli toza maruz kalınması sebebiyle olacağını, uzun süreli olmayan bir yol çalışmasından dolayı ağaçların kuruduğunu söylemenin bilimsel bir yaklaşım olmadığını ve tazminattan indirim sebebi olmadığına dair kabulün de yerinde olmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı şirket tarafından yapılan yol çalışmaları sırasında oluşan toz nedeniyle davacının kayısı bahçesinde meydana gelen ürün kaybı zararının giderilmesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 49 uncu maddesi.
3. Değerlendirme
Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı ... İnş. Taah. Mad. Turz. Paz. San. Tic. A.Ş vekilinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... İnş. Taah. Mad. Turz. Paz. San. Tic. A.Ş vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz harcının temyiz eden davalı ... İnş. Taah. Mad. Turz. Paz. San. Tic. A.Ş'ye yükletilmesine,
Dosyanın Mahkemeye gönderilmesine,
06.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.