"İçtihat Metni"
I. BAŞVURU
Adana Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi'nin dilekçesinde; TBK'nun 51. ve 52. maddelerinden kaynaklanan hakkaniyet ve takdiri indirimler nedeniyle davanın kısmen reddedilmesi halinde, indirimden dolayı reddedilen kısım için davalı yararına vekalet ücreti takdir edilemeyeceğine ilişkin içtihadın manevi tazminat davasının kısmen reddolunması halinde de uygulanması hususunda Adana Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi kararı ile İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi ve Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi'nin kararlarının çeliştiği belirtilerek 5235 Sayılı Kanunun 35/3. maddesi gereğince uyuşmazlığın giderilmesi talep edilmiştir.
II. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi'nin 12.09.2024 tarihli ve 2022/1665 Esas-2024/1030 Karar Sayılı Kararı
Davalılar vekilinin istinaf dilekçesinin 6100 sayılı HMK'nın 345 ve 352/1-c maddesi uyarınca süreden reddine, davacılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, HMK'nın 353/1-b-2 maddesi uyarınca esas hakkında yeniden karar verilmesine, buna göre manevi tazminata ilişkin davanın kısmen kabulüne, kısmen reddolan manevi tazminat nedeniyle davalılar lehine vekalet ücreti takdirine kesin olarak karar verilmiştir.
B. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi'nin 12.09.2024 tarihli ve 2022/1481 Esas-2024/1040 Karar Sayılı Kararı
Davacılar vekilinin ve davalı Seyit Ali Aydoğdu vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, HMK'nın 353/1-b-2 maddesi uyarınca esas hakkında yeniden karar verilmesine, buna göre; manevi tazminata ilişkin olarak davanın kısmen kabulüne, kısmen reddolan manevi tazminat nedeniyle davalı gerçek kişiler lehine vekalet ücreti takdirine kesin olarak karar verilmiştir.
C. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi'nin 25.09.2024 tarihli ve 2022/1885 Esas-2024/1096 Karar Sayılı Kararı
Davalı Hazine vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, HMK'nın 353/1-b-2 maddesi uyarınca esas hakkında yeniden karar verilmesine, buna göre; manevi tazminata ilişkin olarak davanın kısmen kabulüne, kısmen reddolan manevi tazminat nedeniyle davalı hazine lehine vekalet ücreti takdirine kesin olarak karar verilmiştir.
D. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi'nin 26.09.2024 tarihli ve 2024/1348 Esas-2024/1470 Karar Sayılı Kararı
Davacılar vekili ile davalılar vekilinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b/2 maddesi gereğince kısmen kabulüne, Gaziosmanpaşa 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 27/03/2024 tarih ve 2020/137 Esas - 2024/272 Karar sayılı kararının kaldırılmasına, manevi tazminata ilişkin davanın kısmen kabulüne, kısmen reddolan manevi tazminat nedeniyle davalılar lehine vekalet ücreti takdirine kesin olarak karar verilmiştir.
E. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi'nin 26.09.2024 tarihli ve 2024/128 Esas-2024/1453 Karar Sayılı Kararı
Davacı vekilinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b/1 maddesi gereğince esastan reddine, davalılar vekilleri tarafından yapılan istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b/2 maddesi gereğince kısmen kabulüne, İstanbul 16. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 02/11/2023 tarih ve 2019/102 Esas-2023/319 Karar sayılı kararının kaldırılmasına, manevi tazminata ilişkin davanın kısmen kabulüne, kısmen reddolan manevi tazminat nedeniyle davalılar lehine vekalet ücreti takdirine kesin olarak karar verilmiştir.
F. Adana Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi'nin 17.10.2024 tarihli ve 2022/2700 Esas- 2024/2430 Karar Sayılı Kararı
Davalı sigorta şirketi vekilinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b.1. maddesi gereğince esastan reddine, davacılar vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabul-kısmen reddi ile, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b/2. maddesi hükmü uyarınca düzelterek yeniden esas hakkında karar verilmek üzere Osmaniye 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin Asliye Ticaret Mahkemesi sıfatı ile verdiği 07.06.2022 tarih ve 2020/635 Esas, 2022/429 Karar sayılı kararının kaldırılmasına, manevi tazminata ilişkin olarak davanın kısmen kabulüne, manevi tazminatın miktarı hakimin takdirine bağlı olduğundan reddedilen kısım yönünden davalı vekilleri lehine vekalet ücreti takdirine yer olmadığına kesin olarak karar verilmiştir.
G. Adana Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi'nin 17.10.2024 tarihli ve 2022/2700 Esas-2024/2430 Karar Sayılı Kararı
Davacılar vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabul-kısmen reddi ile, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353/1-b/2. maddesi hükmü uyarınca düzelterek yeniden esas hakkında karar verilmek üzere Mersin 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 23/06/2022 tarih ve 2020/163 Esas, 2022/199 Karar sayılı kararının kaldırılmasına, manevi tazminata ilişkin davanın kısmen kabulüne, manevi tazminatın miktarı hakimin takdirine bağlı olduğundan reddedilen kısım yönünden davalılar lehine vekalet ücreti takdirine yer olmadığına kesin olarak karar verilmiştir.
III. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI
Adana Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulu'nun 13.11.2024 tarihli ve 2024/8 sayılı kararı ile; Adana Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi kararları ile İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi ve Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi'nin yukarıda belirtilen kararları arasında uyuşmazlık bulunduğuna karar verilmiştir.
IV. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
Uyuşmazlık, manevi tazminat davasının kısmen reddolunması halinde kendisini vekille temsil ettiren davalı yararına vekalet ücreti takdir edilmesi gerekip gerekmediğine ilişkindir.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 56. maddesi hükmüne göre; hâkimin özel halleri göz önünde tutarak, manevi zarar adı ile hak sahibine verilmesine karar vereceği tutar adalete uygun olmalıdır. Hâkim belirlemeyi yaparken somut olayın özelliğini, zarar görenin ekonomik ve sosyal durumunu, paranın alım gücünü, maluliyet oranını, beden gücü kaybı nedeniyle duyulan ve ileride duyulacak elem ve ızdırabı gözetmelidir (Hukuk Genel Kurulu'nun 28.05.2003 tarihli, 2003/21-368-355 ve 23.06.2004 tarihli, 2004/13-291-370 sayılı kararları).
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) "yargılama giderlerinin kapsamı" başlıklı 323/1-ğ maddesi uyarınca vekille takip edilen davalarda kanun gereğince takdir olunacak vekâlet ücreti yargılama giderlerindendir. Yine HMK'nın 326/1-2 maddesinde kanunda yazılı hâller dışında, yargılama giderlerinin, aleyhine hüküm verilen taraftan alınmasına karar verileceği, davada iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa, mahkemenin, yargılama giderlerini tarafların haklılık oranına göre paylaştıracağı, 330. maddesinde vekil ile takip edilen davalarda mahkemece, kanuna göre takdir olunacak vekâlet ücretinin, taraf lehine hükmedileceği, 332/1. maddesinde ise yargılama giderlerine, mahkemece resen hükmedileceği düzenlenmiştir. 1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun 169. maddesine göre yargı mercilerince karşı tarafa yükletilecek avukatlık ücreti, avukatlık ücret tarifesinde yazılı miktardan az ve üç katından fazla olamaz, aynı Kanunun 168/son maddesine göre avukatlık ücretinin takdirinde, hukukî yardımın tamamlandığı veya dava sonunda hüküm verildiği tarihte yürürlükte olan tarife esas alınır.
Usul kurallarımız vekil ile temsil olunan davalarda kural olarak aleyhine karar verilen tarafın karşı tarafa diğer yargılama giderlerinin yanı sıra, formal olarak belirlenmiş tarifeye göre belirli bir vekalet ücreti ödemesine hükmedilmesini gerektirmektedir. Karşı tarafa vekalet ücreti masrafı yükletilmesine ilişkin genel kural olan HMK'nın 326. maddesinde “Kaybeden öder.” yaklaşımı benimsenmiştir. HMK'da genel kuraldan ayrılan düzenlemeler içeren bazı kurallar da vardır. Örneğin tarafın gereksiz masrafa ve yargılama maliyetinin artmasına sebep olması halinde dava sonucundan bağımsız olarak yargı harcı dışındaki yargılama giderlerinden kısmen veya tamamen sorumlu tutulabileceğini düzenleyen HMK'nın 327/1 hükmü, davanın sıfat yokluğu nedeniyle reddinde, davalının davacıyı yanıltarak kendisine husumet yöneltilmesine sebep olup lehine karar verilmesini kendi kusuruyla sağlaması halinde, davayı kaybetmesine rağmen davacıya yargılama gideri yükletilmeyeceğini düzenleyen HMK'nın 327/2 hükmü, dava açılmasına sebebiyet vermemiş olan davalının ilk duruşmaya dek dava konusu iddia/talebi kabul etmesi halinde yargılama gideri yükletilmeyeceğine dair HMK'nın 312/2 hükmü genel kuralın uygulanmasını engelleyici düzenlemelerdendir. Davanın konusuz kalması halinde başlangıçtaki haklılık durumuna göre ve davanın açılmamış sayılması veya sonuçlandırılmamış görevsizlik-yetkisizlik-gönderme kararları halinde de davacı aleyhine yargılama giderine hükmolunmasına dair HMK'nın 331 hükmü ise, esasen genel kurala paralel bir düzenleme olarak gösterilebilir. (Çelikoğlu, Cengiz Topel, “Karşı Tarafa Tahmil Olunan Avukatlık Ücretinin Hukuki Niteliği”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16, Temmuz (Temmuz 2014): 1093-1139, s.1104, 1105, 1106, 1112)
Uyuşmazlığın giderilmesi istenen bölge adliye mahkemesi kararlarının verildiği tarihte yürürlükte bulunan 2024 Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinde manevi tazminata ilişkin vekalet ücreti 10. maddede şu şekilde düzenlenmiştir: "10- (1) Manevi tazminat davalarında avukatlık ücreti, hüküm altına alınan miktar üzerinden bu Tarifenin üçüncü kısmına göre belirlenir.
(2) Davanın kısmen reddi durumunda, karşı taraf vekili yararına bu Tarifenin üçüncü kısmına göre hükmedilecek ücret, davacı vekili lehine belirlenen ücreti geçemez.
(3) Bu davaların tamamının reddi durumunda avukatlık ücreti, bu Tarifenin ikinci kısmının ikinci bölümüne göre hükmolunur.
(4) Manevi tazminat davasının, maddi tazminat veya parayla değerlendirilmesi mümkün diğer taleplerle birlikte açılması durumunda; manevi tazminat açısından avukatlık ücreti ayrı bir kalem olarak hükmedilir."
Yukarıda belirtilen yasal düzenlemelere göre genel kuralın HMK'nın 326. maddesi gereğince yargılama giderlerinin aleyhine hüküm verilen taraftan alınmasına karar verilmesi yönünde olduğu, kanunda bu hususta manevi tazminat davası yönünden ayrıksı bir düzenleme getirilmediği, bu nedenle manevi tazminat davasının kısmen reddedilmesi halinde kendisini vekille temsil ettiren davalı yararına karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiği açıktır.
Dolayısıyla uyuşmazlığın İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi ve Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi'nin ilgili kararlarına göre giderilmesi gerekir.
V. KARAR
1. Manevi tazminat davasının kısmen reddedilmesi halinde kendisini vekille temsil ettiren davalı yararına karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğine; Adana Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi ile İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi ve Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi'nin kesin kararları arasındaki görüş ve uygulama UYUŞMAZLIKLARININ BU ŞEKİLDE GİDERİLMESİNE,
2. Dosyanın Adana Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,
3. Karardan bir örneğin Bölge Adliye Mahkemelerinin hukuk dairelerine bildirilmesi için Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreterliğine gönderilmesine,
13.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.