"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi Sıfatıyla)
Taraflar arasındaki davada ... 22. İş Mahkemesi ile ... 1.Asliye Hukuk (İş mahkemesi sıfatıyla) Mahkemesince ayrı ayrı yetkisizlik kararı verilmesi nedeni ile dosyada son karar Bölge Adliye Mahkemelerinin faaliyete geçmesinden sonra verilmiş ise de iki farklı Bölge Adliye Mahkemesinin yargı çevresinde kalan mahkemelerce karşılıklı olarak yetkisizlik kararı verilmiş olması ve 5235 sayılı Kanunun 36/3. maddesi gereğince Bölge Adliye Mahkemeleri hukuk dairelerinin görevinin yargı çevresi içerisinde bulunan adlî yargı ilk derece hukuk mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek olduğundan yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü:
- K A R A R -
Dava, kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.
... 22. Tüketici Mahkemesince, davada kesin yetki söz konusu olmamakla birlikte davalı SGK'nın usulüne uygun ve süresinde yetki itirazında bulundukları gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
... 1.Asliye Hukuk (İş mahkemesi sıfatıyla) Mahkemesince, somut olayda, kesin yetkinin söz konusu olmadığı eldeki davada, davalı tarafından süresinde ve yöntemince yapılmış bir yetki itirazı bulunmadığı, cevap dilekçesi dahi sunmadığı, kesin yetkinin bulunmadığı davalarda mahkemece yetki hususunun kendiliğinden gözetilemeyeceği gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 6. maddesinde, iş uyuşmazlıklarında yer itibarıyla yetkili olarak iş mahkemeleri belirlenmiştir. Buna göre, "İş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme , davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.Bu madde hükümlerine aykırı yetki sözleşmeleri geçersizdir."
İş mahkemelerinde yetki kuralı, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun yetki kurallarına uygun olup, buna ek olarak işin yapıldığı yer, yani işyeri mahkemeleri de yetkili kılınmıştır.
Türk Medenî Kanunu'nun 19/1. maddesi uyarınca gerçek kişi yönünden yerleşim yeri bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir. Gerçek kişi işverenin başka bir yerde yerleşmek niyetiyle oturduğu kanıtlanmadığı takdirde, kural olarak nüfusta kayıtlı olduğu yerin ikametgâh sayılması gerekir.
HMK'nın 14/1.maddesi uyarınca bir şubenin işlemlerinden doğan davalarda, o şubenin bulunduğu yer mahkemesi de yetkilidir.
Diğer yandan Türk Medeni Kanunu'nun 51. maddesi uyarınca tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça işlerinin yönetildiği yerdir.
İş mahkemesinin yetkisi kamu düzeni ile ilgili olduğundan, davalı tarafça süresinde itiraz edilmese dahi hâkim tarafından kendiliğinden bu husus gözönünde bulundurulmalıdır. Bir başka anlatımla hâkim, davanın her aşamasında yetki itirazını dikkate alabileceği gibi, kendisi de re'sen yetkisizlik kararı verebilir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 16.04.2008 gün ve 2008/10-329 E. - 2008/334 K. numaralı kararında da, "Davaya konu uyuşmazlık tüzel kişilere karşı açılacak davalarda genel yetkili mahkeme, tüzel kişilerin yerleşim yerinin, yani merkezinin bulunduğu yer mahkemesi olmakla birlikte, şube işlemleri nedeniyle açılacak dava, taraf olarak bağlı bulunulan merkez davalı gösterilerek, şubenin bulunduğu yerde de açılabilir. “Kurum adına işlem yapmaya yetkili bulunmak” şubenin tanımından ortaya çıkan bir sonuç olup, şubenin bulunduğu yer mahkemesinin yetkili olmasında tek başına yeterli değildir. Şubenin bulunduğu yer yetkisi, o şubenin yapmış olduğu işlemlerden, davacıya ait işlemlerin yürütülmesinden doğan uyuşmazlıklarda geçerli bulunmaktadır." görüşü benimsenmiştir.
Somut uyuşmazlıkta, davacının yurt dışı borçlanma talebinin kurum tarafından geçersiz sayılması yönündeki kararın hukuka, kanuna, usul ve esaslara aykırı olduğundan işlemin iptaline ve davacının yurt dışı borçlanma talebinin kabulüne, bu talep ile ilgili olarak ne kadar bir bedelin hangi hesaba ödenmesi gerektiğine ilişkin bilginin davacı tarafa bildirilmesine karar verilmesi istenilmiştir.
Açıklanan yasal düzenlemeler çerçevesinde; eldeki davada yetkili mahkeme Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının merkezinin bulunduğu ... veya davacının işlemlerini yürüten şubenin bulunduğu yer mahkemesidir.Davacının talebinin reddine ilişkin kararın ... Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünce tesis edildiği anlaşılmakla uyuşmazlığın ... 1.Asliye Hukuk (İş mahkemesi sıfatıyla) Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK'nın 21 ve 22. maddeleri ve 5235 sayılı Kanunun 36/3. maddesi gereğince; ... 1.Asliye Hukuk (İş mahkemesi sıfatıyla) Mahkemesi'nin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE, 01/11/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.