"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Konya 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davacı idare yönünden esastan reddine, davalı yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Konya ili, ... ilçesi, ... köyü 38666 ada 9 parsel, 38667 ada 1 parsel, 38668 ada 57, 75 ve 76 parsel, 38674 ada 1 parsel, 38676 ada 1 parsel, 38677 ada 4 ve 5 parsel sayılı taşınmazlarda kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespiti ve bu hakkın müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekilinin cevap dilekçesi sunmadığı görülmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, bu hakkın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; objektif değer artış oranı ile değer düşüklüğü oranının yüksek belirlendiğini, taşınmazda tarım faaliyetlerinin devam ettiğini, dava konusu irtifak hakkı ve pilon yerinin taşınmazın amacına uygun kullanılmasında büyük bir kısıtlama ve sınırlama getirmediğini, sadece pilon yerleri nedeniyle taşınmaz üzerinde düşük oranda bir değer azalışı olduğunu, kapitalizasyon faiz oranının tespitinde değerlendirilen unsurların mükerrer olarak objektif değer artış oranının tayininde de dikkate alındığını, dava konusu 38667 ada 1 parsel, 38668 ada 75 ve 76 parsel sayılı taşınmazlar üzerindeki ağaç bedellerinin metrekare birim bedeline eklenmesi gerekirken, kamulaştırma bedeline eklenmesinin hatalı olduğunu, faize ilişkin hükmün düzeltilmesi gerektiğini ve müvekkili idare lehine vekalet ücretine hükmedilmesini talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; objektif değer artışının düşük oranda uygulandığını, bu nedenle metrekare birim bedelinin düşük tespit edildiğini, taşınmazlara çok yakın konumda bulunan arsa vasıflı taşınmazlar için daha yüksek bedel belirlendiğini, bu durumun gerçek karşılığın ödenmesi ilkesine aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmazlara olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği; ancak Daire denetiminden geçen aynı bölgeye ait kamulaştırma dosyalarında taşınmazların 1/1000 ölçekli uygulama imar planına, yerleşim yerlerine ve şehir merkezlerine yakınlığı dikkate alınarak % 200 oranında objektif değer artışı uygulanması ve dava konusu 38667 ada 1 parsel, 38668 ada 75 ve 76 parsel sayılı taşınmazlar üzerindeki ağaç bedellerinin kamulaştırma bedeli yerine, taşınmazların irtifak öncesi değerine eklenmesi yönlerinden yeniden hesaplama yapılan bilirkişi ek raporu hükme esas alınmak suretiyle taraf vekillerince yapılan istinaf başvurusunun davacı idare yönünden esastan reddine, davalı yönünden kabulü ile hüküm düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, ayrıca komşu taşınmazlara ilişkin dava dosyasında irtifak değer düşüklüğü oranının daha yüksek belirlendiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasında kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Arazi niteliğindeki Konya ili, ... ilçesi, ... köyü 38666 ada 9 parsel, 38667 ada 1 parsel, 38668 ada 57, 75 ve 76 parsel, 38674 ada 1 parsel, 38676 ada 1 parsel, 38677 ada 4 ve 5 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net geliri esas alınarak değer biçilmesine ve aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle mülkiyet kamulaştırmasına konu olan pilon yeri bedeli ile irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesi yöntem itibarıyla yerindedir. Ancak;
3. Dava konusu taşınmazlar üzerinde yapılan toplulaştırma çalışmalarının kesinleştiği ve tapuda tescil edildiği anlaşılmakta olup, toplulaştırma işlemi sonucu oluşmuş yeni tapu kayıtları ile ölçekli krokilerin ilgili Tapu ve Kadastro Müdürlüklerinden temin edilerek, davalının hak sahipliğinde değişiklik olup olmadığı, yeni bir paydaşın hak sahibi olarak yer alıp almadığı, ayrıca dava konusu taşınmazın sınırlarında, kamulaştırılan alan ve irtifak alanında değişiklik olup olmadığı tespit edilmek suretiyle, toplulaştırma sonucu yeni oluşan yüzölçümüne göre kamulaştırma ve irtifak bedellerinin yeniden tespiti için bilirkişi heyetinden ek rapor alınıp, sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi isabetsiz olmuştur.
4. Tespit edilen kamulaştırma bedelinin, ilk derece mahkemesinin ilk kararı ile davalıya ödenmesine hükmedilen 69.409,16 TL’lik kısmına dava tarihinden itibaren dört aylık sürenin bittiği tarihten İlk Derece Mahkemesinin ilk karar tarihi olan 13.06.2019 tarihine kadar, 361.641,36 TL'lik kısmına İlk Derece Mahkemesinin son karar tarihi olan 28.06.2021 tarihine kadar, Bölge Adliye Mahkemesinin kararıyla artan 150.997,17 TL’lik kısma ise Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi olan 25.05.2022 tarihine kadar yasal faiz işletilmesi gerekirken yazılı şekilde faiz hükmü kurulması bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin temyiz itirazları yerinde olduğundan temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Taraflardan peşin alınan temyiz karar harçlarının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,26.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.