"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret/Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Milas 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaza yönelik el atmanın önlenmesi, kâl ve ecrimisil istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davalı idare yönünden esastan reddine, davacılar yönünden kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; dava konusu Muğla ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 256 ada 7 parsel sayılı taşınmazın elbirliği mülkiyet hükümlerine göre davacı müvekkilleri adına tapu siciline kayıtlı olduğunu, davacılara ait taşınmaz sonuçlandırılmış, hukukî süreci tamamlanmış hiçbir kamulaştırma işlemi bulunmadığı hâlde, tamamına davalı kurum tarafından el atılarak ... ayrımı-Milas yol yapımı çalışması kapsamında yol güzergâhı olarak işgâl edildiğini, bölünmüş yol içerisinde bırakıldığını, bu durumun hukukî anlamda tapulu taşınmaza el atma niteliğinde olduğunu açıklayarak, dava konusu taşınmazın tamamına kamulaştırmasız olarak el atılarak müdahale edildiğinden, haksız ve hukuka aykırı el atmanın önlenmesine, tecavüzlü alandaki muhdesatın kâl ve sökümüne, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere 3.000,00 TL ecrimisilin davalıdan yasal faiziyle birlikte tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmaz için kamulaştırma kararı alındığını, taşınmaz maliki Mahire Zenger'in mirasçıları ile pazarlık sonucu anlaşma imzalandığını; ancak taşınmaz malikleri tapuda tescil işlemleri için başvurmadıklarından dolayı tescil işlemlerinin sonuçlanmadığını, kesinlikle kabul anlamına gelmemesi kaydı ile el atmanın varlığı kabul edilirse bu kez de tazminat bedelinin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nda (2942 sayılı Kanun) belirtilen usulün kıyasen uygulanması suretiyle hesaplanması ve tazminat bedeli karşılığında da el atıldığına hükmedilen kısmın tapudan yol olarak terkin edilmesi gerektiğini açıklayarak davanın reddi ile yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davacı yan üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne, ecrimisil talebinin reddine ve davaya konu taşınmaza davalı idarece yapılan müdahalenin men'ine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; davacı tarafın el atmanın önlenmesi ve yolun kâl'i talebi olduğunu, eski hâle getirme talebi bulunmadığı hâlde, talebin aşılarak taşınmaz bedelinin tahsiline ve tapu kaydının iptaline karar verilmesinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
2. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmaz bedelinin yüksek belirlendiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğu anlaşıldığından, taşınmazın dava tarihinden önce arsa niteliği ile kiraya verilebileceği ispatlanamadığından ecrimisil talebinin reddine karar verilmesinin doğru olduğu; ancak davanın el atmanın önlenmesi, kâl ve ecrimisil taleplerine ilişkin olduğu hâlde hatalı kabule göre değerlendirme yapılarak tazminat bedeline hükmedilmesi doğru olmadığından davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun reddi, davacılar vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile, dava konusu taşınmaza yol yapılmak suretiyle davalı idarece yapılan el atmanın önlenmesine, asfaltın kâl'ine karar verilmek suretiyle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üç numaralı alt bendi gereğince yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, ayrıca Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak dava konusu taşınmaza vaki müdahalenin men'ine ve asfaltın kâl'ine karar verilmesinin pratik anlamda uygulanamaz bir karar olduğunu, kamu yararı amacına yönelik toplum yararına yapılmış yolun kaldırılmasının mümkün olmadığını, kabul anlamına gelmemekle bu gibi durumlarda el atılan kısmın güncel bedelinin belirlenip tapu malikine ödenmesi ve bu kısmın idare adına tesciline karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idareler arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmaza yönelik müdahalenin men'i, kâl ve ecrimisil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Taşınmaza kamulaştırmasız el atılması hâlinde müdahalenin önlenmesi talebi yanında kâl ve eski hale getirme talebi varsa öncelikle dava konusu taşınmazın el atılan bölümünün bedeli 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca, arsaların bedelinin değerlendirme gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre hesaplanması ile dava konusu taşınmazın davalı idarece el atılan bölümünün bedeli ile eski hâle getirme masraflarının karşılaştırmasının yapılarak, eski hâle getirme masraflarının yer bedelinden fazla olması halinde, el konulan kısmın zemin bedelinin davalı idareden tahsili ve el konulan bölümün davacı üzerindeki tapusunun iptali ile yol olarak terkinine, yer bedelinin fazla olması hâlinde ise el atmanın önlenmesi talebinin kabulüne ve eski hâle getirme bedeli ile el atıldığı zaman taşınmaz üzerinde ürün var ise bu ürünün bedeline hükmedilmesi gerekirken hükme esas alınan bilirkişi raporunda altı adet emsal taşınmazın m² birim değerlerinin aritmetik ortalamasının alınması suretiyle değer biçilmesinin doğru olmadığından bahisle yeniden hesaplama yapılmışsa da Bölge Adliye Mahkemesince metrekare birim bedelinin belirlenmesi için ek rapor alınması gerekirken soyut ifadelerle taşınmaz bedelinin tespiti bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davalı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde olduğundan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 06.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.