"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Uşak 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davacı idare yönünden esastan reddine, davalı yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Uşak ili, ... köyü 113 ada 96 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Uşak Çevre yolu projesi tapsamında müvekkiline ait olan Uşak ili, ... köyü 113 ada 96 parsel sayılı 653,68 m² yüzölçümlü taşınmazın tamamının kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu taşınmazların davacı adına tesciline ve tapuda yol olarak terkinine karar verilmesinin talep edildiğini, davacı İdarenin takdir ettiği bedelin, taşınmazın gerçek değerinin yakınından dahi geçmediğinden idare ile anlaşmadıklarını, bölgede taşınmaz satışlarının metrekare rayiç değerlerinin en az 50,00 TL civarında olduğunu, konusunda uzman bilirkişiler marifetiyle taşınmazın niteliklerinin denetime elverişli bir şekilde ortaya konularak rayiç değerinin usul ve yasaya uygun olarak belirlenmesini; yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davalıdan alınmasına karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davacı taraftan tahsil edilerek davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi kurulu raporunun hatalı olduğunu, ürün münavebesinin hatalı yapıldığını, objektif değer artışı yapılmasına gerek olmadığını, arta kalan kısımda değer düşüklüğü oluşmadığını, TEFE/TÜFE'ye göre güncelleme yapılmasının hatalı olduğunu belirterek, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; tespit edilen m² birim fiyatının düşük olduğunu, hükme esas alınan bilirkişi raporunun hatalı olduğunu, taşınmazın arsa vasfında sayılması gerektiğini, münavebenin hatalı yapıldığını, daha yüksek objektif değer artışı yapılması gerektiğini, değer düşüklüğünün daha fazla olduğunu belirterek, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza yöre koşullarına uygun münavebe ürünleri seçilmek, kuru arazi için % 5 oranında kapitalizasyon faiz oranı ve gerçek değere ulaşmak amacıyla objektif değer artış oranının yeniden belirlenerek, münavebeye esas alınan yeşil soğan ve kavunun masraflarının İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün verilerine uygun alınmak suretiyle hesaplanan bedel üzerinden yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunun hatalı olduğu, kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranını kabul etmediklerini, maliyet çizelgelerinin TEFE/TÜFE'ye göre güncellenmesinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın arsa vasfında olduğunu , arazi vasfında olduğu kabul edilse dahi konumu,özellikleri dikkate alındığında daha yüksek objektif değer artışı uygulanarak kapitalizasyon faiz oranının %4 olarak kabul edilmesi gerektiğini ayrıca taşınmaz ücerindeki irtifak nedeniyle düşülen değer azalışını kabul etmediklerini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasında kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci ve 12 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Uşak ili, ... köyü 113 ada 96 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Münavebeye alınan ürünlerin değerlendirme yılına ait İl Tarım ve Orman Müdürlüğü resmi verilerinde kuru arazi koşullarına ait verim ve masraf değerlerine uygun hesaplama yapıldığı tespit edilmiştir.
4. Dava konusu taşınmazın belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranı uygun görülmüştür.
5. Dava konusu taşınmazın üzerinde bulunan irtifak nedeniyle uygulanan değer azalışı oranının makul olduğu sonucuna varılmıştır.
6. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alınarak, davanın niteliği gereği davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinde hukuka aykırı bir yön bulunmamaktadır.
7. Gerçek değere ulaşmak amacıyla objektif değer artış oranının yeniden belirlenerek, münavebeye esas alınan yeşil soğan ve kavunun masraflarının İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün verilerine uygun alınmak suretiyle hesaplanan bedel üzerinden yeniden esas hakkında karar verilmesi de isabetlidir.
8.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, taraf vekilleri tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazine'ye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,09.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.