"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
I. YARGI YERİ BELİRLENMESİNE KONU KARARLAR
A. ... İş Mahkemesinin 11.02.2021 Tarihli ve 2020/262 Esas, 2021/35 Karar Sayılı Kararı
Davacının İzmir 1. İş Mahkemesi'nin 1997/247 Esas, 1999/368 Karar sayılı işçilik alacaklarının hüküm altına alınmasına ilişkin kararının dayanak gösterilerek kayıtların düzeltilmesine ilişkin başvurusu hakkında İzmir Konak Sosyal Güvenlik Merkezi tarafından cevap verildiği bu nedenle İzmir İş Mahkemelerinin yetkili olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
B. İzmir 12. İş Mahkemesinin 27.01.2022 Tarihli ve 2021/103 Esas, 2022/24 Karar Sayılı Kararı
Davanın yasal dayanağının 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Kanunu'nun (5510 sayılı Kanun) geçici 7 nci maddesi gereğince 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu'nun (2962 sayılı Kanun) uygulanmasından doğduğu, 2962 sayılı Kanun'un kaynaklanan uyuşmazlıklarda anılan Kanun'da hüküm bulunmaması nedeniyle yetkili mahkemenin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na (6100 sayılı Kanun) ilişkin genel hükümlere göre belirlenmesi gerektiği, buna göre davanın kural olarak 6100 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesi gereğince Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanlığı'nın bulunduğu Ankara'da veya 6100 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi gereğince işlemlerin yapıldığı şubenin bulunduğu yer olan ...'de görülmesi gerektiği gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
II. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, 5510 sayılı Kanun'un geçici 7 nci maddesi gereğince 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu (506 sayılı Kanun) uyarınca sigortalılık başlangıcının tespiti istemine ilişkindir.
B. İlgili Hukuk
1. Farklı bölge adliye mahkemelerinin yargı çevresinde kalan ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarının giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenlemelerdir.
2. 7036 sayılı Kanun’un “Yetki” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.”
3. 6100 sayılı Kanun'un “Genel yetkili mahkeme” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir.”
4. 6100 sayılı Kanun'un “Şubeler ve tüzel kişilerle ilgili davalarda yetki” başlıklı 14 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Bir şubenin işlemlerinden doğan davalarda, o şubenin bulunduğu yer mahkemesi de yetkilidir.”
5. 6100 sayılı Kanun'un “Yetki itirazının ileri sürülmesi” başlıklı 19 uncu maddesi şöyledir:
“(1) Yetkinin kesin olduğu davalarda, mahkeme yetkili olup olmadığını, davanın sonuna kadar kendiliğinden araştırmak zorundadır; taraflar da mahkemenin yetkisiz olduğunu her zaman ileri sürebilir.
(2) Yetkinin kesin olmadığı davalarda, yetki itirazının, cevap dilekçesinde ileri sürülmesi gerekir. Yetki itirazında bulunan taraf, yetkili mahkemeyi; birden fazla yetkili mahkeme varsa seçtiği mahkemeyi bildirir. Aksi takdirde yetki itirazı dikkate alınmaz.
(3) Mahkeme, yetkisizlik kararında yetkili mahkemeyi de gösterir.
(4) Yetkinin kesin olmadığı davalarda, davalı, süresi içinde ve usulüne uygun olarak yetki itirazında bulunmazsa, davanın açıldığı mahkeme yetkili hâle gelir.”
C. Değerlendirme
1. Dosya kapsamından, uyuşmazlığın hizmet tespitinin bir türü olan sigortalılık başlangıç tespiti istemine ilişkin olduğu ve dava dilekçesi ve dosya kapsamından kesin yetkinin söz konusu olmadığı anlaşılmaktadır.
2. Sigortalılık başlangıcının tespiti istemine ilişkin davalarda yetki konusunda özel bir düzenleme bulunmadığına göre, yetkili mahkeme birinci olarak 7036 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesi gereğince işin (hizmetin) yapıldığı yer mahkemesi, ikincisi, yine 7036 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesi ile genel yetki kuralını düzenleyen 6100 sayılı Kanunu'nun 6 ncı maddesi gereğince işverenin (davalının) ikametgahı mahkemesi, üçüncüsü genel yetki kuralını düzenleyen 6100 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesi gereğince Sosyal Güvenlik Kurumu'nun merkezi bulunduğundan Ankara Mahkemeleri, dördüncüsü ise 6100 sayılı Kanunu'nun 14 üncü maddesi gereğince hizmetin geçtiği yerin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Kurumu şubesinin bulunduğu yer mahkemesidir.
3. Bir davada, birden fazla genel ve özel yetkili mahkeme varsa, davacı bu mahkemelerden birinde dava açmak hususunda bir seçimlik hakka sahiptir. Davacı, davasını bu genel ve özel yetkili mahkemelerden hiçbirinde açmaz ve yetkisiz bir mahkemede açarsa, o zaman seçme hakkı davalılara geçer.
4. Somut olayda, sigortalılık başlangıcının tespiti istemine ilişkin çalışmanın İzmir ilinde geçtiği, yine davacının sigortalılık başlangıcına ilişkin kayıtların düzeltilmesine dair başvurusu hakkında İzmir Konak Sosyal Güvenlik Merkezi tarafından red cevabı verildiği, dolayısı ile birden çok mahkemenin yetkili olduğu ve kesin yetki kuralının bulunmadığı bu davada, ... ilinde yetkisiz bir mahkemede davacının dava açtığı anlaşılmaktadır. Hal böyle olunca seçme hakkı davalıya geçmiş ve davalı vekilince de süresinde ve usulüne uygun olarak İzmir Mahkemelerinin yetkili olduğuna ilişkin itirazında bulunduğu anlaşıldığından uyuşmazlığın İzmir 12. İş Mahkemesince çözümlenmesi gerekmektedir.
III. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
6100 sayılı Kanun’un 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Kanun’un 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrası gereğince İzmir 12. İş Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE,
06.03.2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.