"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
I. YARGI YERİ BELİRLENMESİNE KONU KARARLAR
A. Bandırma 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin (Asliye Ticaret Mahkemesi sıfatıyla) 06.09.2021 Tarihli ve 2021/194 Esas, 2021/403 Karar Sayılı Kararı
Yargılama sırasında Adalet Bakanlığı'nın teklifi üzerine Hakimler ve Savcılar Genel Kurulu'nun 07.07.2021 tarihli 608 numaralı ve 08.07.2021 tarihli ve 31535 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan kararı ile Balıkesir Asliye Ticaret Mahkemesinin kurulduğu, yargı çevresinin Balıkesir ilinin mülki sınırları olarak belirlenerek iş bu kararın 01/09/2021 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmasına karar verildiği gerekçesiyle dosyanın görevli ve yetkili Balıkesir Asliye Ticaret Mahkemesine devredilmesine karar verilmiştir.
B. Balıkesir Asliye Ticaret Mahkemesinin 09.03.2022 Tarihli ve 2021/360 Esas, 2022/296 Karar Sayılı Kararı
Davacı taraf ile davalılardan ... arasında 08.06.2017 tarihinde Piliç Yetiştirme Sözleşmesi imzalandığı, yargılama sırasında davalılar hakkında yapılan tacir araştırmasında, davacı ile yapılan iş bu sözleşmenin tarafı olan davalılardan ...'ın, 31.12.2011 tarihinde faaliyetini terk ettiği ve tacir sıfatına haiz olmadığının tespit edildiği, Bu nedenle davalı ...'ın davaya konu sözleşmenin yapıldığı tarih olan 08.06.2017 tarihinde tacir olmadığı, davalı ... sözleşme tarihinde tacir olmadığından, taraflar arasındaki sözleşmedeki Bandırma Mahkemelerinin yetkili olduğu yönündeki yetki şartının da geçersiz olduğu, diğer davalıların ise sözleşmenin tarafı olmadıkları gibi işletme devrine ilişkin herhangi bir yazılı sözleşme ve tescil kaydının dosyaya ibraz edilmediği, zira davacı vekilince de resmi kayıtlarda bir işletme devrinin olmadığının dava dilekçesinde ifade edildiği, diğer yandan her üç davalının da ikametgah adresinin Malatya olduğu ve her 3 davalı açısından da ortak yetkili mahkemenin Malatya Asliye Hukuk (Asliye Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla) Mahkemesi olduğu, bu nedenle davalılar vekilinin usul ve yasaya uygun yetki itirazının kabulünün gerektiği gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
C. Malatya 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin (Asliye Ticaret Mahkemesi sıfatıyla) 02.11.2022 Tarihli ve 2022/319 Esas, 2022/415 Karar Sayılı Kararı
Davalılardan ... ve ...'ın Malatya ili ... ilçesinde ikamet etmesine karşın davalı ...'ın Bolu ilinde ikamet ettiğinden Malatya ilinin her üç davalı açısından da davalıların yerleşim yeri mahkemesi olarak ortak yetkili mahkeme olmadığı, öncelikle sözleşmenin ifa edileceği yerin Malatya ili ... ilçesi olduğu, ... ilçesinde ayrı bir Asliye Hukuk Mahkemesinin olduğu, yine Malatya ilinde de Ticaret Mahkemesinin ayrı olarak kurulmamasının karşısında ... ilçesinde ortaya çıkan ticari uyuşmazlıkların da Ticaret Mahkemesi sıfatıyla ... ilçesinde görülmesi gerektiği, bu nedenle sözleşmenin ifa edileceği yer doğrultusunda usulüne uygun bir yetki itirazı yapılmadığı, sözleşme kapsamında dava açıldığı takdirde davacı yan açısından birden fazla yetkili mahkeme olduğu ve davacı yanın seçimlik hakkını kullanmak suretiyle bu yerlerden birinde dava açabileceği, aksine bir anlaşma yoksa para borçlarında alacaklının yerleşim yerinde ifanın yapılacağından bu borcun götürülecek borç olarak adlandırıldığı, yine tediye zamanı alacaklının verme zamanında mukim olduğu yerin davanın açıldığı Balıkesir ili olduğu, sözleşmenin ifa edileceği yer, alacaklının ikametgahının olduğu yer ve davalının ikametgahının olduğu yer olarak ayrı ayrı yetkili mahkemelerin bulunduğu ve seçim hakkının davacıda olup davacı buradaki seçim hakkını kendi ikametgahından yana olarak kullandığı gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
II. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, cari hesap alacağının tahsili istemine ilişkindir.
B. İlgili Hukuk
1. Farklı bölge adliye mahkemelerinin yargı çevresinde kalan ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarının giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenlemelerdir.
2. 6100 sayılı Kanun'un “Genel yetkili mahkeme” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir.”
3. 6100 sayılı Kanun'un “Davalının birden fazla olması hâlinde yetki” başlıklı 7 nci maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Davalı birden fazla ise dava, bunlardan birinin yerleşim yeri mahkemesinde açılabilir. Ancak, dava sebebine göre kanunda, davalıların tamamı hakkında ortak yetkiyi taşıyan bir mahkeme belirtilmişse, davaya o yer mahkemesinde bakılır.”
4. 6100 sayılı Kanun'un “Sözleşmeden doğan davalarda yetki” başlıklı 10 uncu maddesi şöyledir:
“Sözleşmeden doğan davalar, ifa edileceği yer mahkemesinde de açılabilir.”
5. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun“İfa yeri” başlıklı 89 uncu maddesi şöyledir:
“Borcun ifa yeri, tarafların açık veya örtülü iradelerine göre belirlenir. Aksine bir anlaşma yoksa, aşağıdaki hükümler uygulanır;
1. Para borçları, alacaklının ödeme zamanındaki yerleşim yerinde,
2. Parça borçları, sözleşmenin kurulduğu sırada borç konusunun bulunduğu yerde,
3. Bunların dışındaki bütün borçlar, doğumları sırasında borçlunun yerleşim yerinde, ifa edilir.”
C. Değerlendirme
1. Bir davada, birden fazla genel ve özel yetkili mahkeme varsa, davacı bu mahkemelerden birinde dava açmak hususunda bir seçimlik hakka sahiptir. Davacı, davasını bu genel ve özel yetkili mahkemelerden hiçbirinde açmaz ve yetkisiz bir mahkemede açarsa, o zaman seçme hakkı davalılara geçer.
2. Taraflar arasındaki piliç yetişme sözleşmesinden kaynaklı cari hesap alacağının tahsili istemine ilişkin davanın Bandırma 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde açıldığı, 6100 sayılı Kanun 6 ncı maddesinde düzenlenen genel yetki kuralına göre yetkili mahkemenin davalının davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi olan Bolu ve Malatya Mahkemeleri olduğu, 6098 sayılı Kanun’un 89 uncu maddesi uyarınca para alacağına ilişkin davalarda aksi kararlaştırılmadıkça para borcunun alacaklının yerleşim yerinde ödenmesi gerekli olup alacaklı davacının yerleşim yerinin Bandırma/Balıkesir olduğu, dolayısı ile davacının birden çok mahkemenin yetkili olduğu ve kesin yetki kuralının bulunmadığı bu davada, davayı kendi yerleşim yerinin bulunduğu Bandırma ilinde açarak yetkili mahkemeyi seçmiş olduğu anlaşılmaktadır.
3. Hakimler ve Savcılar Genel Kurulu’nun 07.07.2021 tarihli ve 608 sayılı kararıyla 01.09.2021 tarihi itibariyle Balıkesir Asliye Ticaret Mahkemesinin faaliyete geçirildiği, davanın 24.06.2021 tarihinde açıldığı, 07.07.2021 tarihli ve 608 sayılı kararda derdest dosyaların devredileceği yönünde bir ibare bulunmamaktadır. Bandırma 1. Asliye Hukuk Mahkemeleri tarafından verilmiş bir yetkisizlik kararı yoksa da Balıkesir Asliye Ticaret ve Malatya 6. Asliye Hukuk Mahkemelerinin verdikleri yetkisizlik kararları ile davadan el çektikleri ve işin görülmesinin sürüncemede bırakılmaması ve Yargıtayca yargı yeri belirlenmesi gerektiği anlaşılmakla talep ile ilgili karar vermekte Bandırma 1. Asliye Hukuk Mahkemesi (Asliye Ticaret Mahkemesi sıfatıyla) yetkilidir.
III. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
6100 sayılı Kanun’un 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Kanun’un 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrası gereğince Bandırma 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin (Asliye Ticaret Mahkemesi sıfatıyla) YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE,
27.03.2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.