"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasında görülen kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1.Davacılar vekili asıl dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ... 155 parsel sayılı taşınmazda 2400/43200 hissesinin ...’a, 1050/43200 hissesinin ...’e, 150/43200 hissesinin ...’ye, 96/43200 hissesinin ...’ye ait olduğunu; taşınmazın davalı TOKİ tarafından kamulaştırıldığını, bu taşınmazın Üsküdar 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 1973/384 Esas, 1976/236 Karar sayılı dosyasıyla tapusunun iptal edildiğini, davalı idarenin adına tescil edildiğini; ancak kamulaştırma bedeli de ödenmediğini, hissedarlara usulünce kamulaştırma işleminin tebliğ edilmediğini belirterek; fazlaya dair hakları saklı tutarak şimdilik 1.000 TL el atma bedelinin davalıdan faiziyle birlikte tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davacılar vekili birleştirilen dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ... Mah. Köycivarı Açmalar Mevkii kaim ve tapuda 155 parselde kayıtlı arsanın müvekkili davacı murisi ...'ın 2400/43200 hissesi oranında tapuda kayıtlı iken bu taşınmaza TOKİ tarafından 26.02.1973 tarihli ve 793 yevmiye numarası ile kamulaştırma yapılmış olduğunu, tebligatların muris ve muris mirasçılarına usulüne uygun olarak yapılmamış olduğunu ve kamulaştırma kanuni süreci beklenmeksizin, Üsküdar 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 1973/384 Esas, 1976/236 Karar sayılı ve 20.04.1976 tarihli kararı ile Arsa Ofisi(TOKİ) üzerine hükmen tescil edilmiş olduğunu, bu nedenle kamulaştırmasız olarak müvekkilinin hissesine el atılmış olduğunu, Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü'nün tüm hak ve yetkilerinin TOKİ'ye geçtiğinden, TOKİ'nin davalı gösterilmiş olduğunu ve 21.12.2019 tarihinde kabul edilerek 24 Aralık 2019 tarihli ve 30988 sayılı Resmî Gazetede yayımlanmış olan 7201 sayılı Kanun gereği de Çevre, Şehircilik ve İklim Dedişikliği Bakanlığına iş bu dava yöneltilmiş olduğunu ileri sürerek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile dava konusu taşınmazın davalı idarece bedelsiz olarak el konulan ve müvekkili ...'ın, murisi ...'dan intikal eden miras hissesi oranında şimdilik 1.000,00 TL lik kamulaştırmasız el atma nedeni ile tazminat bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; görev, yetki, zamanaşımı ve derdestlik itirazında bulunduğunu, ayrıca 11.06.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6487 Sayılı Kanun'un 22 nci maddesi gereği davanın reddine karar verilmesini, zira Üsküdar 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1973/384 Esas, 1976/236 Karar sayılı dosyasıyla tescil kararı verildiğini ve kararın kesinleştiğini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemece 26.09.2013 tarihli ve 2012/842 Esas, 2013/512 Karar sayılı kararıyla; davanın reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin 26.09.2013 tarihli ve 2012/842 Esas, 2013/512 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 02.05.2016 tarihli ve 2016/438 Esas, 2016/8655 Karar sayılı ilamı ile bozulmasına karar verilmiştir.
3. Dairenin bozma kararına karşı süresi içinde davacılar ve davalı idare vekili karar düzeltme isteminde bulunmuştur.
4. Dairemizin 02.11.2017 tarihli ve 2016/18946 Esas, 2017/24301 Karar sayılı ilamı ile karar düzeltme talebinin kabulü ile dosyada bulunan bilgi ve belgelerden dava konusu taşınmazın 1972 yılında mülga Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü tarafından kamulaştırılmasına karar verilerek, idare tarafından Üsküdar 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1973/384 Esas sayılı dosyası üzerinden görülen tenkis-i bedel davasının açıldığı ve davacılardan ...'ün bizzat, ...'in ise vekili aracılığı ile bu davanın duruşmalarında yer alarak kamulaştırma işleminden haberdar olduğu anlaşılmış olup tenkisi bedel davası ile kamulaştırmadan haberdar olan davacılar ... ve ... yönünden davanın reddine karar verilmesi doğru olup davacılar vekilinin bu yöne ilişkin temyiz itirazları yerinde değildir. Davacılar vekilinin ... ve ... mirasçıları adına açılan dava ile ilgili temyiz talebine gelince, 13.03.2015 tarihli ve 29294 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Anayasa Mahkemesinin 13.11.2014 tarihli ve 2013/95 Esas 2014/176 Karar sayılı kararının 14.09.2015 günü yürürlüğe girmesiyle; 6487 sayılı Kanun'un 22. nci maddesi ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na (2942 sayılı Kanun) eklenen geçici 7 nci maddesinin iptal edildiği anlaşılmakla somut olayda bu maddenin uygulanması mümkün değildir. Dosyada bulunan kanıt ve belgelerden; dava konusu taşınmazlara ilişkin olarak 1972 yılında kamu yararı kararı alındığı anlaşılmakta olup, 2942 sayılı Kanun'un 25 inci maddeleri uyarınca hakların kullanılması ve borçların yerine getirilmesi bakımından kamulaştırma işlemi, mal sahibi açısından, usulüne uygun olarak yapılan tebligatla başlar. Tüm dosya kapsamından kamulaştırma işleminden önce 1970 yılında ölen ... ile ... ve mirasçılarına kamulaştırma işleminin usulüne uygun olarak tebliğ edilmediği anlaşılmış olup ... ve ... mirasçıları adına açılan davada işin esasına girilerek talebin kabulüne karar verilmesi gerekirken yasal olmayan gerekçelerle talebin reddine karar verilmesi doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile uyulan bozma ilamı gereğince asıl ve birleştirilen davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın usulüne uygun kamulaştırıldığını, 6830 sayılı Kanun ile 2942 sayılı Kanun'un 16 ncı ve 17 nci maddeleri uyarınca idareler adına tescil edilen taşınmazlara yönelik açılan kamulaştırmasız el atma davalarında taşınmazın idare adına tescil edildiği tarihin değerlendirme tarihi olarak esas alınması zorunlu hale geldiğini, yerel mahkemece bu husus gözetilmeden dava konusu taşınmazın dava tarihindeki değerinin hesaplandığı bozma öncesinde tanzim edilen bilirkişi raporu ve bu raporda belirlenen tutar hükme esas alındığından kararın bu yönüyle de bozulması gerekmektedir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve davalı idarelerden tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un "Kamulaştırılmaksızın kamu hizmetine ayrılan taşınmazların bedel tespiti" kenar başlıklı geçici 6 ncı maddesinin birinci, ikinci ve altıncı fıkraları.
3. 09.07.1956 tarihinde kabul edilen ve 17.01.1957 tarihinde yürürlüğe giren 6785 sayılı İmar Kanunu’nun 42 nci maddesi ve bu maddenin iptaline dair Anayasa Mahkemesinin 22.11.1963 tarihli ve 1963/65-278 sayılı kararı ile 20.07.1972 tarihli ve 14251 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe giren 1605 sayılı Kanun’un 42 nci maddesi.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu ... ili, ... ilçesi, ... 155 parsel sayılı taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinde isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, Kamulaştırma Kanunu'nun 16 ncı ve 17 nci maddeleri uyarınca açılmış bir dava olmadığı bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmış olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
08.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.