"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleştirilen davaların davalı ... yönünden kısmen kabulüne, davalı ... yönünden reddine karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun davalı ... yönünden reddine, davacılar ve davalı ... Genel Müdürlüğü yönünden kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle asıl ve birleştirilen davanın davalı ... yönünden kabulüne, davalı ... yönünden reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda,
Miktar veya her paydaş için değeri kesinlik sınırını geçmeyen davalara ilişkin nihai kararlar, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 362 nci maddesi uyarınca temyiz edilemez. Temyize konu edilen miktarın her paydaş için değeri kesinlik sınırının altında kalması hâlinde anılan Kanun’un 366 ncı maddesi atfıyla aynı Kanun’un 352 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekir.
Ecrimisil bedeli olarak hüküm altına alınan ve temyize konu edilen miktar Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi itibari ile kesinlik sınırı olan 107.090,00 TL’nin altında kalmaktadır.
Bu nedenle; taraf vekillerinin ecrimisile ilişkin temyiz istemlerinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Taraf vekillerinin kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat bedeli yönünden gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Asıl ve birleştirilen davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 874 parsel (yenileme ile 132 ada 1 parsel) sayılı taşınmazın üzerinde ... Karaçay Deresi Islah Tesisleri ve yol bulunduğunu, üzerindeki ağaçların ... tarafından temizlendiğini, davalı idarece kamulaştırmasız el atılan taşınmazda bulunan müvekkillerine ait hisselerin bedelinin ödenerek tapunun davalı idare lehine iptal edilmesini ve 5 yıllık ecrimisil bedelinin fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere 1.000,00 TL’sinin dava tarihinden itibaren yasal faizi ile davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; Organize Sanayi Bölgesi kamulaştırma işlemlerinin Valilik, İl Özel idaresi, Belediye veya Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına yaptırılabileceğini, bu işlemler için prosedürlerin işletilmesi ve onayların alınması gerektiğini, bu sebeplerle müvekkiline yöneltilen davanın husumet yokluğundan reddine karar verilmesini, müvekkilinin kamu tüzel kişiliği bulunmadığı gibi dava konusu taşınmaza herhangi bir fiili müdahalesi veya davacının ulaşım ve kullanımının engellenmesi ve dava konusu taşınmazın herhangi bir amaçla fiilen kullanılmasının söz konusu olmadığını, davacı vekilinin taşınmaz üzerindeki ağaçların müvekkili tarafından kesildiği yönündeki iddiasının gerçeği yansıtmadığını, dayanaktan yoksun olduğunu ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalı ... cevap dilekçesinde özetle; uzlaşma dava şartının yerine getirilmediğini, davanın Kanunda belirtilen 3 aylık süre içerisinde açılması gerektiğini, koşulları yerine getirilmeden açılan davanın dava şartı yokluğu nedeni ile reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl ve birleştirilen davaların davalı ... Genel Müdürlüğü yönünden kısmen kabulüne, kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte ve ecrimisil bedelinin dönem sonlarından işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı ... Genel Müdürlüğünden alınarak davacılara verilmesine ve el atılan kısmın tapusunun iptali ve davalı ... Genel Müdürlüğü adına tesciline, davalı ... Bölgesi yönünden davacının dava açıldıktan sonra vazgeçmesi nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Asıl ve birleştirilen davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; ... aleyhine açılan davanın reddine karar verilerek her bir birleştirilen dosya için vekâlet ücreti verilmesinin hatalı olduğunu, ... Organize Sanayi Bölge Müdürlüğünün atık su arıtma tesisi yapımından dava açıldıktan sonra vazgeçtiğinden ... aleyhine açılan dava açısından aleyhlerine vekâlet ücreti ve yargılama gideri verilmemesi gerektiğini, bilirkişi raporunda açık hesap hatası olmasına rağmen ... Genel Müdürlüğü adına açılan davanın kısmen reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu, davanın tamamının kabulüne karar verilmesini talep ettiklerini, dava konusu taşınmazın değerinin düşük hesaplandığını, dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın üstün ve eksik yönlerinin oranlamasının hatalı yapıldığını, ecrimisil bedelinin düşük hesaplandığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2.Asıl ve birleştirilen davalarda davalı ... Genel Müdürlüğü vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz üzerinde yeni bir dere yatağı oluşturulmadığını, uzun yıllardır varolan mevcut dere yatağının ıslah edildiğini, bilirkişiler tarafından verilen kök ve ek raporlara karşı yaptıkları itirazlarını yenilediklerini, mahkemece dava konusu taşınmaz hakkında fahiş bir değer üzerinden hüküm tesis edildiğini, emsal taşınmaza göre eksik ve üstün yönleriyle objektif kıyaslama yapılmadığını, tespit edilen %85 kıyaslama oranının gerçek değeri yansıtmadığını, bilirkişi raporundaki emsal seçimi ecrimisil hesabının mevzuata aykırı ve yanlış olduğunu, davacı lehine hükmedilen vekâlet ücretine de itiraz ettiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemiyle istinaf talebinde bulunmuştur.
3. Asıl ve birleştirilen davalarda davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; verilen kararda vekâlet ücretine dair kararın usul ve kanuna aykırı olduğunu, vekâlet ücretinin nispi olarak uygulanması gerekirken maktu olarak uygulanmasının hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının vekâlet ücreti yönünden kaldırılması istemiyle istinaf talebinde bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile İlk Derece Mahkemesinin kararına dayanak olan raporda, dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğu kabul edilerek emsal karşılaştırması yoluna gidildiği, emsal alınan Horozköy Mahallesi, 1776 ada 4 parsel sayılı taşınmaz ile dava konusu taşınmazın eksik ve üstün yönleri gözetilerek karşılaştırmasının yapıldığı, bu karşılaştırma neticesinde dava konusu taşınmazın dava tarihi itibarıyla değerinin belirlendiği, dava konusu taşınmazın dava tarihi itibarıyla olduğu gibi bırakılan kadastro parseli; emsal alınan taşınmazın ise, satış tarihi itibarıyla imar uygulaması sonucu oluşmuş imar parseli olması ve Yunusemre Belediye Başkanlığı'nın 06.10.2022 tarihli ve 40683 sayılı cevabi yazısından, dava konusu taşınmazın çevresinde düzenleme görmüş parsellerden %37,80 oranında düzenleme ortaklık payı kesintisi yapıldığının bildirilmesi karşısında %37,80 oranında düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılmasının ve buna göre dava konusu taşınmazın, asıl dava tarihi itibarıyla zemin birim değerinin 814,26 TL/m²; birleştirilen ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/398 Esas, birleştirilen ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/382 Esas, birleştirilen ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/746 Esas, birleştirilen ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/745 Esas, birleştirilen ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2017/399 Esas sayılı dava dosyaları için, birleştirilen davaların dava tarihi itibarıyla zemin birim değerinin 825,40 TL/m² ve birleştirilen ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/363 Esas sayılı dava dosyası için, birleştirilen dava tarihi itibarıyla zemin birim değerinin 1.157,39 TL/m² olarak belirlendiği; dava konusu 874 parsel sayılı taşınmazın, 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 22 nci maddesinin 2 nci fıkrasının (a) bendi uygulaması sonucu 132 ada 1 parsel numarasını aldığı, davalı ... Genel Müdürlüğünün kamulaştırmasız el attığı kısımlar yönünden, asıl ve birleştirilen davalarda davacıların hisseleri karşılığı toplam 3.674.858,44 TL tazminat alacağı ve toplam 175.808,42 TL ecrimisil alacağına hükmedilmesinin uygun olduğu, dava konusu taşınmaza fiilen el atma tarihi 1983 sonrası kabul edildiğinden uzlaşmanın dava şartı olmadığı ve nispi karar ve ilam harcı ile nispi vekâlet ücreti alınması yönünde oluşturulan kararda usul ve kanuna aykırılık saptanmadığı gibi asıl ve birleştirilen davada mahallinde yapılan keşifler sonucunda dava konusu taşınmaza davalı ... Müdürlüğünün herhangi bir müdahalesinin bulunmadığı, ancak bu amaçla ... Organize Sanayi Bölge Müdürlüğünün aldığı kamulaştırma kararından da davalı ... vekilinin 22.01.2021 havale tarihli beyan dilekçesinde, OSB Merkezi Atıksu Arıtma Tesisi Tevsii alanında, ... Valiliği tarafından, 30.05.2019 tarih ve 2019/01 sayılı kararı ile kamulaştırmadan vazgeçilmiş olduğunun beyan edilmesi karşısında, davalı ... hakkındaki davanın reddi kararı doğru olmakla birlikte, davacıların bu davalı hakkındaki dava tarihleri itibarıyla davalarında haklı oldukları gözetilmek suretiyle bu davalı yönünden yapılan yargılama giderlerinin davacılar üzerinde bırakılmasına ve davalı ... lehine vekâlet ücreti takdir edilmemesi (davacıların beyanları ve istinaf başvurusundaki talepleri gözetilerek) gerekirken, davalı ... lehine vekâlet ücreti takdir edilmiş olması ve yapılan tüm yargılama giderlerinden de davalı ... Genel Müdürlüğünün sorumlu tutulması, davalı ... Genel Müdürlüğü harçtan muaf olduğu halde, davalı ... Genel Müdürlüğü'nün harçtan sorumlu tutulması, davacı ...'in taşınmazdaki payı (1/6) karşılığı, davalı ... Genel Müdürlüğünün sorumluluğunda olan ve el atılan kısımlar karşılığı toplam ecrimisil bedeli 28.673,21 TL olduğu ve davacı ... adına belirsiz alacak davası olarak açılan dava üzerine bedel artırım dilekçesi ile davacı ... hakkındaki açtıkları davada talep ettikleri ecrimisil bedelinin toplam 28.673,21 TL olarak artırdıkları ve bu bedel üzerinden harcını yatırmış olduğu nazara alınmak suretiyle davacı ... yönünden bu bedel üzerinden davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken davanın davalı ... Genel Müdürlüğü yönünden kısmen kabulü ile, davacı ... yönünden toplam 27.443,30 TL ecrimisil bedeline hükmedilmek suretiyle davacı ... yönünden eksik ecrimisil bedeline hükmedilmiş olması, asıl ve birleştirilen davada, davacıların talep ettikleri ecrimisil bedeline dava tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasını talep ettikleri gözetildiğinde davacıların faizin başlangıç tarihini değiştiremeyecekleri halde, ilk derece mahkemesi kararında bilirkişi raporu doğrultusunda tespit edilen ecrimisil bedellerine dönem sonlarından itibaren yasal faiz işletilmesine karar verilmek suretiyle, hüküm altına alınan ecrimisil bedellerinin faiz başlangıcının talebi aşar şekilde belirlenmiş olması, Birleştirilen 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/399 Esas, 2019/125 Karar sayılı dava dosyasının davacısı ... olduğu halde hüküm fıkrasında söz konusu davacının ismi Ayşin Muratoğlu olarak yazılmak suretiyle infazda tereddüte neden olunması doğru görülmemiş olup asıl ve birleştirilen davaların davacıları vekili ve davalı ... Genel Müdürlüğü vekilinin istinaf başvurusunun kabulü, davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun ise reddi ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) üncü alt bendi uyarınca yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Asıl ve birleştirilen davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
2.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
3.Davalı ... OSB vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu malikleri ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin belirlenmesi ve bedelinin hangi idareden tahsil edileceğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Arsa niteliğindeki taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ... vekilinin tüm, asıl ve birleştirilen davacılar vekili ile davalı ... Genel Müdürlüğü vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Dava konusu taşınmazın mahalle adı tapu kaydında Evronos olarak yazıldığı halde, hüküm fıkrasında ... olarak yazılması isabetsizdir.
5. Birleştirilen 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/399 Esas sayılı dosyasına ilişkin infazda tereddüt uyandıracak şekilde iki kez hüküm kurulması doğru değildir.
6. Asıl dava ile birleştirilen davalar aynı hukuki nedene dayalı olarak açıldığından, davacılar lehine toplam bedel üzerinden tek vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken, asıl ve birleştirilen davalar yönünden ayrı ayrı vekâlet ücreti takdir edilmesi hatalıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ... OSB vekilinin tüm, asıl ve birleştirilen davacılar vekili ile davalı ... vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Asıl ve birleştirilen davacılar vekili ile davalı ... vekilinin Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının;
a.(C) bendinin (II) numaralı alt bendinin (1), (2), (3) ve (5) numaralı alt bentlerinde yer alan “...” kelimesinin ayrı ayrı çıkartılarak yerlerine ayrı ayrı “Evronos” kelimesinin yazılması,
b. Mükerrer olarak yazılan birleştirilen ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/399 Esas, 2019/125 Karar sayılı dosyasına ilişkin (VIII) numaralı alt bendinin (1), (2), (3), (4) ve (5) numaralı alt bentlerinin tümüyle hükümden çıkartılması,
c. (C) bendinin (III), (IV),(V),(VI), (VII),(VIII), (IX) numaralı alt bentlerinin vekâlet ücretine ilişkin olan (5) numaralı alt bentlerinin ayrı ayrı hükümden tümüyle çıkartılması ve ayrı bir bent olarak “Asıl ve birleştirilen davalarda kendisini vekille temsil ettiren davacılar lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat bedeli üzerinden hesaplanan 125.373,58 TL vekâlet ücreti ile ecrimisil bedeli üzerinden hesaplanan 20.651,80 TL vekâlet ücretinin davalı ... ‘den alınarak davacılara verilmesine,” cümlesinin eklenmesi suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalı ... OSB'den peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davacılardan peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.