"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/913 Esas, 2022/1736 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/275 Esas, 2021/206 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idareler vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idareler vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, davalı idare vekilinin gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalı BOTAŞ vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 26.09.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü yetki belgesine istinaden davacı vekili Avukat ... ile davalı ... vekili Avukat ..., diğer davalı idare vekili duruşmaya katılmamıştır.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu İstanbul ili, ... ilçesi, ... köyü 8490 ve 8491 parsel sayılı taşınmazlara davalı idareler tarafından kamulaştırma yapılmadığı hâlde fiilen el atıldığını, bu nedenle fiilen el atılan taşınmaz bedelinin işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili savunmasında özetle; davanın öncelikle husumet yönünden reddi gerektiğini, uzlaşma zorunlu dava şartı yerine getirilmediğinden davanın reddi gerektiğini, ayrıca davanın idari yargıda görülmesi gerektiğini bildirmiş, dava konusu taşınmazlara müvekkili idare tarafından el atılmadığını, yapılan uygulama imar planının müvekkili idare tarafından yasal süresi içerisinde askıya çıkarıldığını ve gazetede ilan edildiğini, davacının plana itirazı olmadığını ve planın kesinleştiğini, bu nedenle davanın süre yönünden reddi gerektiğini bildirmiş, esas yönden ise taşınmazın nitelikleri dikkate alındığında davacı tarafın talep ettiği bedelin çok fahiş olduğunu ileri sürerek haksız ve hukuka aykırı olarak açılan davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Botaş vekili savunmasında özetle; dava konusu taşınmazın eski 1063 parselin ifrazından oluştuğunu, 8490 parselin kamulaştırma bandı dışında kalmakta olup bu parselde müvekkili idarenin bir tasarrufunun bulunmadığını, dava konusu taşınmaz hakkında, müvekkili kuruluşça Trakya Doğal Gaz Boru Hattı güzergahında kalan Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün 25.07.1986 tarihli ve 231 sayılı kamulaştırma kararı alındığını, akabinde belirlenen kamulaştırma bedelinin 11.05.1987 tarihinde Büyükçekmece Ziraat Bankasına 390502 No.lu makbuz ile yatırıldığını, müvekkili kuruluşun dava konusu taşınmaza ilişkin idari işlemlerin eksiksiz olarak tamamlandığını, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 14 üncü maddesinde belirtilen 30 günlük hak düşürücü süre kamulaştırma işleminin tebliği veya taşınmazın tapuda ferağının verilmesiyle başladığını, hak düşürücü süre geçtiğinden davanın reddi gerektiğini beyanla davacının haksız davasının reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı BOTAŞ vekili istinaf dilekçesinde özetle; 8491 No.lu parselin kısmen yol ve park alanında kalması nedeniyle sorumluluğun Belediyeye yöneltilmesi gerektiğini, irtifak ... karşılığından sorumlu olduklarını, hükme esas alınan raporda 8491 numaralı parselde “fiilen el atma olmaması” ve “dosyasında 174.800,00 TL'nin ödendiğine ilişkin bilgi mevcut olması” gibi tespitlere yer verilmiş olup buna rağmen 57.146,00 TL'lik tazminat bedelinden sorumlu olunamayacağını ileri sürmüştür.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; davanın öncelikle husumet ve görev yönünden reddi gerektiğini, emsal seçiminin hatalı olduğunu, emsal karşılaştırmasının usulüne uygun yapılmadığını, bedelin yüksek belirlendiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kamulaştırmasız el atılan arsa niteliğindeki taşınmazlara emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi doğru olduğu gibi dava konusu taşınmazlardan 8491 parselin tamamına altından doğal gaz boru hattı geçirilmek suretiyle davalı BOTAŞ tarafından, 8490 parselin D harfiyle gösterilen 3615,79m²lik kısmına yol yapılmak suretiyle davalı ... tarafından el atıldığı, 8490 parselin E harfiyle gösterilen 1507,66m²lik kısmına 12.07.2013 tarihli uygulama imar planında park olarak bırakılmasına rağmen uzun süre park yapılmaması suretiyle davalı ... tarafından el atıldığı, hükme esas alınan bilirkişi raporunda yöntemince değer biçildiği anlaşıldığından davalı idareler vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı BOTAŞ vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin belirlenmesine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un geçici 6 ncı maddesinin birinci, ikinci ve altıncı fıkraları.
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
4. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 ... maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosyadaki belgelerin incelenmesinden usulüne uygun bir kamulaştırma işlemi yapılmadığı, kamulaştırma bedelinin davacıya ödendiğinin ispatlanamadığı anlaşılmıştır.
3. Dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 ... maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
4. Dava konusu taşınmazdan davalı idareye ait boru hattı geçtiği anlaşıldığından husumet itirazı yerinde görülmemiştir.
5. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı ... Başkanlığının tüm, davalı BOTAŞ vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışında temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
6. 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu'nun 12/A maddesi gereğince kullanma hakkının davacı idareye ait olduğu belirtilerek taşınmazın Hazine adına tescil edilmesi gerektiği gözetilmeden davalı idare adına tesciline karar verilmesi bozmayı gerektirir.
7. Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 ... maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
1. Davalı ... vekilinin tüm, davalı BOTAŞ vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine.
2. Davalı BOTAŞ vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının; (2) numaralı bendinde bulunan " BOTAŞ" ibaresinin çıkartılarak yerine; "Kullanım ... BOTAŞ'a ait olmak üzere Hazine" ibaresinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Aşağıda yazılı kalan harcın davalı ... Başkanlığından alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.