"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Bakırköy 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsiline ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl davanın husumetten reddine, birleştirilen Bakırköy 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/76 Esas sayılı dosyası yönünden davanın kabulüne, birleştirilen Bakırköy 10. Asliye Hukuk, Mahkemesinin 2015/370 Esas sayılı dosyası yönünden davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı Karayolları Genel Müdürlüğü vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Asıl dava davacıları vekili dava dilekçesinde; ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesinde bulunan 2929 ada 6 parsel sayılı taşınmazın toplam 3510/15120 hissesinin müvekkillerinin murisleri ... ve ... adlarına kayıtlı olduğunu, müvekkillerinin çok sonradan öğrendikleri üzere taşınmazın Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından ... Caddesi Köprülü Kavşağı projesi kapsamında kamulaştırıldığını, bu kamulaştırmadan müvekkillerinin haberlerinin olmadığını ve kendilerine de herhangi bir tebligat yapılmadığını, müvekkillerinin yaptığı araştırmada taşınmazın 7 ve 8 parsellere ifraz edildiğini öğrendiklerini, davalıya müracaatta bulunulduğunu, dava konusu taşınmazın halen davalının fiili işgali altında olduğunu, dava konusu olan taşınmazın çok değerli konumda olduğunu belirterek kamulaştırmasız el atma bedelinin davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığından tahsilini talep etmiştir.
2. Birleştirilen Bakırköy 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/76 Esas sayılı dosyasında davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, Merkezefendi Mahallesinde bulunan 2929 ada, 6 parsel sayılı taşınmazın toplam 3510/15120 hissesinin müvekkillerinin murisleri ... ve Tomaida Liço adlarına kayıtlı olduğunu, bu iki murisin müvekkillerinden başkaca mirasçılarının da bulunmadığını, davacıların murislerinin Türk Vatandaşı olup Arnavutluk'ta vefat ettiklerini, davacıların dava konusu taşınmazı çok sonradan öğrendikleri üzere Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından Vatan Caddesi Köprülü Kavşağı projesi kapsamında kamulaştırıldığını, bu kamulaştırmadan müvekkillerinin haberleri olmayıp kendilerine de herhangi bir tebligat yapılmadığını, yine müvekkillerince yapılan araştırmada taşınmazın sonradan 2929 ada, 7 ve 8 parsele ifraz edildiğinin ve müvekkillerinin tapudaki hisselerinin kamulaştırma nedeniyle usulsüz olarak terkin edildiğinin öğrenildiğini belirterek taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalı Karayolları Genel Müdürlüğünden tahsilini talep etmiştir.
3. Birleştirilen Bakırköy 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/370 Esas sayılı dosyası davacıları vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, Merkezefendi Mahallesinde bulunan 2926 ada 6 parselin 840/15120 hissesinin sahibi olan Lazo'nun davacıların murisi olan ...'nin dedesi olduğunu, aynı taşınmazda davacıların babası olan ...'nin de 140/15120 hissesinin olduğunu, bu taşınmazın davalılar tarafından kamulaştırıldığını öğrendiklerini, yapılan kamulaştırma işleminin müvekkilleri murislerine tebliğ edilemediğinden müvekkilleri adına kesinleşmediğini, şeklen tebligat yapılmış gözükse de malik ... Oğlu ...'nin 1936 yılında vefat etmesinden dolayı ölü adına da geçerli bir tebligat yapılamayacağından bu işlemin kesinleşmediğini belirterek, dava konusu taşınmazdaki muris ...'ye ait 140/15120 hisse ile Lazo'ya ait 840/15120 hisselerin müvekkillerine ait olduğunun tespiti ile kamulaştırma bedellerinin taraflarına belirsiz alacak davası yoluyla davalı Maliye Hazinesi, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve Karayolları Genel Müdürlüğünden alınarak davacılara verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili cevap dilekçelerinde özetle; taşınmazın 11.07.2010 tarihli protokol hükümleri gereğince Karayolları Genel Müdürlüğü'nün sorumluluk alanında olduğunu, sıfat yokluğundan davanın reddinin gerektiğini talep etmiştir.
2. Davalı Karayolları Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; 6 parselin ifrazından oluşan 7 parselin tamamının ve 6 parselin ifrazından oluşan 8 parselin 30018 m² yüz ölçümlü kısmının Londra Asfaltı-Bayrampaşa Yol İnşaat ve Emniyet sahasında kaldığından idarelerince kamulaştırıldığını, söz konusu taşınmazda ...'ya ait 1755/15120 hisse ile Tomiada adına kayıtlı 1755/15120 hissenin tamamının idareleri tarafından ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 1974/366 Esas, 1974/314 Karar sayılı ilamı gereğince istimlak edilerek yola terkin işleminin yapıldığını, ayrıca dava konusu taşınmazlar hakkında ... Büyüşehir Belediye Başkanlığının 07.11.1985 tarihli encümen kararına göre mezarlık tevzi sahasında olduğuna dair kararı gözetildiğinde söz konusu alanın ... Büyükşehir Belediye tarafından kullanıldığını, söz konusu taşınmazın yola terk işlemi yapıldığından davacıların taleplerinin usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek davanın reddini talep etmiştir.
3. Davalı Hazine vekili cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 21.06.2018 tarih ve 2013/79 Esas, 2018/306 Karar sayılı kararı ile davalılar ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve Hazine aleyhine açılan davaların pasif husumet ehliyeti yokluğundan reddine, davalı Karayolları Genel Müdürlüğü aleyhine açılan davaların kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Karayolları Genel Müdürlüğü vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 22.01.2019 tarihli ve 2018/3504 Esas, 2019/63 Karar sayılı kararı ile istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararına süresi içinde davalı Karayolları Genel Müdürlüğü vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 25.06.2020 tarihli ve 2020/3158 Esas, 2020/6223 Karar sayılı kararı ile Bölge Adliye Mahkemesinın esastan ret kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesinin kararını incelenmesinde; dava konusu 2929 ada 6 parselin ifrazından oluşan 5986 m²'ik 7 ve 30018 m²lik 8 parseller için davalı Karayolları Genel Müdürlüğünce kamulaştırma kararı alınmış olup sunulan kamulaştırma evrakına göre 5986 m² kısım yönünden usulüne uygun kamulaştırma işleminin bulunmadığı, 30018 m²lik kısımla ilgili olarak ise yapılan kamulaştırma işlemi kapsamında asıl dava davacıları murisleri ... ve ... adına kamulaştırma tebligatının adı geçenleri temsil ettiğini iddia ederek dilekçe veren İstefan Pengenika isimli şahsa çıkarıldığı ve 04.05.1972 tarihinde bizzat tebliğ edildiği, kamulaştırma bedelinin ... Bankası ... şubesine 22.12.1972 tarihinde bloke edildiği, 22.12.1972 tarihli ve 4133-32 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün ... Bankasına yazdığı yazının üstünde bloke edilen bedellerin ... ... Bankası şubesine 05.01.1977 tarihli ve 0016-32 sayılı işlemle aktarıldığının belirtildiği, yine kurumlar arası iç yazışmalarda ... Bankası ... şubesine hitaben yazılan müzekkerede Merkez Bankasında blokeli olan bedelin ödenmesi sırasında ... 2. İcra Müdürlüğü 1972/4858, ... İcra Müdürlüğünün 1973/1439, ... 3. İcra Müdürlüğü 1973/7096 Esas sayılı dosyalarında hacizli olduğunun gözetilmesinin istendiği, taşınmazın kamulaştırılmasına bianen tescil davasında murisler adına olan tapu kaydının iptal edildiği, tescil davasında adı geçenleri Av. ...'un temsil ettiği gözetildiğinde; asıl dava yönünden belge eksiklikleri tamamlanarak sonucuna göre karar verilmesi; birleştirilen dava davacıları murisi ... oğlu ...'nin 2929 ada 6 parselin kadastro tutanağında 140/15120 payı olduğu halde, tapu kaydında payı olmadığı ve 11330/15120 payın açık bırakıldığı, taşınmazın ifrazı sonrasında açık bırakılan payın Hazine adına tescil olduğu ve sonrasında yola terk edildiği, adı geçenlerin dava dışı başka bir taşınmaza ilişkin mülkiyet tespiti davasında Bakırköy 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/501 Esas, 2016/406 Karar sayılı kararıyla davanın reddine karar verildiği gözetildiğinde, kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat davası açılabilmesi için davacının ya tapuda malik olması veya malik olduğunun kesinleşmiş mahkeme kararı ile kanıtlanması gerektiğinden davacılar vekillerine bu hususta tespit davası açması için süre verilip, bu dava bekletici mesele yapılarak, sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Birinci Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
İlk Derece Mahkemesinin 25.03.2021 tarihli ve 2020/349 Esas, 2021/149 Karar sayılı kararı ile asıl davanın pasif husumet ehliyeti yokluğundan reddine, birleştirilen Bakırköy 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/370 Esas sayılı davasının açılmamış sayılmasına, Karayolları Genel Müdürlüğü aleyhine açılan birleştirilen Bakırköy 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/76 Esas sayılı davasının kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. İlk Derece Mahkemesinin 25.03.2021 tarihli ve 2020/349 Esas, 2021/149 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davalı Karayolları Genel Mürülüğü vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucu; asıl davada davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı aleyhine açılan davanın husumetten reddine, birleştirilen Bakırköy 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/370 Esas sayılı dosyasında açılmamış sayılmasına karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmediği, ancak dava konusu 2929 ada 6 parselin ifrazından oluşan 5986 m²lik 7 ve 30018 m²lik 8 parsellerin davalı Karayolları Genel Müdürlüğünce 05.05.1970 tarihli kamu yararı kararına istinaden kamulaştırıldığı, davacılar murisleri ... ve Tomaida(o) Liço'nun dava konusu taşınmazdaki paylarının ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 1974/376 Esas, 1974/314 Karar sayılı kararıyla 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun(2942 sayılı Kanun) 17 nci maddesi uyarınca davalı Karayolları Genel Müdürlüğü adına tescil edildiği, adı geçen murislere usulüne uygun noter tebligatı yapılmadığı ve bloke edilen bedelin ödendiğine dair bilgi ve belgenin bulunmadığı anlaşılmakla 7201 sayılı Kanun ile 2942 sayılı Kanun'a eklenen ek 3 üncü ve geçici 15 inci maddesi, geçici 17 nci maddesi gereği rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerektiği, murisler adına bloke edilen bedellerin murisler ... ve ... aleyhine yürütüldüğü iddia edilen ... 3. İcra Müdürlüğünün 1973/7096 Esas sayılı dosyasının borçlularının adı geçen murisler olup olmadığı, murisler ise icra dosyalarına kendilerinin verdikleri beyan ve dilekçeler gönderilip gönderilmediği, ... 3. İcra Müdürlüğünün devredildiği belirtilen Bakırköy 13. İcra Müdürlüğünden araştırılması gerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. İlk Derece Mahkemesince İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Son Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl davanın pasif husumet ehliyeti yokluğundan reddine, birleştirilen Bakırköy 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/370 Esas sayılı davasının açılmamış sayılmasına, Karayolları Genel Müdürlüğü aleyhine açılan birleştirilen Bakırköy 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/76 Esas sayılı davasının kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Karayolları Genel Müdürlüğü vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde; davanın pasif husumet ehliyeti yokluğundan reddine karar verilmesini gerektiğini, davacıların malik sıfatı olmadığını, davanın süresinde açılmadığını, usulüne uygun kamulaştırma yapıldığını, kamulaştırma tarihinde dava konusu taşınmazın köy vasfında olduğunu, arsa olarak değer biçilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı ile davalı idare arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanun’un (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “ Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu ve 11 inci maddeleri
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Karayolları Genel Müdürlüğü vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davalı Karayolları Genel Müdürlüğü harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına,
11.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.