"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden gecen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın ... Makina İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya direnme kararı verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin direnme kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ... köyü 163 ada 7 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın ... Makina İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekilinin cevap dilekçesi sunmadığı görülmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı adına olan tapu kaydının iptali ile ... Makina İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına kayıt ve tesciline, idare tarafından teklif edilen 258.777,12 TL'nin davalıya ödenmesine, kalan kısmın 3 aylık vadeli hesapta nemalandırılarak kararın kesinleşmesi ile birlikte davalıya ödenmesine, tespit edilen kamulaştırma bedeline dava tarihi olan 26.12.2018 tarihinden 4 ay sonrası olan 27.04.2019 tarihinden karar tarihine kadar yasal faiz uygulanmasına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 10.11.2021 tarihli ve 2019/2670 Esas, 2021/2397 Karar sayılı kararı ile kuru marjinal tarım arazi niteliğindeki taşınmaza dava tarihinde geçerli olan resmi veri listesi esas alınarak, yöre koşullarına uygun münavebe ürünleri seçilmek suretiyle net gelir yöntemine göre değer biçilmesinin yöntem itibarıyla bir isabetsizlik bulunmadığı, Anayasa Mahkemesinin 27.11.2020 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan 19.07.2020 tarihli iptal kararıyla 2942 sayılı Kanun'un 7139 sayılı Kanun'la değişik 11 inci maddesinin 3 üncü fıkrası edilmiş olmakla mahkemece belirlenen bedelin tümünün davalı hak sahibine ödenmesi gerektiğinden bahisle İlk Dererece Mahkemesi kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A.Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuştur.
2. Dairemizin 16.05.2022 tarihli ve 2022/4269 Esas, 2022/8502 Karar sayılı bozma ilâmı ile Dairemize aynı bölgeden intikal eden dosyalarda kuru arazide münavebeye 2. yıl ürünü olarak karpuz ürününün alındığı halde, 2. yıl ürünü olarak münavebeye buğday ürünü alan bilirkişi kurulu raporu hükme esas alınmak suretiyle bedelinin tespitinin hatalı olduğundan bahisle bozulmasına karar verilmiştir.
B.Bölge Adliye Mahkemesince Verilen Direnme Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilâmına direnilmesine, kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile ... Makina İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; direnme kararının usul ve Kanuna uygun olduğunu, taşınmazın metrekare bedelinin yüksek hesaplandığını, münavebe ürünlerinin taşınmazın tespit edilen 3. sınıf marjinal kuru tarım arazisi baz alınarak tespiti gerektiğini, objektif değer artışı oranının yüksek olduğunu, taşınmazın eğimi, ulaşım zorluğu ve makinalı tarımın yapılmamasının verime etkisinin değerlendirilmediğini ileri sürerek kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; taşınmazın ... ilinin m² birim fiyatının en yüksek olduğu bölgede bulunduğunu, dava konusu taşınmazın denize yakın ve büyük sanayilerin bulunduğu nadir tarım arazilerinin kaldığı şehirleşen bir bölgede olduğunu ve arsa olarak nitelendirilmesi gerektiğini, taşınmazın arsa olarak değerlendirilmemesi halinde ise objektif değerin %500 uygulanması gerektiğini ileri sürerek direnme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince Dairemizce yapılan incelemede arazi niteliğindeki dava konusu taşınmazın 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net geliri üzerinden, bilimsel yolla değerinin tespit edilmesinde ve karar kesinleştiğinde ödenmek üzere üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılan kısmın derhal ödenmesine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığından, Bölge Adliye Mahkemesince verilen direnme kararı yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası ile 373 üncü maddesinin beşinci fıkraları uyarınca ONANMASINA,
Taraflardan peşin alınan temyiz harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.05.2023 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
MUHALEFET ŞERHİ
Dava, 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 10. maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın kabulüne dair karar, tarım arazisi niteliğindeki taşınmazın değeri belirlenirken münavebeye karpuz ürününün dahil edilmesi gerektiğinden bahisle Dairemizce bozulmuş, mahkemece bu karara direnilmesi üzerine direnme kararı Dairemizce uygun bulunmuş ise de bu görüşe katılmamaktayım. Şöyle ki;
Hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazın kuru marjinal tarım arazisi olduğu belirtildikten sonra iklimin ılıman, nemin yüksek, 700 mm lik yağış ortalamasına sahip olduğu, ekolojik şartları nedeniyle sebze tarımına imkân verdiği, münavebe ürünlerinden bamyanın veriminin resmî veriden yüksek alındığı gözetildiğinde dava konusu taşınmazın yağış miktarının yeterli bir yer olduğu sulama yapılmasına dahi gerek olmadığı ve Daireden geçen aynı yöreden gelen taşınmazların değerinin belirlenirken karpuz ürününe yer verildiği anlaşılmakla Dairemiz bozma kararının doğru olduğu ve bu nedenle direnme kararının değerlendirilmesi bakımından dosyanın Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesi gerektiği düşüncesindeyim.