"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Rize 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri ve davalılar tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi Kararı kaldırılarak dosyanın mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk derece mahkemesince ikinci kez davanın kabulüne karar verilmiş, karar davacı idare, bir kısım davalılar vekilleri ve davalı asıllar ... ve ... tarafından istinaf edilmiş, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf istemlerinin esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare, bir kısım davalılar vekilleri ve asıllar ... vd. tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalı asıl ... ve ... tarafından temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 17.01.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalılardan ... vd. vekili Avukat ... geldi, diğer davalılar ve davacı idare vekilleri duruşmaya katılmamışlardır.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; dava konusu Rize ili, Merkez ilçesi, İslampaşa Mahallesi 971 ada 6 parsel sayılı taşınmazın bir kısmının kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkinine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; taktir komisyonunun düşük bedel tespit ettiğini, m²sinin 2.000,00 ile 3.000,00 TL civarında olduğunu, taşınmazın celp olunacak emsallere göre keşfen bedelinin tespitini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulü ile kamulaştırma bedelinin tespitine, taşınmazın kamulaştırılan kısmının terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare, bir kısım davalılar vekilleri ve davalı asıllar ... vd. tarafından istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; lehlerine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini, emsal karşılaştırmasının uygun yapılmadığını, genel nitelikte değerlendirme yapıldığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın şehrin en seçkin yerinde bulunduğunu, hükme esas alınan raporun 2942 sayılı Kanun'un 11 nci maddesine aykırı ve çelişkili olduğunu, somut emsallerin uygun olduğunu ancak emsalin 3.30 kat değerli olmadığını, ilk rapordaki 1.641,94 TL/m² birim bedeline neden itibar edilmediğinin açıklanmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
3. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; güçlü delil niteliğindeki 937 ada 5 parsel sayılı taşınmazın m² birim bedelinden ayrılma nedenlerine ilişkin ek rapor alınması gerektiğini, kaldırma kararının gereğinin yerine getirilmediğini, bedelin kararın kesinleşmesi beklenmeksizin derhâl ödenmesine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
4. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın değerinin gerçek bedelinin altında belirlendiğini, fark bedelin derhâl ödenmesine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
5. Davalı asıllar ... ve ... istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın değerinin gerçek bedelinin altında belirlendiğini, fark bedelin derhâl ödenmesine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinin doğru olduğunu, ilk derece mahkemesince itibar edilen 10.09.2019 tarihli bilirkişi raporuna itibar edilerek karar verilmesinde ve idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinde isabetsizlik görülmediğinden istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare, bir kısım davalılar vekilleri ve asıllar ... vd. tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf itirazlarında belirtmiş oldukları üzere kaldırma kararının gereğinin yerine getirilmediğini, emsal ile yapılan karşılaştırmada objektif verilerden yararlanılmadığını, raporun çelişkili olduğunu, bedelin taraflarına derhâl ödenmesine karar verilmesini gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.
3. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; kamulaştırmadan arta kalan kısma yönelik olarak değer kaybının hesaplanması gerektiğini, taşınmazın bitişiğindeki 972 ada 7 parsel sayılı taşınmaza Şubat 2016 değerlendirme tarihi itibarıyla 3.745,68 TL m² birim fiyatının belirlendiğini, m² birim bedelinin Daire denetiminden geçerek onandığını, güçlü delil niteliğindeki dosya getirtilerek kıyaslama yapılması gerektiğini, bedelin ödenmesi yönünde hüküm kurulması gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.
4. Davalı asıllar ... ve ... temyiz dilekçesinde özetle; kamulaştırmadan arta kalan kısma yönelik olarak değer kaybının hesaplanması gerektiğini, taşınmazın bitişiğindeki 972 ada 7 parsel sayılı taşınmaza Şubat 2016 değerlendirme tarihi itibarıyla 3.745,68 TL/m² birim fiyatının belirlendiğini, m² birim bedelinin Daire denetiminden geçerek onandığını, güçlü delil niteliğindeki dosya getirtilerek kıyaslama yapılması gerektiğini, bedelin ödenmesi yönünde hüküm kurulması gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını istemişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu, 11 inci ve 12 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihaî kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki Rize ili, Merkez ilçesi, İslampaşa Mahallesi 971 ada 6 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki yapıya 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca resmî birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek değer biçilmesi doğru olduğu gibi, taşınmazın zeminine emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinde yöntem olarak bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 gün 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alındığında davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi doğru olduğu gibi, dosyadaki bilgi ve belgelere göre taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan bölümünün yapılaşma izninin bulunması nedeniyle bu bölüme ilişkin değer kaybı hesabının yapılmamasında bir isabetsizlik görülmemiştir.
4. Dairemizin 2021/2884 Esas, 2021/9832 Karar sayılı ilâmı ile denetiminden geçerek onanmak suretiyle kesinleşen Rize 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/392 Esas, 2020/251 Karar sayılı dava dosyasında aynı değerlendirme tarihi itibarıyla bitişik konumda bulanan 972 ada 7 parsel sayılı taşınmaza 3.745,68 TL/m² değer biçildiği gözetildiğinde, belirtilen dosya getirtilerek, bilirkişi kurulundan güçlü delil niteliğindeki bu bedelden ayrılma nedenleri konusunda ek rapor alınmaması,
5. Kabule göre de;
a. Hükme esas alınan 10.09.2019 tarihli bilirkişi raporunda zemin ve yapı bedeli olarak toplam 7.024.404,74 TL kamulaştırma bedeli belirlendiği hâlde kamulaştırma bedelinin gerekçesi gösterilmeden 6.983.265,23 TL olarak kabul edilmesi,
b. İlk derece mahkemesinin ilk kararının ortadan kaldırılmış olduğu gözetildiğinde ve Anayasa Mahkemesinin 27.11.2020 tarihli ve 31317 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 16.07.2020 tarihli ve 2018/104 Esas, 2020/39 Karar sayılı kararı ile 7139 sayılı Kanun'la Değişik Kamulaştırma Kanunu'nun (7139 sayılı Kanun) 10 maddesinin 8. fıkrasının dördüncü cümlesinin; “idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit edilen bedelden az olması durumunda hâkim tarafından tespit edilen bedel, fazla olması durumunda idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit ettiği bedel, peşin ve nakit olarak hak sahibi adına, kalanı ise bedele ilişkin kararın kesinleşmesine kadar üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılmak ve kesinleşen karara göre hak sahibine verilmek üzere” bölümü ile yedinci cümlesinde yer alan “idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit ettiği bedelden fazla olması halinde fazla olan tutarın bloke edildiğine” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğu ve iptal edildiği nazara alınarak kamulaştırma bedelinin tamamının derhâl ödenmesine ve ilk karar ile ödenmesine karar verilmiş olan bedele ilk karar tarihine kadar, fark bedele ise ödenmesi kararı verilecek karar tarihine kadar yasal faize hükmedilmesi gerektiği hâlde yazılı şekilde hüküm kurulması,
c. Yapı bedelinin ödenmesi karar verildiği İslam oğlu Yaşar Kasparoğlu’nun davalılar arasında gösterilmediği, tapu kaydının incelenmesinde bir kısım malikin baba adının Yaşar olduğu gözetildiğinde vefat etmiş olduğu değerlendirilmekle, veraset ilâmı ilgilisinden temin edilerek, mirasçılarının tümünün davalılar arasında olup olmadığının tespiti ile tereddüte mahal vermeyecek şekilde infazi kabil karar verilmesi gerekirken bu hususta herhangi bir araştırma yapılmadan eksik inceleme ile karar verilmiş olması, bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. Davacı idare, bir kısım davalılar vekilleri ile davalı asıllar ... ve ...’ın temyiz istemlerinin kabulü ile İlk Derece Mahkemesinin kararının BOZULMASINA,
03.09.2022 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince duruşmaya gelen temyiz eden ... vd. vekili için 8.400,00 TL duruşma vekâlet ücretinin taraflardan alınmasına, temyiz eden davalılardan peşin alınan temyiz karar harçlarının istek hâlinde iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,17.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.