"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
KARAR : Düzeltilerek esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Tekirdağ 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince Tekirdağ Belediye Başkanlığı hakkındaki davanın husumetten reddine, dahili davalı ... aleyhine açılan davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ve dahili davalı ... vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle ... hakkındaki davanın husumetten reddine, davalı ... Belediye Başkanlığı aleyhine açılan davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalı ... vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 07.02.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacı vekili Avukat ... ile dahili davalı ... vekili Avukat ... gelmiş, diğer davalı idare vekili duruşmaya katılmamıştır.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava ve birleştirilen dava dilekçesinde; dava konusu Tekirdağ ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 125 ada 1 parsel sayılı taşınmaza davalı belediyenin kamulaştırmasız olarak el attığını, fiilen baraj gölü olarak kullanıldığını, taşınmazın kamulaştırılması için belediyeye uzlaşma dilekçesi verilmesi üzerine uzlaşılamadığını ve tutanak tutulduğunu, taşınmazın el atılan bölümünün değerinin tespiti ile davalı ... Belediye Başkanlığından alınarak davacıya ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazla ilgili olarak belediye tarafından herhangi bir el atmanın olmadığını, dava konusu taşınmazın DSİ Genel Müdürlüğüne devredildiğini, öncelikle husumet itirazlarının olduğunu, davanın DSİ Genel Müdürlüğüne ihbar edilmesini, dava konusu taşınmazın İl İdare Kurulunun 11.06.1985 tarihli ve 1985/176 sayılı kararı ile kamulaştırılmasına karar verildiği; ancak kamulaştırma işlemlerinin tamamlanmadığının tespit edildiğini, davacı ile kamulaştırma görüşmelerinin yapıldığını ancak uzlaşma sağlanamadığını, bu nedenle fiili el atma bulunmayan taşınmaza ilişkin öncelikli olarak davanın usulden (husumet yokluğu, hak düşürücü süre, zamanaşımı, dava şartı yokluğu nedenleriyle) reddine, aksi hâlde esastan reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Dahili davalı ... vekili; dava konusu taşınmazı içine alacak şekilde 11.06.1985 tarihli ve 1985/176 sayılı kararla mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünce kamulaştırma kararı alındığını, gölet alanının sonra İl Özel İdaresine geçtiğini, Tekirdağ Büyükşehir Belediyesinin kurulmasıyla İl Özel İdaresinin sorumluluğundaki işlerin Büyükşehir Belediye Başkanlığına devrolduğunu, husumet itirazları olduğunu ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Tekirdağ Belediye Başkanlığı hakkındaki davanın husumetten reddine, dahili davalı ... aleyhine açılan davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve dahili ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığının sorumlu olması gerektiğini, ... mahkeme tarafından resen davaya dahil edildiği için aleyhlerine vekâlet ücreti verilmemesi gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Dahili davalı ... vekili istinaf dilekçesinde; husumet itirazlarının olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; arazi niteliğindeki taşınmaza olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net geliri esas alınarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda dava konusu taşınmazın niteliği ve konumuna göre belirlenen kapitalizasyon faiz oranı ile objektif değer artırıcı unsur oranlarının yerinde olduğu, taşınmazın bilirkişi raporunda belirlenen niteliğine göre kamulaştırma bedelinin adil ve hakkaniyete uygun olduğu belirtilmiş ancak dosya kapsamındaki bilgi ve belgelere, davalılar arasında yapılan protokole göre dava konusu taşınmazın davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığının yetki ve sorumluluk alanında kaldığı, tazminatın sorumlu davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığından tahsiline karar verilmesi gerektiği hâlde dâhilî davalıdan tahsiline karar verilmesi, birleştirilen davadaki taleple ilgili hüküm kurulmaması, dava konusu taşınmazın 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 16 ncı maddesinin (c) bendi gereğince tapudan göl olarak terkin edilmesine karar verilmemesinin doğru olmadığı değerlendirilerek istinaf başvurularının kabulü ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin iki numaralı alt bendi gereğince esas hakkında yeniden karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu taşınmazın Tekirdağ İl İdare Kurulunun 11.06.1985 tarihli kararı ile sulama göleti olarak kamulaştırılmasına karar verildiğini, mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından kamulaştırma işleminin 1986 yılında yapıldığını, İl Özel İdaresi tarafından 2012 yılında taşınmazın DSİ Genel Müdürlüğüne devredilmesi kararının alındığını, devir teslime ilişkin protokolün 19.03.2014 tarihinde imzalandığını ve sorumluluğun DSİ Genel Müdürlüğünde olduğunu, 23.01.2015 tarihinde sulama kooperatifi ve ... arasında imzalanan protokolde gölet mülkiyetinin DSİ Genel Müdürlüğüne ait olduğunun belirtildiğini, sorumluluklarının olmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “...Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “...Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihaî kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmazı içine alan sulama göleti alanının mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünce kamulaştırma işlemlerine başlandığı ancak tamamlanmadığı, göletin İl Özel İdaresine devrolunduğu, 19.03.2014 tarihinde İl Özel İdaresi ile ... arasında yapılan protokolle gölet DSİ Genel Müdürlüğüne devredilmiş ise de protokol hükmü gereği protokolün imzalanmasından önce vuku bulan olaylar nedeniyle sorumluluğun İl Özel İdaresine ait olduğu, 6360 sayılı Kanun sonrasında da sorumluluğun davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığına geçtiği gözetildiğinde husumet yönünden verilen karar isabetli görülmüştür.
3. Arazi niteliğindeki taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
4. Dava konusu taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı, objektif değer artış oranı uygun görülmüştür.
5. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile ilgili hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
03.09.2022 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince duruşmaya gelen aleyhine temyiz olunan davacı ve dahili davalı ... vekilleri için 8.400,00'er TL duruşma vekâlet ücretinin temyiz edenden alınmasına,
Aşağıda yazılı kalan harcın davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığından alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,14.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.