"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun(2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalılar vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 02.05.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalılar vekili Avukat ... gemiş, davacı idare vekili duruşmaya katılmamıştır.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 12266 ada 1 parsel sayılı taşınmazdan ifrazen oluşan 40 parsel numarası ile tapuda davalılar adına kayıtlı bulunan 20.705,08 m²lik taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; raporları kabul etmediklerini, 2942 sayılı Kanun'a aykırı olduğunu, raporda zirai faaliyetten bahsedildiğini, zirai alan olarak hesaplama yapıldığını, taşınmazın fiili kullanım durumunun niteliğini değiştirmeyeceğini, taşınmazın arsa olduğunu, bu konu ile ilgili emsal kararların olduğunu beyan etmişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın net gelir yöntemi esas alınarak 2 yıllık münavebe ile hesaplama yapılmasının uygun olduğunu; ancak mısır-buğday ve patates ürünlerinin yöreye mahsus ürünler olmadığından münavebeye esas alınmasının uygun olmadığını, %100 oranında objektif değer artışı uygulanmasının hatalı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın niteliğinin arsa olduğunu, bu nitelikteki bir taşınmazın, bulunduğu konum da dikkate alındığında yapılacak artırımın en az %500 düzeyinde olması gerektiğini, bilirkişi kurulu raporunda davaya konu taşınmazın kamulaştırmadan artan kesiminin yalnızca yüzölçümü yönünden incelendiğini, dosyada mevcut belgelere ve özellikle fen bilirkişi raporuna göre yapılacak olan yolun doğal zeminden yüksekte olacağını, bu yükseklik davaya konu taşınmaz için 7,73 metre olup, genelde 8-10 metre arasında olduğunu, yolun kot yüksekliğinin bölgedeki hava akımını ve doğal dengeyi değiştirecek ölçüde olduğunu, taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan kısmının ulaşımının önemli ölçüde kısıtlanacağını, kot farkından dolayı davaya konu taşınmazın yoldan yararlanma olanağının bulunmadığını, bu durumun kamulaştırmadan arta kalan kesimde hükme esas alınan raporda kabul edilenden çok daha yüksek oranda değer düşüklüğü yaratacağını, idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile İlk Derece Mahkemesince dava konusu taşınmazın niteliğinin arazi olarak kabulü ile taşınmaza net gelir metodu esas alınarak değer belirlenmiş ise de dava konusu taşınmazın ... Belediye Başkanlığının cevabı yazısına göre 1/1000 ölçekli planının içerisinde kaldığının anlaşıldığı dosyaya eklenen fotoğraflar, bilirkişi raporlarına eklenen uydu fotoğrafları, parsel sorgulama ekranından yapılan tespitler nazara alındığında taşınmazın arsa vasfında olduğu kanaatine varılmakla, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, dosya arasında bulunan ve taşınmazı arsa vasfında kabul edilerek, emsal karşılaştırması yapılarak belirlenen m² birim fiyatı doğrultusunda hesaplama yapan, ayrıca taşınmazın kamulaştırılan bölümlerinden arta kalan 39 parselde %1 değer kaybı, 41 parsel sayılı taşınmazda %15 değer kaybı bedeli hesaplayan 13.06.2016 tarihli bilirkişi raporu hükme esas alınmak suretiyle ve gerekçeli kararın hüküm fıkrasının ödeme, faiz ve vekâlet ücretine ilişkin bentleri de düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; taşınmazda belirlenen m² birim fiyatının düşük olduğunu, komşu parsellerde daha yüksek m² birim fiyatlarının belirlendiğini, kamulaştırmadan arta kalan bölümde daha yüksek oranda değer kaybı hesaplaması gerektiğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanun’un (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci ve 12 maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 12266 ada 1 parsel sayılı taşınmazdan ifrazen oluşan 40 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer belirlenmesinde ve kamulaştırılan bölümlerden arta kalan kısımların yüzölçümü ve geometrik durumu nazara alınarak belirlenen oranlar doğrultusunda değer azalışına hükmedilmek suretiyle karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalılar vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalılardan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.