"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1444 Esas, 2023/1680 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Aydın 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/25 Esas, 2022/119 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda;
Karar tarihinde yürürlükte bulunan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 362 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince, miktar veya değeri 238.735,00 TL'yi geçmeyen davalara ilişkin olarak Bölge Adliye Mahkemesi kararları kesin olup, bu kararlar aleyhine temyiz yoluna başvurulamaz.
Mahkemece davacı lehine hükmedilen ecrimisil bedeli Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi itibarıyla kesinlik sınırı olan 238.730,00 TL’nin altında kalmaktadır.
Bu nedenle; davacı lehine hükmedilen ecrimisil bedeli yönünden davalı idare vekilinin temyiz dilekçesinin miktar itibarıyla reddine karar vermek gerekmiştir.
Davalı idare vekilinin kamulaştırmasız el atmaya dayanan tazminat davası yönünden gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu Aydın ili, ... ilçesi, ... Mahallesi ... ada ..., ..., ..., ... parsel sayılı taşınmazların Menderes Nehrinin yatak değiştirmesi nedeniyle nehir yatağı haline geldiğini, kusur ve sorumluluğun davalı idareye ait olduğunu belirterek 5.000,00 TL kamulaştırmasız el atma bedeli ile 3.000,00 TL ecrimisil tazminatının dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiş, ıslah dilekçesi ile kamulaştırmasız el atma bedelini 497.203,70 TL'ye, ecrimisil talebini 69.192,00 TL'ye yükseltmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; ilgili davanın süresinde açılmadığını, zamanaşımı definde bulunduklarını, davayı kabul etmediklerini bildirmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırmasız el atma tazminatının ve ecrimisilin davalı idareden tahsil edilerek davacı tarafa ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; idari yargının görevli olduğunu, dava konusu taşınmazların Aydın-... ... Kısım Arazi Toplulaştırma ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Projesinde toplulaştırma işlemi gördüğünü, dava konusu parsellerden 27.559,00 m² yüzölçümlü ... parsel sayılı taşınmazın 9.226,86 m²sinin Menderes Nehri altında kalmasından dolayı ayırma çapı yapılarak toplulaştırma projesi dışında bırakıldığını, proje sahasındaki Menderes Nehri taşkın koruma seddesi altında kalan alanıyla beraber 18.332,14 m²lik kısmının ise ... ada ... parsel numarasıyla parsel maliki adına planlandığını, 88.181,58 m² yüzölçümlü ... parsel sayılı taşınmazın 40,08 m²sinin Menderes Nehri altında kalmasından dolayı ayırma çapı yapılarak toplulaştırma projesi dışında bırakıldığını, proje sahasındaki Menderes Nehri taşkın koruma seddesi altında kalan alanıyla beraber 88.141,50 m²lik kısmının ise ... ada 3 parsel numarasıyla toplam 103.073,96 m² olarak parsel maliki adına planlanmış olduğunu, her iki parsele ait planlamaların 04.08.2017 tarihli ve 2354 yevmiye numarasıyla tescil edildiğini, toplam 106.473,64 m²lik kısımlarından ortak tesislere katılım payı olarak %3,19299459969993 oranında kesinti yapıldıktan sonra toplulaştırma projesi neticesinde ... ada ... parselde toplam 103.073,96 m² olarak planlandığını, toplulaştırma projesi kapsamına giren parsellerin Menderes Nehri taşkın koruma seddesi altında herhangi bir alanı kalmadığını, mahkemece toplulaştırma işlemlerinin gözardı edildiğini, dava konusu taşınmazların taşkınlardan dolayı zarar görmediğini, sorumluluğun idarelerinde olmadığını, Maliye Hazinesinin davaya dahil edilmesi gerektiğini, davacının taşkın sahası içerisinde yer alan kısımlar için ecrimisil talebinde bulunulamayacağını, nehir yatağında olan yerler için zarar talebinde bulunulamayacağını, nehrinin altında kalan kısımlarında gerekse taşkın önleme alanından kalan kısımlarda müvekkil idarenin hiçbir sorumluluğu bulunmadığından idareye tazminat yüklenmesinin usul ve kanuna aykırı olduğunu, dava konusu taşınmazların üzerine ekili ürünler ve münavebe ürünlerinin gerçek durumu yansıtmadığını, kapitalizasyon faizinin çok düşük gösterildiğini, talep edilen tazminat miktarı ve davacı tarafın faiz talebinin yersiz ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, ecrimisil talep etme şartlarının oluşmadığını, Yerel Mahkeme kararının hüküm kısmının 5. bendi ile müvekkil idareye 9.758,39 TL harç yüklemesinin de doğru olmadığını, idarenin harçtan muaf olduklarını, davacılar lehine nispi vekâlet ücreti belirlemesinin de hatalı ve fahiş olduğunu, maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile keşif ve bilirkişi raporu ile dava konusu taşınmazlar üzerinde sedde yapılarak el atıldığı ve davacının bu kısımlardan yararlanmasının imkansızlaştırıldığı görülen taşınmazlar için, davacının, dava açmakta hukuki yararının olduğu ve el atma tarihi dikkate alındığında dava tarihindeki niteliğine göre dava tarihindeki değerlerinin belirlenmesinde bir isabetsizlik görülmediği, ancak; davalı idare harçtan muaf kılındığı halde, harçtan sorumlu tutulması doğru görülmediğinden düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazlar bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66 ncı maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmazlara net gelir metodu uygulanarak değer biçilmesi ve alınan rapor uyarınca bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A. Davalı İdare Vekilinin Ecrimisil Talebine İlişkin Temyizi Yönünden;
Davalı idare vekilinin temyiz dilekçesinin miktar yönünden REDDİNE,
B. Davalı İdare Vekilinin Tazminat Talebine İlişkin Temyizi Yönünden;
Davalı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
27.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.