"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/207 Esas, 2023/248 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Osmaniye ili, Sumbas ilçesi, ... köyü 56 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazla ilgili olarak daha evvel Kadirli 1.Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2012/178 D.İş Esas, 2013/8 Karar sayılı kararı ile 2942 sayılı Kanunun 27 nci maddesi uyarınca (Acele Kamulaştırma) bedel tespiti yapılarak araziye giriş izni verildiğini, acele kamulaştırma kararında 2012 yılı birim fiyatları esas alınarak bedel tespiti yapıldığını, mülkiyetin idare adına tescil edilmemiş olması nedeniyle bu davada da mahallinde keşif yapılarak bedel tespiti için yeniden bilirkişi raporu aldırılması gerektiğini, 2013 yılı Tüketici Fiyat Endeksi %7,40, Üretici Fiyat Endeksi %6,97, 2014 yılı Tüketici Fiyat Endeksi %8,17, Üretici Fiyat Endeksi %6,36, olarak belirlendiğini, acele kamulaştırma kararındaki kamulaştırma bedeli üzerine sadece iki yıllık enflasyon farkı konulması halinde bile ciddi bir farkın ortaya çıkacağını, dava konusu taşınmazın sulu arazi niteliğinde olduğunu, taşınmazdan yılda iki ürün alınabildiğini, taşınmazın gerçek değerinin acele el koyma kararındaki değerden çok daha yüksek olacağını, bu nedenlerle taşınmaz bedelinin tespiti için bilirkişi heyeti ile keşif yapılarak rapor aldırılarak acele kamulaştırma kararında belirlenen kıymet takdirine itibar edilmemesini, vekâlet ücretinin davacı idareye yüklenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 03.03.2017 tarihli ve 2014/860 Esas, 2017/75 Karar sayılı kararıyla davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin 03.03.2017 tarihli ve 2014/860 Esas, 2017/75 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 06.02.2018 tarihli ve 2017/842 Esas, 2018/132 Karar sayılı kararıyla taşınmazın kapama hurma bahçesi niteliğinde olduğu belirlenmiş olup net gelir hesabı yapılırken bir dekarda brüt gelir 2.400,00 TL olarak esas alınmış ve masrafın brüt gelirin %40'ı olduğu kabul edilerek net gelir 1.440,00 TL olarak belirlenmiş ve bu hâliyle bilirkişilerin maktuen belirledikleri değerleri esas almaları yöntem olarak yerinde bulunmamış ise de Dairemizce değerlendirme yılına ait tarım müdürlüğü resmî verileri İlk Derece Mahkemesine yazılan talimat ile temin edilmiş, resmî verilere göre yapılan denetimde; bilirkişi kurulunca belirlenen maktu veri değerlerinin İl Tarım ve Orman Müdürlüğü resmî verilerinin alt ve üst sınırları arasında olduğu görülmüş ve bu hâli ile dava konusu taşınmazın bilirkişi kurulunca hesaplanan sonuç metrekare değerinin yerinde olduğu anlaşılmakla, davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece yapılan temyiz incelemesi sonucunda; hurma bahçesi niteliğindeki dava konusu taşınmaza ilişkin hükme esas alınan raporda soyut ifadelerle belirlenen net geliri üzerinden bedel tespit edildiği dikkate alınarak dava tarihi olan 2014 yılı itibari ile taşınmaz üzerinde bulunan hurma ağaçlarının İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri dosya arasına alınıp, resmi verilere göre uygunluğu denetlenerek sonucuna göre bedel tespiti gerekirken, denetime elverişsiz rapora dayanılarak hüküm kurulması
hatalı olduğundan Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile uyulan bozma kararı gereğince inceleme ve işlem yapılarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunun İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine uygun olmadığını, verilerin ilçe tarım verileri ortalamasının üzerinde alınarak taşınmaz bedelinin yüksek belirlendiğini ileri sürerek temyiz isteminde bulunmuştur .
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın dışındaki temyiz itirazları kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
3. Mahkemece verilen ilk karar, davacı idarenin temyizi üzerine bozulmuş olup, objektif değer artışı ve kapitilalizasyon faizinin bozma nedeni yapılmadığı, bozma öncesi alınan raporda objektif değer artışı uygulanmadığı halde bozma sonrası %10 objektif değer artışı ve % 4 kapitalizasyon faiz oranı uygulamak suretiyle davacı idare lehine oluşan usuli kazanılmış hakkı ihlal edildiğinden kararın bozulması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile ilk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
11.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.