"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/211 Esas, 2021/86 Karar (Birleştirilen Kemer 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/211 Esas)
KARAR : Kısmen kabul
Taraflar arasında kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın irtifak hakkı karşılığının tahsili ve ecrimisil istemine ilişkin asıl dava ile ilk davada saklı tutulan bölümün tahsili istemine ilişkin birleştirilen davada verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl davanın kısmen kabulüne, birleştirilen davanın reddine karar verilmiştir.
Dairemiz geri çevirme kararı sonrası sunulan davalı ... Genel Müdürlüğünün 10.11.2023 tarihli beyanı ve 13.11.2023 tarihli mahkeme tutanağı gözetildiğinde, her ne kadar davalı idare vekilince temyiz harç ve masrafları yatırılmış ise de davalı idare vekilince temyiz dilekçesinin dosyaya sunulmadığı anlaşıldığından davalı idare vekilinin temyiz talebinin bulunmadığının kabulü ile inceleme yapılmıştır.
Mahkeme kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili asıl dosyaya ilişkin dava dilekçesinde özetle;... Mahallesi 341 parsel sayılı taşınmazın müvekkiline ait olduğunu, bu taşınmaz üzerinden yüksek gerilim hattının geçtiğini, davalı kurum tarafından geçirilen gerilim hattı için uzlaşma başvurusunda bulunduklarını; ancak davalı kurum tarafından herhangi bir yanıt verilmediğini, belirlenecek tazminatın işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
2. Davacı vekili birleştirilen dosyaya ilişkin dava dilekçesinde özetle; Kemer 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/256 Esas sayılı dosyasında dava açıldığını, iş bu dosyada bozmadan sonra bilirkişi raporu sunulduğunun, davayı ikinci kez ıslah edemeyeceklerinden bu davayı açma zorunluluklarının hasıl olduğunu belirterek belirlenecek 5.826,12 TL tazminatın işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; açılan davanın usul ve kanuna aykırı olduğunu belirterek davanın reddini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 13.01.2016 tarihli ve 2014/256 Esas, 2016/60 Karar sayılı ilamı ile kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat talebinin kısmen kabulüne, ecrimisil isteminin ise reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; dosyada bulunan belgelere göre; ecrimisil talebinin reddine karar verilmesinde ve mahallinde yapılan keşif sonucu... Mahallesi 341 parsel sayılı taşınmazın dava tarihindeki değerinin biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmediği belirtilerek, taşınmazın belirlenen metrekare bedeline %100 oranında objektif değer artırıcı unsur uygulanması gerekirken, daha az oranda objektif değer artışı uygulanmak suretiyle eksik bedele hükmedilmesi, sulu tarım arazisi niteliği dikkate alındığında değeri belirlenirken kapitalizasyon faiz oranının %4 uygulanması gerekirken, bu oranın % 5 kabulü ile az bedel tespiti ve irtifak hakkı nedeniyle değer düşüklüğü oranının, %5 oranında olacağı gözetilmeden daha düşük oranda değer düşüklüğü tespit eden rapora göre irtifak hakkı bedelinin eksik tespiti hatalı olduğundan kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Son Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen ilâmı ile asıl davanın kısmen kabulüne, birleştirilen davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; fiili el atma tarihinin hatalı belirlendiğini, dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğunu, üretim masraflarının hatalı olduğunu belirterek mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılarak enerji nakil hattı geçirilen taşınmazın irtifak hakkı karşılığının tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 4 üncü ve 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun’un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Dairemiz bozma ilâmı öncesi Mahkemece verilen ilk kararda hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda taşınmazın niteliğinin portakal bahçesi olarak belirlenerek meyve gelirine göre değer belirlendiği ve bu hususun bozma ilamına konu edilmediği anlaşıldığı halde, bozma ilâmı sonrası hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacı taraf lehine oluşan usuli kazanılmış hak ilkesi ihlâl edilerek taşınmazın niteliğinin tarım arazi olarak kabulü ile domates, taze fasulye ve hıyar ürünlerinin gelirine göre değer belirlenmesi suretiyle değer takdiri doğru değildir.
Bu itibarla ,taşınmazın portakal bahçesi olarak belirlenen net geliri olan 1948.00 TL ye % 4 oranında kapitalizasyon faiz uygulanmak suretiyle belirlenecek metrekare birim fiyatına %100 oranında objektif değer artırıcı unsur uygulanarak bulunan bedel üzerinden taşınmazın değeri tespit edilip %5 oranında değer kaybı uygulanıp irtifak hakkı karşılığının belirlenmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması hatalıdır.
4. Bozma ilâmı öncesi Mahkemece verilen ilk kararda ecrimisil isteminin reddine karar verildiği ve Dairemiz bozma ilâmında bu hususun yerinde olduğu belirtildiği anlaşıldığından Mahkemece ecrimisil talebinin reddine karar verilmesi gerekirken bozma konusu kararın Yargıtay incelemesinden geçtiğinden bahisle bu hususta yeniden hüküm kurulmaması bozmayı gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
16.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.