"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ...Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2336 Esas, 2023/3346 Karar
ASIL VE BİRLEŞTİRİLEN
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ :...1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/128 Esas, 2023/149 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davalı ... yönünden husumet yokluğundan davanın reddine, davalı ... Belediyesi Başkanlığı yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalı ... Başkanlığı vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın ...Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı yönünden husumet yokluğundan davanın reddine, davalı ... Belediyesi Başkanlığı yönünden davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalı ... Belediyesi Başkanlığı vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkeme hükmü kaldırılarak hüküm düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın davanın ...Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı yönünden husumet yokluğundan davanın reddine, davalı ... Belediyesi Başkanlığı yönünden davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ve davalı ... Belediyesi Başkanlığı vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda,
Karar tarihinde yürürlükte bulunan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 362 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince, miktar veya değeri her paydaş için 238.730,00 TL'yi geçmeyen davalara ilişkin olarak Bölge Adliye Mahkemesi kararları kesin olup, bu kararlar aleyhine temyiz yoluna başvurulamaz.
Mahkemece davacı lehine hükmedilen ve reddedilen ecrimisil bedeli Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi itibarıyla kesinlik sınırı olan 238.730,00 TL’nin altında kalmaktadır.
Bu nedenle; davacı lehine hükmedilen ve reddedilen ecrimisil bedeli yönünden davacı ve davalı ... Belediyesi Başkanlığı vekillerinin temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacı ve davalı ... Belediyesi Başkanlığı vekillerinin kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat davasında gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili asıl dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin ...ili,...ilçesi,...Mahallesi 167 ada 4 parsel sayılı taşınmazın maliki olduğunu, söz konusu taşınmazın büyük bir böyümüne asfalt yol, trafik lambaları ve başkaca imalatlar yapılmak suretiyle davalı ... tarafından kamulaştırma yapılmadan el atıldığını belirterek, kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat ve ecrimisil talebinde bulunmuştur.
2. Davacı vekili birleştirilen dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin ...ili,...ilçesi,...Mahallesi 167 ada 4 parsel sayılı taşınmazın maliki olduğunu, söz konusu taşınmazın büyük bir bölümüne asfalt yol, trafik lambaları ve başkaca imalatlar yapılmak suretiyle davalı ... Başkanlığı tarafından kamulaştırma yapılmadan el atıldığını belirterek, kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat ve ecrimisil talebinde bulunmuştur.
II. CEVAP
1. Asıl dava davalısı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; haksız ve yasal dayanaktan yoksun davanın reddi gerektiğini, dava dilekçesinde uzlaşma talebine ilişkin herhangi bir beyan bulunmadığını, davacının öncelikle ilgili idare ile uzlaşma yoluna gitmesi gerektiğinden davanın dava şartı yokluğundan reddi gerektiğini,...Belediye Başkanlığının davalı sıfatı ile davaya dahil edilmesi gerektiğini, belediyeleri hakkında davanın husumet yokluğu nedeniyle reddini talep ettiklerini, dava konusu taşınmaza fiilen Belediyeleri tarafından el atılmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Birleştirilen dava davalısı...Belediye Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkili belediye tarafından yapılan incelemelerde davaya konu taşınmazın 1/25000 ölçekli ...Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı içerisinde ... Baraj Havzası uzun mesafeli koruma alanı ve tarım alanında kaldığı, söz konusu taşınmaz ile ilgili müvekkili belediye tarafından iddia edilen imalatlara ilişkin herhangi bir işlem yapılmadığı, 2015 yılında mevcut yolun asfalt kaplamasının ... tarafından yapıldığı, söz konusu yolda trafik lambası v.b imalatın bulunmadığının belirtildiği, tüm bu bilgiler doğrultusunda müvekkili belediyenin davacı tarafın mülkiyetinde olan taşınmaza yönelik hukuki ya da fiili herhangi bir el atma durumunun söz konusu olmadığını belirterek davanın husumet nedeniyle reddedilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı ... yönünden davanın husumet yokluğundan davanın reddine, davalı ... Başkanlığı yönünden kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı ... Başkanlığı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza davalı ... Belediyesinin el atmadığının kabul edilmesinin hatalı olduğunu, yolu asfaltlayan idarenin ...Büyükşehir Belediyesi olduğunu, taşınmaz için belirlenen bedelin çok düşük olduğunu, taşınmazın cadde üzerinde bulunduğunu ve çok yakın mesafede restoran ve ticari işletmeler bulunduğunu, el atma nedeniyle fen bilirkişi raporunda (B) harfi ile gösterilen kısmın kullanılamaz hale geldiğini iddia etmiştir.
2. Davalı ... Başkanlığı vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu yolun davalı ... Belediyesi tarafından yapıldığını, idarelerinin el atmadığını, kabule göre de emsal alınan taşınmazın uygun olmadığını, dava konusu taşınmazla benzer özelliklerdeki emsallerin esas alınması gerektiğini, bedelin yüksek belirlendiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile hükmedilen ecrimisilin karar tarihi itibarıyla istinaf kesinlik sınırı altında kaldığı anlaşıldığından, bu hususta yapılan itirazların kesinlik nedeniyle reddi ile tazminat yönünden yapılan incelemede; dava konusu taşınmazın 1/25000 ölçekli nazım imar planında kısmen tarım alanı, kısmen üçüncü derece yol, kısmen ... Barajı Havzası uzun mesafeli koruma alanı olarak ayrıldığı bildirilmiş olup, dava konusu yolun...Mahallesi yerleşim merkezine giden asfalt kaplı...Caddesi olduğu belirlenmiş, kaldırma kararı sonrasında,...Belediye Başkanlığının 30.06.2022 tarihli yazısı ile dava konusu yolun idarelerinin sorumluluğunda kaldığı kabul edildiğinden, davalı idarenin bu yöndeki itirazı yerinde görülmemiş,...Belediye Başkanlığının 13.03.2018 tarihli yazısına göre, nazım imar planı içinde kaldığı,...imar planı sahasına 640 metre mesafede olduğu ve belediye hizmetlerinden yararlandığı anlaşıldığından, dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde kabul edilmesi doğru olduğu gibi, emsal karşılaştırması yapılarak taşınmaza değer biçilmesi yöntem olarak da uygun olduğu ancak; dava konusu taşınmazın belediye otobüslerinin güzergahında kalan...Caddesinden cephe aldığı, emsal taşınmazın ise 7041/2 Sokak cepheli olduğu, her ne kadar yerleşim alanına yakın konumda görünse dahi, yerleşim alanından İzmir-Aydın otoyolu ile ayrıldığından, otoyol güvenlik önlemleri nedeniyle ulaşım imkânının dava konusu taşınmaza göre kısıtlı olduğu, yerleşim bölgesinden soyutlandığı belirlenmiş olup, bilirkişi raporunda yapılan kıyaslamanın yerinde olmadığından Dairece dava konusu taşınmazla emsalin resen karşılaştırılması ile dava konusu taşınmaz emsale göre 900/470= 1,91 katı değerinde bulunmuş, dava konusu taşınmazın 2016 yılı emlak vergisine esas değerinin...Belediyesi internet sayfasında ilan edilen rayiçlere göre 7,56TL (... Caddesi), emsalin ise 5,61TL (7041/2 Sokak) olduğundan yapılan kıyaslamanın yerinde olduğu kanaatine varılmış, metrekare değeri 80,64 TL hesaplanmış, el atma nedeniyle iki yol arasında kalan ve geometrik şekli nedeniyle (B) kısımda %50 değer azalışı hesaplanarak taraf vekillerinin istinaf başvurularının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmasına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı ... Belediyesi Başkanlığı vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş ayrıca kaldırma öncesi alınan rapor ile kaldırma sonrası alınan raporlardaki çelişkinin giderilmediğini, bedelin düşük belirlendiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... Belediyesi Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş ayrıca resen gözetilecek nedenlerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde ve davaya konu taşınmazla emsal taşınmazın karşılaştırmasında davaya konu taşınmazın konumu, imar durumu, metrekare rayiç bedeli dikkate alındığında emsal taşınmazdan 1,91 kat oranında değerli kabul edilerek resen hesaplanan bedel üzerinden kabul kararı verilmesinde, el atmadan arta kalan kısım için iki yol arasında kalması ve geometrik şekli nedeniyle %50 değer azalışı hesaplanmasında bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A. Davacı ve Davalı ... Başkanlığı Vekillerinin Ecrimisile İlişkin Temyizi Yönünden;
Temyiz dilekçesinin miktar yönünden REDDİNE,
B. Davacı ve Davalı ... Başkanlığı Vekillerinin Kamulaştırmasız El Atmaya Dayanan Tazminat Talebine İlişkin Temyizi Yönünden;
Davacı ve davalı ... Belediyesi Başkanlığı vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, aşağıdaki yazılı kalan harcın davalı ... Başkanlığından alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.