"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1665 Esas, 2023/1652 Karar
KARAR : Esastan ret/ Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Düzce 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/463 Esas, 2021/336 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle;... köyü 124 ada 37 parselde kayıtlı (eski ... köyü 159 ada 37 parsel) taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; hukuk ve hakkaniyete uygun bir şekilde kamulaştırma bedelinin tespit edilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın kamulaştırılan kısmının tapusunun iptali ile idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; kaldırma kararı sonrasında yapılan yargılamada taşınmazın değerinin artırıldığını ve bu hususun hukuka aykırı olduğunu, bilirkişilerce kapitalizasyon faiz oranının %4 olarak alındığını, bilimsel bir araştırma yapılmadan farazi değerlendirmeler yapıldığını, kapitalizasyon oranının belirlenmesinde esas alınan unsurlar olduğu gözetilmeden belirlenen bedele %140 objektif unsur uygulanarak bedelde haksız artış sağlandığını, taşınmaza uygulanacak kapitalizasyon faiz oranını belirledikten sonra tekrar olumlu ve olumsuz özellikler belirtilerek objektif değer artışı verilmesinin yanlış olduğunu, Yargıtay içtihatları gereği üretim masraflarının toplam gelire oranının %40'tan daha az olmaması gerektiğini, yerel mahkemece müvekkili idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin usul ve kanuna aykırı olduğunu belirterek, yerel mahkeme kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; yerleşik yargı kararları gereği kamulaştırılmayan kısımların değer kaybının kamulaştırma bedeline eklenmesi gerektiğini, bu hususun dikkate alınmamasının hatalı olduğunu, kaldırma kararından önce depo edilen 23.462,58 TL'nin yasal faizin dışında tutulmasının hatalı olduğunu, objektif değer artış oranın hatalı olduğunu, kapitalizasyon faiz oranının ise %3 olarak uygulanması gerektiğini, yine hesaplamaya esas alınan fındık kg fiyatlarının da düşük olarak alındığını, kararın bu yönüyle de hatalı olduğunu, hesaplamaya esas alınan fındık veriminin oldukça az olduğunu, bilirkişi raporu ve ek raporunun hatalı olduğunu, tespit edilen kamulaştırma bedeline belli miktarda objektif değer artışı katkısı yapılması gerektiğini belirterek, istinaf başvurularının kabulüne, yerel mahkeme kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarihli ve sayısı belirtilen kararı ile kapama fındık bahçesi niteliğindeki dava konusu taşınmazın, dava tarihindeki ilçe tarım verileri çerçevesinde, fındık net ürün gelir yöntemine göre hesap yapıldığını, verim miktarının 125,00 kg/da, satış fiyatının 13,00 TL/kg ve üretim masraflarının 541,67 TL/da olarak belirlenip bu verilere göre yıllık net gelirin 1.083,33 TL/da olarak tespit edildiğini, taşınmazın konumuna ve diğer objektif özelliklerine göre %140 oranında uygun bir objektif değer artışı saptandığını, yine taşınmazın ürün veri özelliklerine uygun olarak %4 oranında kapitalizasyon faizi uygulandığını, bu faktörler çerçevesinde yapılan hesaba göre sonuç birim fiyatın 64,99 TL/m² olarak belirlendiğini ve bu birim fiyatın, aynı bölgedeki kapama fındık bahçesi niteliğindeki benzer taşınmazlar ile ilgili olarak Yargıtay denetiminden geçen dosyalardaki birim fiyatlar ile yakın olup, dava tarihi itibarıyla makul ölçüde bir fiyat olduğunu, tarafların hakkaniyet dengesine uygun olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun reddi ile davalılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü faiz yönünden İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kapama fındık bahçesi niteliğindeki taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalılara ödenmesine karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.