"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1984 Esas, 2023/1792 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
Taraflar arasındaki İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ...Mahallesi, 153 ada 5,6,14,16 ve 18 parsel ile 254 ada 9 ve 11 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazların davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Bir kısım davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın gerçek değerinin belirlenmesini, yargılama gideri ile ücreti vekâletin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 06.06.2018 tarihli ve 2016/450 Esas, 2018/300 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, taşınmazların tapusunun iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 24.11.2021 tarihli ve 2019/1848 Esas, 2021/2236 Karar sayılı kararı ile 2942 sayılı Kanun'un 15 inci maddesindeki usul ve esaslara göre yapılan keşif sonrası düzenlenen ve hükme esas alınan bilirkişi raporunda, sulu tarım arazisi niteliğindeki taşınmazlara, net geliri esas alınarak değer biçilmesinde, dava konusu taşınmazların niteliğine uygun oranda kapitalizasyon faizi ile taşınmazların bulunduğu yer, konumu ve bilirkişi raporunda belirtilen özellikleri dikkate alınarak yazılı oranda objektif değer artırıcı unsuru uygulanarak m² birim fiyatının 25,20 TL olarak belirlenmesinde bir isabetsizlik görülmediği; ancak taşınmazların kullanım amacı, yüzölçümü ve şekli dikkate alındığında kamulaştırmadan arta kalan bölümlerinde herhangi bir değer kaybı olmayacağı gözetilmeden, değer azalışı hesaplayan bilirkişi raporu hükme esas alınmak suretiyle fazlaya hükmedilmesi, dava konusu taşınmazlardan 153 ada 3 parsel ve 254 ada 1 parsel sayılı taşınmazların tapu kaydındaki ipotek ve haciz şerhlerinin hükmedilen bedele yansıtılmasına karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi, 28.04.2018 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7139 sayılı Kanun ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün 492 sayılı Harçlar Kanunu'na göre alınan harçlardan muaf hale geldiği gözetilmeden harca hükmedilmesi, kamulaştırma bedelinin derhal ödenmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmediği gerekçeleriyle davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin 24.11.2021 tarihli ve 2019/1848 Esas, 2021/2236 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ile bir kısım davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; arazi niteliğindeki ...Mahallesi,153 ada 3, 5, 6, 7, 8 parsel ve 254 ada 1 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesine ve alınan rapor uyarınca bedelinin tahsiline hükmedilmesine ilişkin İlk Derece Mahkemesinden verilen karara yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu taşınmazların kamulaştırmadan arta kalan alanlarda değer kaybı olmayacağı değerlendirilerek hesaplanan bedel üzerinden, takyidat harç ve derhal ödeme yönlerinden hükmün düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmediği ancak, dava konusu 157 ada 7 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan "A" ile gösterilen 553,75 m²lik bölümün yüzölçümü, konumu ve bilirkişi raporunda belirtilen özelliklerine göre bu bölümde değer azalışı olacağı hususu gözetilmeden, eksik inceleme ile karar verilmesi doğru görülmediği gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Yargıtay bozma ilamında dava konusu taşınmazlardan 157 ada 7 parsel sayılı taşınmazın "A" harfi ile gösterilen 553,75 m² büyüklüğündeki arta kalan alanı yönünden değer azalışı olacağı belirtilerek bozma kararı verilmiş ise de parsel büyüklüğü ve dava konusu taşınmazlar gözetildiğinden kastedilenin dava konusu 153 ada 7 parsel sayılı taşınmaz olduğu, bozma ilamındaki ada numarasının maddi yazım hatasından kaynaklandığı gözetilerek bozmanın 153 ada 7 parselin arta kalan 553,75 m² alanına ilişkin olduğu kabul edilerek tahkikat yapıldığı, dava konusu parsellerin güncel tapu kayıtları getirtildiğinde bir kısım dava konusu taşınmazların ifrazla birden fazla parsele bölündüğü ve 10.01.2022 tescil tarihli 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun (a) maddesi uyarınca yenileme kadastrosu yapıldığı ve dava konusu taşınmazların bir kısmının kamulaştırılan ve arta kalan alanlarında yüz ölçümü farklılıkları olduğu görülmüş, infaza elverişli hüküm kurulmasına esas olmak üzere mahallinde istinabe yoluyla keşif yapılarak son duruma ilişkin kamulaştırılan ve arta kalan alanları gösterir şekilde yeniden fen bilirkişi raporu alınmıştır. Her ne kadar, keşif sonrası rapor düzenleyen ziraat mühendisi bilirkişiler ile gayrimenkul değerleme uzmanından oluşan bilirkişi kurulu dava konusu taşınmazların zemin değerini yeniden hesaplamış ise de, Yargıtay bozma kararında taşınmazların zemin bedeline ilişkin bir bozma sebebi bulunmaması nedeniyle bu bilirkişi raporuna bedel yönünden itibar edilmemiş, dosya içerisinde bulunan 23.11.2017 havale tarihli raporda belirlenen 8,40 TL/m² çıplak bedele uygulanan %200 objektif değer artışı ile m² birim bedeli 25,20 TL olarak hesaplamalarda esas alınmış, eski 153 ada 7 parselin arta kalan alanlarından 553,75 m²nin yenileme kadastrosu sonucu aynı ada 13 parsel numarası ile 778,59 m² olduğu, arta kalan alanın kullanım amacı, büyüklüğü ve geometrik şekli gözetildiğinde %30 oranında değer azalışı uygulanması gerektiği gözetilerek hesaplama yapıldığı, taşınmazların davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ile bir kısım davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; taşınmazın nitelikleri göz önüne alındığına objektif değer artışı verilmemesi gerektiğini, arta kalan kısımda değer azalışı olmadığını, bedelin fahiş olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Bir kısım davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; bedelin çok düşük olduğunu, arta kalan kısmın kullanılmasının mümkün olmadığını, bu nedenle arta kalan kısım için %100 oranında değer azalışı verilmesi gerektiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. 2942 sayılı Kanun'un 12 nci maddesinin birinci ve üçüncü fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihaî kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki taşınmazlara 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekili ile bir kısım davalılar vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalılardan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.