"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/289 Esas, 2023/140 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Cizre 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/96 Esas, 2021/339 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Şırnak ili, Güçlükonak ilçesi, Dağyeli köyü 109 ada 8 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitini ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; belirlenen ve teklif edilen değerin az olduğunu, keşif kararı verilerek taşınmazın talepleri doğrultusunda kamulaştırılmasını talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline, göl alanı olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; objektif değer artışının yüksek hesaplandığı, kapitalizasyon faiz oranının %6 olarak uygulanması gerektiği, yapıların sınıfının hatalı, yıpranma payı ve eksik imalat yüzdelerinin düşük gösterildiğinden kamulaştırma bedelinin yüksek hesaplandığını ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın değeri hesaplanırken %40 amortisman payı kesilerek hesaplama yoluna gidilmesi haksız olduğunu ve taşınmazda bulunan taş duvarın ve tel çitin metrekaresinin eksik ölçüldüğünü, yapının sınıfının yanlış belirlendiğini, dava konusu taşınmazın kapama meyve bahçesi olduğunu, taşınmazın bulunduğu bölgede mutat münavebe ürünlerine yer verilmediğini, buğday samanının birim fiyatı ve veriminin resmi verilere göre düzenlenmediğini, objektif değer artışının %75-100 oranında uygulanması gerektiğini, kapitalizasyon faiz oranının hatalı belirlendiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın sulu tarım arazisi niteliğinde olduğunun kabulü ile zeminine net gelir yöntemine göre değer biçilmesinde ve bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özellikleri dikkate alınarak gelir metoduna göre belirlenen metrekare birim fiyatına uygun objektif değer artış oranı uygulanmak suretiyle, taşınmaz üzerinde bulunan yapılara resmi birim fiyatları esas alınıp yapının yaşına göre yıpranma payı düşülerek değer biçilmesinde ve taşınmaz üzerinde bulunan ve idarenin kıymet takdir raporunda belirtilen antep fıstığı ağaçlarına değer verilerek kamulaştırma bedelinin hesaplanmasında bir isabetsizlik bulunmadığından taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Şırnak ili, Güçlükonak ilçesi, Dağyeli köyü 109 ada 8 parsel sayılı taşınmazın 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri üzerinden bilimsel yolla değerinin tespit edilmesi; üzerindeki yapılara ise aynı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca resmi birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek değer biçilmesi, üzerinde bulunan tel çite niteliğine göre, ağaçlara ise yaş, cins ve verim durumlarına göre değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3.Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı sonrası alınan 11.10.2013 tarihli TÜRKSAT Uydu görüntülerine göre askı ilan tarihinden sonra dikildiği anlaşılan zeytin ağaçları bedellerinin bedeline hükmedilmemesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
4. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin ise aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. İlk Derece Mahkemesinin ilk kararı ile fark bedelin ödenmesinin hüküm altına alındığı, kaldırma kararı sonrasında ise İlk karardan daha az bedele hükmedildiği gözetildiğinde idarece fazla yatırılan 5.499,00 TL kamulaştırma bedelinin davalıya ödendiğinin tespiti halinde varsa bankadan çekilmesine kadar işlemiş mevduat faizi birlikte davalıdan alınarak davacı idareye verilmesine, davalı tarafından çekilmemişse birikmiş nemasıyla birlikte davacı idareye iadesine hükmedilmemesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin ise diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. Davacı idare vekilinin temyiz itirazının kısmen kabulü ile; İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının 1 numaralı bendinde yer alan "davalıdan alınarak, davacı tarafa verilmesine" ibaresinin hükümden çıkartılmasına, yerine "varsa ödenen nemaları ile birlikte davalıdan alınarak davacı idareye verilmesine, bedel çekilmemişse fazla yatan bedelin birikmiş nemalarıyla ile birlikte davacı idareye iadesine" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.04.2024. tarihinde oy birliğiyle karar verildi.