"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/387 Esas, 2020/212 Karar
KARAR : Kısmen kabul
Taraflar arasında görülen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Karar davacı idare, davalılar ... vd. ve davalı ... vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalılar ... vd. vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 24.02.2022 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalılar ... vd. vekili Avukat ... ile davalı ... vekili Avukat ... gelmiş, davacı idare vekili ve davalı asıllar duruşmaya katılmamıştır.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra verilen geri çevirme kararı üzerine gelen dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Erzurum ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 102 ada 85 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 14.10.2014 tarihli ve 2013/244 Esas, 2014/649 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin 14.10.2014 tarihli ve 2013/244 Esas, 2014/649 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucu; arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza değer biçilirken bilirkişi kurulunca emsal olarak alınan taşınmazın dava konusu taşınmazın bulunduğu mahalleden çok daha farklı bir mahallede olduğu gibi, çok daha küçük yüzölçümlü olduklarından ve dava konusu taşınmaz ile emsal olarak kabul edilen taşınmazın Arsa Metrekare Rayiç Bedeli Takdir Komisyonunca belirlenen emlak vergisine esas m² değerleri karşılaştırıldığında, dava konusu taşınmazın 374 ada 74 parsel sayılı taşınmazdan 1.80 kat daha değersiz, 149 ada 57 parsel sayılı emsalden 2. 5, 373 ada 494 parsel sayılı emsalden ise 6.5 kat daha değerli olduğu anlaşılmasına rağmen, bilirkişi kurulunca emsallerin tamamının dava konusu taşınmazdan daha değerli olduğu kabul edildiğinden, ayrıca aynı amaçla kamulaştırılan ve Dairemiz denetiminden geçen 102 ada 98 parsel sayılı taşınmaza ait dava dosyasında düzenlenen bilirkişi kurulu raporunda işbu dava dosyasında bilirkişi kurulunca emsal olarak alınan bu taşınmaz satışlarının uygun emsal olamayacağının kabul edildiği de dikkate alındığında, rapor inandırıcı ve hüküm kurmaya elverişli olmadığından yeniden emsal kıyaslaması yapılarak kamulaştırılan taşınmaz bedelinin belirlenmesi gerektiği, taşınmaz üzerinde bulunan ağaçlara yaş, cins ve verim durumlarına göre dava tarihi olan 2013 yılı verileri esas alınarak değer biçilmesi gerektiği gerekçeleri ile kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın ... yönünden pasif husumet yokluğundan reddi ile diğer davalılar yönünden kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare, davalılar ... vd. ve davalı ... vekillerince temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; acele el koyma dosyasında belirlenen bedel daha yüksek olduğundan kamulaştırma bedeline faiz işletilmesinin hatalı olduğunu, belirlenen kamulaştırma bedelinin uygun olduğunu ileri sürerek temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde özetle; dosyada mevcut bilirkişi raporlarının çelişkili olduğunu, belirlenen metrekare bedelinin emlak rayiç değeri ile eş değerde olup bu durumun gerçeği yansıtmadığını, dava konusu taşınmaza yakın konumda olan başka mahallelerde kamulaştırmada metrekare bedelinin daha yüksek olduğunu, belirlenen bedelin çok düşük olduğunu ileri sürerek temyiz isteminde bulunmuştur.
3. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; dosya kapsamında alınan raporlar arasında çok fahiş farklılık olduğunu, bu farklılık araştırılmadan karar verildiğini, belirlenen bedelin çok düşük olduğunu emsal taşınmazın uygun olmadığını, emsal kıyaslamasının hatalı olduğunu ileri sürerek temyiz isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesi ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmaz acele el koyma dosyasında Mayıs 2013 değerlendirme tarihi itibarıyla 80,00 TL/m², bozma ilamı öncesi Mahkemece verilen ilk kararda hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava tarihi olan 08.07.2013 tarihi itibarıyla 75,00 TL/m², bozma ilâmı sonrası alınan 26.03.2018 havale tarihli raporda 85,48 TL/m², hükme esas ek raporda ise Yukarı Mahalle 158 ada 2 parsel sayılı taşınmaz emsal olarak alınmak suretiyle 32,17 TL/m² birim fiyat belirlendiği anlaşılmış olup, dosya arasında bulunan bilirkişi kurulu raporlarında dava konusu taşınmaza birbirinden farklı ve çelişkili m² birim fiyatları belirlendiği anlaşıldığından bu raporlara göre hüküm kurulması mümkün değildir.
3. Bu durumda; taraflara, dava konusu taşınmaza yakın bölgelerden ve yakın zaman içinde satışı yapılan benzer yüzölçümlü satışları bildirmeleri için imkan tanınması, lüzumu hâlinde re'sen emsal celbi yoluna gidilmesi, taşınmazın, değerlendirme tarihi itibarıyla, emsal alınacak taşınmazın ise satış tarihi itibarıyla imar ya da kadastro parselleri olup olmadığı ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğünden sorulması, ayrıca dava konusu taşınmazın; imar planındaki konumu, emsallere ve değerini etkileyen merkezi yerlere olan uzaklığını da gösterir krokisi ve dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek, dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
4. Kabule göre de; dava konusu taşınmazın tamamının tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tescil kararı verildiği hâlde kamulaştırmadan arta kalan kısmının bedelinin kamulaştırma bedeline dâhil edilmeyerek eksik bedel belirlenmesi doğru değildir.
5. Taşınmaz üzerinde bulunan ağaçların bedelinin 2013 tarihi İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri getirtilerek denetlenmesi gerektiğinin gözetilmemesi nedeniyle kararın bozulması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare, davalılar ... vd. ile davalı ... vekillerinin temyiz itirazları yerinde olduğundan temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının sair hususlar incelenmeksizin BOZULMASINA,
20.11.2021 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince duruşmaya gelen temyiz eden davalılara 8.400,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davacı idareden alınmasına,
Peşin alınan temyiz karar harçlarının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
23.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.