"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/568 Esas, 2022/3061 Karar
KARAR : Esastan ret/ Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Turgutlu 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/243 Esas, 2021/510 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak ... bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve davalılardan ... ve ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak dosyanın mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili ve davalılardan ... ve ... tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalılar ... ve ...'ın istinaf başvurularının esastan reddine, davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun ise kamu düzeni gereğince kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmünün kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare tarafından temyiz edilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince 16.11.2022 tarihli ek karar ile davacı idare vekilinin temyiz dilekçesinin miktardan reddine karar verilmiştir.
Ek karar davacı idare tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
Dosya içeriğine göre Bölge Adliye Mahkemesince dava miktarı dikkate alınarak temyiz dilekçesinin miktardan reddine karar verilmiş ise de 15.04.2022 tarihli ve 31810 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 24.02.2022 tarihli ve 2021/34 Esas, 2022/21 Karar sayılı kararı ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 341 ... maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinin “kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkin davalar” yönünden Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar verildiği gözetildiğinde; temyiz yoluna başvurulabilen kararları düzenleyen 6100 sayılı Kanun'un 362 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi için de aynı hususun uygulanması gerektiğinden 6100 sayılı Kanun'un 362 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen miktar itibarıyla kesinlik sınırına bakılmaksızın temyizinin olanaklı bulunduğu kabul edilmelidir.
Bu durumda temyiz dilekçesinin miktardan reddine ilişkin ek kararın hatalı olduğu anlaşılmakla; Bölge Adliye Mahkemesinin 16.11.2022 tarihli ve 2022/568 Esas, 2022/3061 Karar sayılı ek kararının kaldırılmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Manisa ili, Ahmetli ilçesi, ... Mahallesi, 170 ada 17 parsel sayılı taşınmazda kamulaştırma konusu irtifak ... bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılardan ... ve ... vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkilinin kamulaştırmaya itirazının olmadığını, bedelin düşük belirlendiğini, müvekkiline ait arazide her türlü sulu ve kuru tarımsal faaliyet yapmanın mümkün olduğunu, 20 yaşlarında kurutmalık askı üzüm bağı olduğunu, müvekkiline ait arazilerin bedellerinin taşınmazların özellikleri, emsal teşkil edecek taşınmaz değerleri, taşınmazdaki mahsul ve müvekkilinin geçimini söz konusu taşınmazdan sağladığı hususları, taşınmazlarda meydana gelecek dğeer kayıpları ve taşınmazlardan elde edilecek mahsullerdeki verim/kalite düşüklüğü nazara alınarak hakkaniyete uygun bedel tespit edilmesine, davanın açılmasına müvekkilinin sebebiyet vermemesi nedeniyle müvekkilinin yargılama gideri, vekâlet ücretinden muaf tutulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma konusu irtifak ... bedelinin tespiti ile bu hakkın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ve davalılardan ... ve ... istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; Yargıtay’ın yerleşik kararlarına göre tarım arazilerinde irtifak bedeli hesaplanırken, irtifak bedelinin, irtifaktan etkilenen alanın mülkiyet değerinin %35’ini geçemeyeceği kabul edilmiş ise de bu oranın üst sınır olduğunu, bilirkişilerin belirlediği %30 irtifak oranının yüksek olduğunu, önceki kararı istinaf etmeyen davalılar açısından idare lehine kazanılmış hak doğduğunu, kamulaştırma bedelinin 63.285,49 TL olarak belirlenmesi gerekirken 72.334,44 TL olarak tespitinin doğru olmadığını, net gelirin yüksek belirlendiğini belirterek, İlk Derece Mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2.Davalılardan ... ve ... istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza biçilen kamulaştırma bedelinin düşük olduğunu, yerel mahkemece dosya kapsamında aldırılan bilirkişi raporu ve ek bilirkişi raporunun mahkeme ilamına dayanak olmaktan uzak olduğunu, ... ile ... ve ...'nun toplam hissesinin aynı olmasına rağmen aldıkları bedelin farklı hesaplandığını, objektif değer artışı uygulanmamasının yanlış olduğunu ileri sürmüşlerdir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmaza, rapora yansıyan nitelikleri itibarıyla sulu kapama bağ vasfına uygun olarak değerlendirme yapılması, yerleşik Yargıtay uygulamalarına göre sulu tarım arazisi niteliğindeki taşınmaz yönünden %4 kapitalizasyon faiz oranı uygulanması, değerlendirme tarihi olan 2018 yılı Ahmetli İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün yaş üzüm ürününe ilişkin maliyet cetvelinin kullanılması, maliyet cetvelinde yer alan üretim giderinin brüt gelirin %50'sinden fazla olup bu hali ile ekonomik tarımdan bahsedilemeyeceğinden, üretim gideri, brüt gelirin 1/3'ü oranında alınarak hesaplama yapılmasında ve davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinde isabetsizlik görülmemekle birlikte; İlk Derece Mahkemesince verilen kararı istinaf eden davalılar yönünden kamulaştırma bedeli artmış olup bu hali ile ulaşılan 63.285,49 TL'nin irifak kamulaştırma bedeli olarak belirlenmesi gerekirken 72.334,44 TL olarak tespitine karar verilmesi, dosyada mevcut son tapu kaydına göre davalılardan ...'nun hissesini ilk karardan hemen sonra diğer davalı ...'ya sattığı görüldüğü halde ve bu hali ile kamulaştırma bedelinin bu hisse için de ...'ya ödenmesi gerektiğinin düşünülmemesi, faiz başlangıç tarihinin hatalı yazılması, faiz bitiş tarihinin mevcut dosyada davacı idare lehine ... kazanılmış hak dikkate alındığında, davalılar ... ve ... için ilk karar tarihi, diğer davalılar için ise son karar tarihi olarak belirlenmemesi, kendisini vekil ile temsil ettiren davalılar ... ile ... için belirlenen vekâlet ücretinin dava ile ilgisi olmayan ... Ünlü'ye ödenmesine karar verilmesi, mevcut davada talep irtifak kamulaştırmasına ilişkin olduğu ve taşınmaz üzerine isabet eden pilon yeri bulunmadığı halde, kararın gerekçe kısmında 64,00 m²lik pilon yeri ve 4.867,17 m² lik irtifak alanından bahsedilerek çelişki oluşturulması doğru görülmediğinden davacı idare vekilinin istinaf talebinin kamu düzeni nedeniyle kabulü, davalılardan ... ve ...'ın istinaf talebinin ise reddi ile hükmün düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştır.
V. TEMYİZ
A.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B.Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş ayrıca, kesinlik sınırının uygulanabilirliği ortadan kalktığından temyiz talebinin reddine ilişkin ek kararın da kaldırılması gerektiğini, nemalandırılmasına karar verilen kamulaştırma bedeline faiz işletilmesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
C.Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma konusu irtifak ... bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
2.2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 ... maddesi.
3.Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 ... maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Kapama bağ niteliğindeki Manisa ili, Ahmetli ilçesi, ... Mahallesi, 170 ada 17 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 ... maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net geliri esas alınarak değer biçilmesine ve aynı Kanun'un 11 ... maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak ... karşılığının tespit edilmesi yerindedir.
3.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Bölge Adliye Mahkemesince verilen 16.11.2022 tarihli ek kararın ORTADAN KALDIRILMASINA,
2.Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idareden alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.