"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2317 Esas, 2022/3502 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/46 Esas, 2022/56 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 Sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve davacı idare adına tescili ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; İzmir ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 1578 parsel (eski 287) sayılı taşınmazın 1067,03 m²lik kısmının kamulaştırma bedelinin tespiti ile davacı idare adına tescili ve yol olarak terkinine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın mahallinde bilirkişi heyetiyle keşif yapılmak suretiyle taşınmazın piyasa rayiç bedelleri ve objektif değer artışı ölçüleri dikkate alınarak kamulaştırma bedelinin tespitini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf yoluna başvurmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava kapsamında 2015/112 Esasına kayden yapılan ilk yargılamada 155.485,97 TL kamulaştırma bedeline hükmedildiğini, bu kararın sadece davacı idarece istinaf edilmiş olup kazanılmış hakkın göz önünde bulundurulması gerektiğini, buna göre depo ettirilen 11.363,87 TL fark kamulaştırma bedelinin taraflarına iadesine karar verilmesi gerekiğini, taşınmaz tarım arazisi vasfında olup 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde “taşınmazın kamulaştırma tarihindeki mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri dikkate alınarak değerlendirme yapılmalıdır” denildiğini, kapitalizasyon faiz oranını belirleyen kriterlerle objektif değer artışını belirleyen kriterlerin aynı olduğunu, Yargıtay içtihatlarında da tarım arazisi niteliğindeki taşınmazın değerinde en fazla %50 oranında objektif değer artışı olabileceği açık bir şekilde belirtilmişken %200 objektif değer artışı verilmesinin uygun görülmediğini, bilirkişi heyeti 60-80 yaşında zeytin ağacına 700 TL ağaç bedeli, asma ağacına da 350 TL ağaç bedeli belirlendiğini, bu bedelin hesabının hangi yöntemi kullanarak yapıldığının açık olmadığını, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemiyle istinaf talebinde bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bilirkişi raporunda, net gelir hesabında domates için bulunan üretim giderinin makul olduğu, buğday ve sivri biber için bulunan üretim giderinin brüt gelirin %50'sine yakın olup ekonomik tarımdan bahsedilemeyeceğinden brüt gelirin 1/3'ü oranında alınmasının gerektiği, kavun için alınan üretim giderinin de brüt gelirin 1/3'ünden az olmasının doğru olmadığı dikkate alınmamıştır. (Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 2021/5744 Esas, 2021/13102 Karar; 2021/5598 Esas, 2021/100 Karar) Bu eksiklik düzeltilerek net gelirin hesaplanması mümkün olduğundan, usul ekonomisi de dikkate alınarak, bu hususta ek rapor alınmamış ve Dairemizce kamulaştırma bedelinin yeniden hesaplanmasının gerekmiştir. Bulunan birim m² değeri (76,86 TL/m²), ilk derece mahkemesinin son kararına dayanak bilirkişi raporunda bulunan birim m² değerinden (73,02 TL/m²) ve mahkemenin ilk kararına dayanak alınan bilirkişi raporunda bulunan birim m² değerinden (62,37 TL/m²) yüksek ise de davalının istinaf talebi olmadığından davacı lehine kazanılmış hak doğduğu dikkate alınarak artırım yapılamayacağından, ilk karara dayanak olan bilirkişi raporunda belirlenen 155.485,97 TL toplam kamulaştırma bedeline itibar edilmesi gerekmiştir. Dolayısıyla, ilk derece mahkemesince, ilk kararının davalı tarafından istinaf edilmediği, bu hali ile davacı lehine kazanılmış hak doğduğu dikkate alınarak ilk kararda belirlenen 155.485,97 TL üzerinden karar verilmesi gerekirken, kazanılmış hakkın dikkate alınmaması doğru bulunmamıştır. 11.04.2013 tarihli 6459 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi ile, Kamulaştırma Kanunu'nun 10 uncu maddesine eklenen fıkra hükmü gereğince, kamulaştırma bedelinin tespiti için açılan davanın 4 ay içinde sonuçlandırılmaması halinde, tespit edilen bedele bu sürenin bitiminden itibaren kanuni faiz işletilmesi gerektiği belirtilmiş olup, davanın açıldığı tarihten 4 ay sonrası olan 02.11.2015 tarihinden başlamak üzere yasal faiz uygulanması gerekirken, ilk derece mahkemesince faizin başlangıç tarihinin 01.11.2015 olarak alınması da hatalıdır. Bu itibarla, davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili, taşınmaz tarım arazisi vasfında olup 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde "taşınmazın kamulaştırma tarihindeki mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri dikkate alınarak değerlendirme yapılmalıdır” denildiğini, kapitalizasyon faiz oranını belirleyen kriterlerle objektif değer artışını belirleyen kriterlerin aynı olduğunu, Yargıtay içtihatlarında da tarım arazisi niteliğindeki taşınmazın değerinde en fazla %50 oranında objektif değer artışı olabileceği açık bir şekilde belirtilmişken % 200 objektif değer artışı verilmesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesi ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Sulu Tarım Arazisi niteliğindeki İzmir ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 1578 parsel (eski 287 parselden ifrazlı) sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazın özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan münavebe planı, kapitalizasyon faiz ve objektif değer artış oranı uygun görülmüştür.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre, usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.