"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2479 Esas, 2022/2492 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Mudanya 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/7 Esas, 2022/63 Karar
Taraflar arasında görülen müdahalenin önlenmesi ve murazaanın giderilmesi davası yargılaması sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı vekilinin istinaf yoluna başvurusu üzerine, İlk Derece Mahkemesince; eksik istinaf masraflarının yatırılması hususundaki muhtıranın davacı vekiline 05.06.2022 tarihinde tebliğ edildiği verilen kesin sürede gider avansının yatırılmadığı gerekçesi ile İlk Derece Mahkemesince 16.06.2022 tarihli ek kararla 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 344 üncü maddesi gereğince istinaf başvurusunun yapılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
Ek kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince davacıların ek karara karşı istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
6100 sayılı Kanun’un 344 üncü maddesi gereğince istinaf dilekçesi verilirken gerekli harç ve tebliğ giderleri de dahil olmak üzere tüm giderler ödenir. Bunların hiç ödenmediği veya eksik ödenmiş olduğu sonradan anlaşılırsa kararı veren mahkeme tarafından verilecek 1 haftalık kesin süre içinde tamamlanması, aksi halde başvurudan vazgeçmiş sayılacağı hususu başvurana yazılı olarak bildirilir, verilen kesin süre içinde harç ve giderler tamamlanmadığı takdirde mahkeme başvurunun yapılmamış sayılmasına karar verir.
Bu açık ifadeden de anlaşılacağı üzere hakim tarafından “istinaf harç ve giderlerinin tamamlanması için 1 haftalık kesin süre” verilmesi ve ayrıca yazılı olarak “aksi halde başvurudan vazgeçmiş sayılacağı hususu”nun bildirilmesi gerekmektedir. Şayet, bu süre, Kanun'da belirtilen usule uyulmadan ve yazılıp altı hakimce imzalanmadan verilmişse, dolayısıyla da hakim tarafından usulünce düzenlenmiş muhtıra yoksa, geçerli bir bildirimin yapıldığından söz etmeye de olanak yoktur.
Yargıtay’ın kararlılık kazanmış uygulamasına göre, 6100 sayılı Kanun'un 344 üncü (mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 434 üncü maddesinin üçüncü fıkrası) üncü maddesi çerçevesinde hakim kararı ile eksik harç ve giderlerin tamamlanması istemiyle ayrıca, bir muhtıra düzenlenmeli ve bu muhtırada, yapılması gereken işlemin ne olduğu açıkça ve ilgili tarafın yanılmasına neden olmayacak biçimde gösterilmeli; buna yönelik olarak da ikmal edilecek harç ya da giderin miktarı ve yatırılma merci ve süresi, bunun yapılmamasının sonuçları net biçimde açıklanmalıdır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2021/3-878 Esas, 2022/1740 karar sayılı ilamı ile " dava açılırken HMK’nın 114. maddesi çerçevesinde yatırılan gider avansının kanun yollarına başvuru sırasında gerekli olacak tebligat masraflarını da kapsadığı, kanun koyucunun HMK’nın 344. maddesini şayet yargılama sonunda kalan gider avansının istinaf yoluna başvuruda kullanılacak giderleri karşılamaması durumu için öngördüğü şüphe götürmeyecek şekilde açıktır. Davacı taraf yargılama süreci içerisinde gerekebilecek tüm giderleri karşılayacak miktarda gider avansını davanın en başında yatırmıştır. Buna rağmen aksi yönde ve yanılgılı değerlendirmelerle kanun yollarına başvuru için gereken masraflara da yeter şekilde gider avansı yatırmış olan tarafa, ayrıca istinaf ya da temyiz için tekrar masraf yatırma yükümlülüğü yüklenmesi ve bu yapılmadığı takdirde kanun yoluna başvurulmamış sayılma gibi önemli bir müeyyidenin uygulanması açık yasal düzenlemelere aykırılık teşkil ettiği gibi Anayasal güvence altında olan hak arama özgürlüğü ve mahkemeye erişim hakkını da ihlâl eder mahiyet taşır. " demek sureti ile istinaf avansının dosyadaki mevcut gider avansından karşılanabileceğine işaret etmiştir.
Somut olayda, Bölge Adliye Mahkemesince dosya içerisindeki gider avansının istinaf incelemesine yeterli miktarda olup olmadığı hususu gözetilmeksizin ilk derece mahkemesine Adalet Bakanlığı gider avansı tarifesine göre belirlenen miktarda avansın yatırılması için muhtıra gönderilmesine karar verilerek dosya iade edilmiştir. Ayrıca muhtırada belirlenen gider avansı da eski tarifeye göre belirlenmiş olup davacı vekiline gönderilen muhtıranın bu nedenle de usulüne uygun olduğundan bahsedilemez . Bu bakımdan muhtıra hukuki sonuç doğuracak nitelikte de değildir.
Dolayısıyla, istinaf avansının süresinde yatırılmaması sebebiyle verilen istinaf başvurusunun yapılmamış sayılmasına dair kararı Kanun hükmüne uygun olmadığı anlaşılmaktadır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin İkinci Dairesi tarafından verilen 14.10.2008 tarihli Mesutoğlu/Türkiye davasına ilişkin kararda; yargı mercilerinin usul kurallarını çok sıkı uygulaması ve dar yorumlaması nedeniyle kişilerin, uyuşmazlığın esasının incelenmesinden mahrum bırakılması, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının ihlali olarak kabul edilmiştir. Bir iç hukuk kuralı haline gelen AİHS ve buna dayanılarak verilen bu karar da göz önüne alındığında, hak kaybının önüne geçilecek şekilde değerlendirme yapılması olayın özelliğine daha uygun düşmektedir (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 22.07.2009 tarihli ve 2009/18-348 Esas, 398 Karar sayılı ilamı)
Açıklanan bu durum karşısında anılan 6100 sayılı Kanun'un 344 üncü maddesinde, “başvurunun yapılmamış sayılmasının koşulu olarak düzenlenen halin” somut olayda gerçekleşmediği anlaşılmaktadır.
O halde; Bölge Adliye Mahkemesince, ilk derece mahkemesinin 16.06.2022 tarihli ek kararının kaldırılarak istinaf başvurusunun incelenmesi gerekirken, kesin süre içerisinde gerekli gider avansı yatırılmadığından ilk derece mahkemesinin istinaf başvurusunun yapılmamış sayılmasına dair ek kararının yerinde olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi isabetsizdir.
KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacıların temyiz itirazlarının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.