"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
I. YARGI YERİ BELİRLENMESİNE KONU KARARLAR
A. Büyükçekmece 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 29.04.2022 Tarihli ve 2020/518 Esas, 2022/390 Karar Sayılı Kararı
Davalı tarafça akdi ilişkinin varlığı yani taşınmazla alakalı bir para alış verişinin yapıldığının inkar edildiği, akdi ilişkinin inkar edildiği hallerde davacı tarafından bu ilişkinin varlığının yaklaşık olarak ispat edilmesi gerektiği, aksi takdirde sözleşmeden doğan davaların sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesinde de açılabileceğine ilişkin kuralın uygulanamayacağını, davacı tarafından Sakarya Asliye Hukuk Mahkemesinde bulunan tapu iptal ve tescil davasına ve bu davadaki taraf beyanlarına dayanılmasına rağmen kanun yolu incelemesinden geçerek kesinleşen davanın reddedildiğinin anlaşıldığı, o halde genel yetki kuralı uyarınca yetkili mahkemenin davalıların yerleşim yeri mahkemesi olduğu, davalı tarafından süresinde ve usulüne uygun yetki itirazında bulunulduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
B. Karasu 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 11.11.2022 Tarihli ve 2022/497 Esas, 2022/735 Karar Sayılı Kararı
Davanın Karasu ilçesinde bulunan emanet olduğu iddia edilen taşınmazın devredilmesinden doğan zararın giderilmesi, tazminat talebine ilişkin olduğu, uyuşmazlığın taşınmazın aynından kaynaklanmadığı, dosya kapsamından davacı ...'nin yerleşim yeri adresinin .../... olduğu, diğer davacı ...'nin yerleşim yeri adresinin .../... olduğu, diğer davacı ...'nin yerleşim yeri adresinin .../... olduğu, davalı ...'nın yerleşim yeri adresinin Kadıköy/İstanbul olduğu, diğer davalı ...'nin yerleşim yeri adresinin .../... olduğunun anlaşıldığı, uyuşmazlıkta davalıların yerleşim yeri mahkemeleri ve davacının yerleşim yeri mahkemelerinin yetkili olduğu ve kesin yetki kuralının bulunmadığı, davalıların yerleşim yeri adreslerinden herhangi birinin Sakarya/Karasu olmadığı, ayrıca davalıların tamamı hakkında ortak yetkiyi taşıyan bir mahkeme de bulunmadığı, bu nedenle Karasu mahkemelerinin yetkili olmadığı gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
II. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, taşınmazın devredilmesinden doğan zararın tazmini istemine ilişkindir.
B. İlgili Hukuk
1. Farklı bölge adliye mahkemelerinin yargı çevresinde kalan ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarının giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenlemelerdir.
2. 6100 sayılı Kanun'un “Genel yetkili mahkeme” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir.”
3. 6100 sayılı Kanun'un “Sözleşmeden doğan davalarda yetki” başlıklı 10 uncu maddesi şöyledir:
“Sözleşmeden doğan davalar, sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesinde de açılabilir.
”
4. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) “İfa yeri” başlıklı 89 uncu maddesi şöyledir:
“Borcun ifa yeri, tarafların açık veya örtülü iradelerine göre belirlenir. Aksine bir anlaşma yoksa, aşağıdaki hükümler uygulanır;
1. Para borçları, alacaklının ödeme zamanındaki yerleşim yerinde,
2. Parça borçları, sözleşmenin kurulduğu sırada borç konusunun bulunduğu yerde,
3. Bunların dışındaki bütün borçlar, doğumları sırasında borçlunun yerleşim yerinde, ifa edilir.”
5. 6100 sayılı Kanun'un “Davalının birden fazla olması hâlinde yetki” başlıklı 7 nci maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Davalı birden fazla ise dava, bunlardan birinin yerleşim yeri mahkemesinde açılabilir. Ancak, dava sebebine göre kanunda, davalıların tamamı hakkında ortak yetkiyi taşıyan bir mahkeme belirtilmişse, davaya o yer mahkemesinde bakılır.”
C. Değerlendirme
1. Bir davada, birden fazla yetkili mahkeme bulunması halinde yetkili mahkemeyi seçme hakkı davacıya aittir. Davacı, yetkisiz bir mahkemede dava açmışsa, seçme hakkı itiraz eden davalıya geçer, davalının bildirdiği yetkili mahkemede davanın görülmesi gerekir. Yetki itirazının dinlenebilmesi için, davalı itirazında yetkili mahkemenin gösterilmesi zorunludur. Davacı, genel ve özel yetki kurallarına göre, kendisine verilen seçimlik hakkını yasaya uygun kullanmaz ise seçim hakkı davalıya geçer. Seçim hakkı kullanılırsa davalının bildirdiği yetkili mahkemeye dosyanın gönderilmesine karar verilir. Yetkisizlik kararında, yetki itirazında bildirilmemiş olan mahkemenin yetkili olduğuna karar verilemez.
2. Dosya kapsamından, taraflar arasındaki davada uyuşmazlığı taşınmazın aynına ilişkin olmadığı anlaşılmaktadır. Yetki konusunda özel bir düzenleme bulunmadığına göre, yetkili mahkeme genel yetki kuralı gereği davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Bu yetki kuralı kesin olmadığından 6100 sayılı Kanun'un 19 uncu maddesinde belirlenen süre ve yöntemle yetkisizlik itirazında bulunulmaz ise davanın açıldığı mahkeme yetkili hale gelir ve mahkemece kendiliğinden yetkisizlik kararı verilemez.
3. Somut olayda, davalı ...'nın yerleşim yeri adresinin .../... olduğu, diğer davalı ...'nin yerleşim yeri adresinin ise .../... olduğu anlaşılmaktadır. Dolayısı ile davacının birden çok mahkemenin yetkili olduğu ve kesin yetki kuralının bulunmadığı bu davada, yetkisiz Büyükçekmece Mahkemelerinde davacının dava açtığı anlaşılmaktadır. Hal böyle olunca seçme hakkı davalılara geçmişse de davalıların cevap dilekçesinde yetkisiz olan Karasu Mahkemelerinin yetkili olduğunu belirttiği, davalıların usulüne uygun yetki itirazında bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bu durumda uyuşmazlığın davanın ilk açıldığı yer olan Büyükçekmece 5. Asliye Hukuk Mahkemesinde görülüp, sonuçlandırılması gerekmektedir.
III. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
6100 sayılı Kanun’un 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Kanun’un 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrası gereğince Büyükçekmece 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE,
21.06.2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.