"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1054 Esas, 2022/2672 Karar
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Oltu Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/46 Esas, 2021/167 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurunun esastan reddine, davacı idare vekilinin başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Erzurum ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 123 ada 7 parsel sayılı taşınmazın ifrazı ile oluşan 123 ada 115 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle,kamulaştırma bedelinin tespitinde, gerçek değeri hiçbir surette yansıtmayan davacı kurumca belirlenen takdiri kıymetlerin nazarı itibara alınmamasını ve bölgeye özgü tüm şartların değerlendirilerek hukuka ve hakkaniyet uygun bir bedel tespit edilmesine karar verilmesini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; kararın hatalı olduğunu, vekalet ücretinin davalıdan alınıp davacıya verilmemesinin hatalı olduğunu, arazinin üzerinde herhangi bir yapı bulunmadığını ve arazi niteliğinde olduğunu,söz konusu taşınmazda uygulanan münavebe ürün sisteminin hatalı olduğunu, kapitalizasyon faizi ve objektif değer artışının hatalı hesaplandığını, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davalı tarafa yükletilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; kararı hatalı olduğunu, belirlenen değerin taşınmazın gerçek değerinin çok altında olduğunu,münavebe ürünleri yönünden taşınmazın değerinin düşük gösterildiğini, objektif değer artışının yanlış hesaplandığını, bilirkişi raporunda yörede hiç var olmayan gider kalemlerinin gösterildiğini, bu sebeple taşınmazın değerinin olumsuz etkilendiğini,değer kaybının hatalı hesaplandığını belirterek İlk Derece Mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza net gelir üzerinden bedel tespiti yapılması, davacı idare lehine vekalet ücreti takdir edilmemesinde bir isabetsizlik görülmemiştir; ancak kaldırma kararında münavebeye alınan fiğ ürünüyle ilgili herhangi bir kaldırma sebebi bulunmamasına rağmen, aynı bölgeden Dairemiz incelemesinden geçen dosyalarda münavebeye alının fiğ(ot) münavebesinden farklı olarak kaldırma kararından sonra gerekçe gösterilmeksizin kuru fasulye ürününün münavebeye dahil edilerek yüksek bedel belirleyen bilirkişi raporunun hükme esas alınması, aynı bölgede Dairemiz denetiminden geçen ve dava konusu taşınmaza göre yerleşim alanına daha yakın konumda olan taşınmaza %30 oranında objektif değer artışı uygulandığı dikkate alındığında dava konusu taşınmazın yola cephesinin bulunması ve yerleşim alanına uzaklığı da dikkate alınarak %15 objektif değer artışı uygulanması gerekirken %25 objektif değer artışı uygulanması doğru görülmeyerek yeniden hesaplama yapılmak suretiyle davacı idare istinafının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; bedelin fahiş olduğunu, arta kalan alanda değerin arttığını, objektif değer artışının mükerrer verildiğini ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; bedelin çok düşük olduğunu ve istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi ve kamulaştırmadan arta kalan bölümde değer kaybı uygulanmak suretiyle adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesi, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmesi yerindedir.
3.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Dava konusu taşınmazla aynı bölgede bulunan ve Dairemiz denetiminden geçen kamulaştırma bedelinin tespiti davalarında hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporlarında 2. sınıf sulu arazilerde münavebeye patates, mısır, taze fasulye ve domates alınarak bedel tespit edilmesine ve münavebe planı uygun bulunmasına rağmen, gerekçesi gösterilmeden birinci sınıf sulu tarım arazisi niteliğindeki dava konusu taşınmazın değerinin patates, buğday ve fiğ münavebesine göre belirlenmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin temyiz isteminin kabulü ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine,
Dosyanın Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.