"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1460 Esas, 2022/2743 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Manisa 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/129 Esas, 2022/101 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ile bir kısım dahili davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ile bir kısım dahili davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Manisa ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 14 parsel sayılı taşınmazın 2.074,08 m²lik kısmı için daimi irtifak hakkı bedelinin ve 1,66 m²lik kısmı için direk yeri bedelinin tespiti ile müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve irtifak ve pilon yeri bedelinin tespiti ile bu bedelin davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın pilon yerinin davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline, irtifak hakkının tapuya tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ile bir kısım dahili davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; tapu kayıt maliki ...'e ait mirasçılık belgesi doğrultusunda ...'in de davaya dahili davalı olarak katıldığı halde karar başlığında dahili davalı olarak gösterilmediğini, net gelirin yüksek belirlendiğini, değer düşüklüğü oranının düşük belirlendiğini, kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranının hatalı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Bir kısım dahili davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; irtifak hakkı bedeli ve direk yeri bedelinin düşük hesaplandığını, irtifak değer düşüklüğü oranının %25 olarak belirlenmesinin hatalı olduğunu, bilirkişi raporundaki net gelir hesabının ve objektif değer artış oranının hatalı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın sulu arazi niteliğinde olduğu kabul edilerek 2013 yılı Manisa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü dane mısır, salçalık domates ve buğday ürünlerine ait maliyet cetveline göre net gelir hesabı üzerinden bedel tespiti yapan bilirkişi kurulu raporuna göre karar verilmesinin doğru olduğu gibi, ... İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün 19.09.2022 tarihli cevabi yazısına göre, 2013 yılı maliyet cetveli düzenlenmediği ve Manisa'nın 2015 yılında Büyükşehir Belediyesi statüsüne kavuşmuş olduğunun bildirilmesi karşısında, 2013 yılı Manisa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri esas alınarak değerlendirme yapılması, %4 kapitalizasyon faiz oranı uygulanması, maliyet cetvelinde yer alan üretim giderinin brüt gelire oranı dikkate alınarak üretim masraflarının brüt gelirin 1/3'ü oranında uygulanması ve taşınmaz üzerinden geçen elektrik iletim hattının geçtiği güzergaha uygun olarak değer düşüklüğü oranı hesaplanması yerinde ise de, davacı idare vekilinin ve bir kısım davalılar vekilinin istinaf isteminin kabulü ile münavebeye alınan ürünlere ilişkin maliyet cetvelindeki veriler esas alınarak ve dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgeden Yargıtay denetiminden geçen dosyalarda objektif değer artışının %200 oranında uygulandığı gözetilerek usul ekonomisi gereği bu hususta ek rapor alınmadan 2013 yılı verilerine göre ayrıntılı hesaplama yapılıp taraflara tebliği ile istinafa gelen davalıların taşınmazdaki payları karşılığı saptanan fark bedel depo ettirilip, kök muris ...'e ait mirasçılık belgesi doğrultusunda ... mirasçıları ile ... davaya dahil edildiğinden halde karar başlığında davalı olarak gösterilmek suretiyle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üç numaralı alt bendi gereğince yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ile bir kısım dahili davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; objektif değer artış oranı ile kapitalizasyon faiz oranı hatalı belirlenmek suretiyle yüksek bedel belirlendiğini ve davalının temyiz sebeplerinin yerinde olmadığını ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Bir kısım dahili davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, ayrıca dava açılmadan önce mirasçılar tespit edilip davaya dahil edilmediğinden davanın reddi gerektiğini ve uzun süren yargılama nedeniyle tespit edilen bedelin yetersiz kaldığını ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun (5780 sayılı Kanun) 33 üncü maddesinin 2 nci fıkrası.
“Merkezî veri tabanında yer alan kayıtlara göre uzun süre işlem görmeyen ve yaşı itibarıyla ölü olması muhtemel kişiler Genel Müdürlükçe tespit edilir. Tespit edilen kayıtların araştırılması mülkî idare amirinin emriyle kolluk kuvvetlerine yaptırılır. Araştırma sonucu ölü oldukları tespit edilenlerin ölümleri tescil edilir.”
4. 3561 sayılı Mal Memurlarının Kayyım Tayin Edilmesine Dair Kanun (3561 sayılı Kanun)
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davacı idare vekili ile bir kısım dahili davalılar vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Tapu maliki İbrahim kızı 01.07.1907 doğumlu 34789772568 T.C. kimlik numaralı ...’ın nüfus kaydında ölüm tarihinin “bilinmeyen” olarak yazıldığı anlaşıldığından; 5490 sayılı Kanun’un 33 üncü maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca adı geçenin doğum tarihi de dikkate alınarak ölüm araştırması yapılması hususunda ilgili Nüfus Müdürlüğüne müzekkere yazılarak nüfus kaydındaki araştırmanın sonucu beklenip, ölü olduğunun tespiti halinde davacı idare vekiline veraset ilamının ibraz edilmesi için yetki ve süre verildikten ve mirasçıları 2942 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesinin 5 inci fıkrası uyarınca davaya dahil edildikten ve aynı şekilde adresleri tespit edildikten sonra mirasçılarına 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre dava dilekçesi ve ekleri tebliğ edilerek, mirasçılarının tespit edilememesi halinde ise 3561 sayılı Kanun gereği adı geçen davalıya mahallin en büyük Mal Memurunun kayyım tayini ile yargılamaya devam olunması ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, taraf teşkili sağlanmadan eksik inceleme ile hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekili ile bir kısım dahili davalılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile sair yönler incelenmeksizin temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesinin kararının BOZULMASINA,
Temyiz edenlerden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın 6700 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
28.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.