"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/297 Esas, 2021/559 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedeli ile ecrimisilin tahsili istemine ilişkin davada verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, kesinlik, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; Antalya ili, Elmalı ilçesi, ... Mahallesi 3473 parsel ... taşınmaza davalı idare tarafından fiilen yol yapılarak el atıldığını bu nedenle taşınmaz bedeli ile ecrimisil bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın mülga 6830 ... İstimlak Kanunu (6830 ... Kanun) hükümleri uyarınca usulüne uygun olarak 1976 yılında kamulaştırıldığını, dava konusu taşınmazın geldisi 1543 ve 1554 parseller olup bu parsellerin tevhidi sonucu oluştuğunu, Korkuteli-Elmalı-Finike Devlet yolu güzergahında kalmaları nedeniyle 18.08.1976 tarihli ve 1976/183 kamu yararı kararına dayanarak o tarihte mülkiyetleri itirazlı iken kamulaştırma işlemlerinin başladığını, tapu maliki şirketin dava konusu taşınmazı satın aldığını, hak sahiplerine usulüne uygun kamulaştırma evraklarının tebliğ edildiğini, bu nedenle usulüne uygun kamulaştırma işlemleri nedeniyle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 17.06.2015 tarihli ve 2014/135 Esas, 2015/255 Karar ... kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin 17.06.2015 tarihli ve 2014/135 Esas, 2015/255 Karar ... kararı karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; dosyadaki bilgi ve belgelerden dava konusu taşınmazın mülkiyetinin ihtilaflı olduğu anlaşıldığından mülkiyet ihtilafına ilişkin kadastro mahkemesi dosyasının bulunup bulunmadığı araştırılarak varsa dosyası ve taşınmazın tedavüllü tapu kayıtları da getirtilip davacıların malik olup olmadığı belirlenmeden ayrıca dava konusu taşınmazın ... tarafından daha önceden kamulaştırıldığı ileri sürüldüğünden, kamulaştırmaya ilişkin tüm evrak, getirtilip, mahallinde keşif yapılmak suretiyle, kamulaştırma krokisi ile el atıldığı idda edilen alanının krokisi çakıştırılarak, dava konusu el atılan taşınmazın ... kamulaştırma alanında kalıp kalmadığına ilişkin rapor alınıp sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; kamulaştırma tarihinin 1976 yılı olduğunu, bu nedenle vekâlet ücretinin maktu olarak belirlenmesi gerektiğini, davanın kısmen kabul kısmen reddine karar verildiği halde yargılama giderlerinin tamamından idarenin sorumlu tutulmasının hatalı olduğunu, dosyadaki fen raporları arasındaki çelişki giderilmeksizin henüz fiili el atma olmayan yalnızca kamulaştırma planında olduğu belirlenen kısımlar yönünden de davanın esasına girilmesinin hukuka aykırı olduğunu, fiili el atma olmayan kısımların da dava konusu edildiğini, dava konusu taşınmazın kamulaştırma tarihinde yürürlükte olan kanun uyarınca usulüne uygun olarak 1976 yılında kamulaştırıldığını, dava konusu taşınmazın 1543, 1544, 1545 ve 1546 parsellerin tevhidi sonucunda oluştuğunu, 24120 m²lik 1543 parselin mülkiyeti itirazlı iken; 1.141 m²sinin istimlak edilmiş olup, kamulaştırma bedelinin malikleri adına bloke edildiğini, kamulaştırma işlemlerinin tespiti ve tescili için açılan dava davalılar arasında ... ... Subaşının da olduğu halde Elmalı Asliye Hukuk Mahkemesinin 1978/464 Esas, 1978/408 Karar ... ilamıyla karara çıktığını, kararda da belirtildiği üzere duruşma günü ve karar hak sahiplerine tebliğ edildiğini, 40550 m²lik 1544 parselin mülkiyeti itirazlı iken; 1.558 m²sinin istimlak edilmiş olup, kamulaştırma bedelinin parsel malikleri adına bloke edildiğini, aynı şekilde 36.550 m²lik 1545 parselin 1.508 m²lik kısmı ve 39.950 m²lik 1546 parselin 1.643 m²lik kısmının kamulaştırıldığını, 1543, 1544, 1545 ve 1546 parsellerle birlikte bu bölgede kamulaştırılan 53 parseli içerecek şekilde, davacı tapu maliklerinin selefi ... ... ...'nın da aralarında olduğu murisiler Av. ... ...'yı vekil tayin ederek Elmalı Asliye Hukuk Mahkemesinde 27.01.1977 tarihinde 1977/62 Esas, 1981/269 Karar sayısı ile istimlak bedelinin artırılması davası açmış olup, dava devam ederken davacılarının takip etmemesi ve aradan bir yıllık zaman geçmesine rağmen dava yenilenmemesi nedeniyle davanın düştüğünü, ayrıca bozma öncesi alınan raporda üretim masraflarının 1/3'ü oranında alınmasına yönelik bir tespitte bulunulmamışken üretim masraflarının brüt gelirin 1/3'ü oranında alınıp fazladan bedel tespiti ve sulu kabul edilen taşınmaz için sulama giderlerinin üretim masraflarına eklenmemesinin de hukuka aykırı olduğunu belirterek kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki davacı ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 ... Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine men'i müdahale davası açmağa ... olduğuna; ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Kanun’un 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmazın geldisi 1554 parsel ... taşınmaz için Antalya 3. Noterliği kanalı ile 1976 tarihli kamulaştırma işleminin tebliğinin mülkiyeti ihtilaflı taşınmazların tespite itiraz eden itirazcılarına 13.01.1977 tarihinde bizzat tebliğ edildiği, dava konusu taşınmazın geldisi 1555 parsel ... taşınmaz için Antalya 3. Noterliği kanalı ile 1976 tarihli kamulaştırma işleminin tebliğinin mülkiyeti ihtilaflı taşınmazların tespite itiraz eden itirazcılarına 18.01.1977 tarihinde bizzat tebliğ edildiği, davacı ... talebi üzerine kamulaştırmaya konu 1543, 1544, 1545 ve 1546 parseller için Elmalı Asliye Hukuk Mahkemesinde sırasıyla 1978/452-453-454-455 Esas, 1978/396-397-398-399 Karar ... ilamları ile her bir parsel yönünden ayrı ayrı yaptığı yargılama sonucunda, Mülga 6830 ... Kanun’un 16 ncı maddesi gereğince taşınmazların kamulaştırılan kısımlarının ... adına (mülkiyeti itirazlı olduğu belirtilmek suretiyle) 10.08.1978 tarihinde tesciline karar verildiği, bilahare tapulama mahkemesindeki mülkiyet uyuşmazlığına ilişkin davanın sonuçlanması üzerine Antalya ili, Elmalı ilçesi, ... Mahallesi 3477 parsel ... taşınmazın geldisi olan 1543, 1544, 1545 ve 1546 parsel ... taşınmazların 1995 tarihinde iştirak halinde mülkiyet esaslarına göre 1/2 hissesinin ... Ağa mirasçıları, 1/2 hissesinin İbris Ağa mirasçıları adına hükmen tescil edildiği, daha sonra taşınmazın 1999 yılında ... ... adına taksim ile intikal ettiği, davacıların ise 13.01.2005 tarihinde ...’ndan satış yoluyla taşınmazı edindiği anlaşılmıştır. ... vd. vekili ... ...ı tarafından “116.456,00 TL olan kamulaştırma bedelinin tezyidi ile 283.439,50 TL’nin faizi ile birlikte tahsili” istemli tezyidi bedel davası açıldığı, davanın açılmamış sayılmasına karar verildiği anlaşılmıştır. Bozma öncesi verilen karar ile kamulaştırmasız el atma ve ecrimisil bedeline hükmedildiği, davalı idare tarafından kararın temyiz edilmediği tespit edilmiştir.
3. Temyizen incelenen mahkeme kararının kısmen bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte değildir.
4. Mahkemece verilen ilk kararda dava konusu taşınmazın metrekare bedelinin 8,40 TL belirlenerek bu bedel üzerinden kamulaştırma bedelinin tespit edildiği ve bu hususun bozmaya konu edilmediği anlaşıldığı hâlde bozma ilamı sonrası davalı idare lehine oluşan usuli kazanılmış hak ilkesi ihlal edilerek taşınmazın m² birim bedelinin 43,10 TL olduğu kabulü ile fazla kamulaştırma bedeline hükmedilmesi doğru görülmemiştir.
5. Dairemiz bozma ilamında ecrimisil hesabına ilişkin herhangi bir bozma yapılmadığı ve mahkemece bozma ilamına uyulduğu hâlde fazlaya hükmedilmiş olması doğru görülmemiştir.
6. Dosya içerisindeki fen bilirkişi raporu ve ekli krokilere göre dava konusu taşınmaza fiilen el atılan kısmın bedeline hükmedilmesi gerekirken, kamulaştırma alanında olduğu belirtilen kısmın bedeline hükmedilmiş olması hatalıdır.
7. Dava konusu taşınmaza el atma tarihinin 1983 yılı öncesi olduğu dikkate alınarak maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken, nispi vekâlet ücretine hükmedilmesi doğru görülmemiştir.
8. Davanın kısmen kabulüne karar verildiği hâlde yargılama giderlerinin tamamından davalı idarenin sorumlu tutulması doğru görülmemiştir.
9. Tapu kaydında bulunan takyidatların bedele yansıtılması gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı idare vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile hükmün BOZULMASINA,
25.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.