"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1480 Esas, 2022/2280 Karar
KARAR : Esastan ret/Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Çankırı 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/117 Esas, 2021/155 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonucunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davacı idare yönünden esastan reddine, davalı yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Çankırı ili, ... ilçesi, Kemallı köyü 109 ada 112 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma konusu irtifak hakkı karşılığının ve pilon yeri bedelinin tespiti ile irtifak hakkının ve pilon yerinin davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı kurum tarafından tespit edilen değer ile müvekkili şirket tarafından tespit edilen değer arasında çok fark bulunduğunu, 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesi gereğince usulüne uygun pazarlık görüşmesinin yapıldığı ve sonuçsuz kaldığını gösteren bir belge mevcut olmadığını, bu nedenle dava şartı yokluğundan davanın reddini talep ettiklerini belirterek öncelikle davacı idarenin açmış olduğu haksız ve hukuki dayanaktan yoksun davanın usulden reddine, usule ilişkin itirazlarını kabul edilmemesi halinde davanın esastan reddine, davacı idarece belirlenen değerin kabul edilmeyecek kadar düşük ve taşınmazın gerçek değerinin çok altında olması nedeniyle taşınmazın gerçek değerinin mahkemece tespitine, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davacı idareye yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; kapitalizasyon faiz oranının hatalı esas alındığını, fazla bedele hükmedildiğini, davacı idare lehine vekâlet ücreti takdir edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; münavebe ürünlerinin fiyatın düşük masrafların fazla alındığını, düşük bedele hükmedildiğini, taşınmazda daha fazla değer düşüklüğü olduğunu, ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bilirkişi kurulunca münavebe ürünlerinin ortalama kg satış fiyatlarının resmi verilere uygun alınmadığı, kavun ürününün üretim masraflarına sermaye faizi, genel idare gideri ve arazi kirası eklenmek suretiyle bedel belirlendiği anlaşılmış olup Dairece dosyada mevcut 2020 yılı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü resmi verilerinin ortalamasına göre ve kavun giderinden belirtilen kalemler düşülmek suretiyle resen yapılan hesaplama sonucunda %10 objektif değer artışı ilave edilerek belirlenen 33,64 TL/m² birim bedeli üzerinden %13,6 irtifak değer kaybına göre toplam kamulaştırma bedelinin 127.459,71 TL olduğu tespit edilmiş, bu bedelden ilk derece mahkemesince hükmedilen bedel mahsup edildiğinde kalan 92.657,36 TL fark bedelin bloke edilmesine karar verilmiş, bedelin süresi içerisinde ilgili banka şubesine bloke edilerek makbuzun dosyaya sunulduğu anlaşılmakla davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş ayrıca istinaf incelemesinde uygulanan objektif değer artışı ve değer düşüklüğü oranının gerekçelendirilmeden uygulandığını bu sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma konusu irtifak hakkı ve pilon yeri bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Arazi niteliğindeki Çankırı ili, ... ilçesi, Kemallı köyü 109 ada 112 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesinde yöntem itibarıyla isabetsizlik görülmemiştir.
3.Buna karşın 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesine göre hakim, adil ve hakkaniyete uygun olarak kamulaştırma bedelini tayin ederken keyfi olarak hareket edemez. Bu takdiri yaparken, alınan bilirkişi raporlarından herhangi birini veya bu raporlar arasında bir değeri tespit edebilir. Şayet bu raporlar mahkemece karar verilmesine yeterli görülmez ise yeniden rapor alınarak sonucuna göre karar verilmelidir.
Açıklanan gerekçelerle dava konusu taşınmazın sulu tarım arazisi niteliğine göre bulunduğu yörede yaygın olarak uygulanan münavebe sistemi İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünden sorulup değerlendirme tarihi olan dava tarihi itibarıyla resmî veriler de dikkate alınarak tespit edilecek münavebe sistemine göre taşınmazın değerinin denetlemeye elverişli bilirkişi raporuna göre belirlenmesi gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde olduğundan temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.