"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/60 Esas, 2022/267 Karar
KARAR : Ret
Taraflar arasındaki 4650 ... Kanun'la değişik 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonucu verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairemizce Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; bozma ilamı sonrası artan fark bedelin usulüne uygun verilen kesin sürelere rağmen, davacı idare tarafından bloke edilmediğinden davanın reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalı ... vd. vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 12.12.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü yetki belgesine istinaden davalı ... vd. vekili Avukat ... ... ve davalı ... vd. vekili Avukat ... gelmişler, diğer davalılar ve davacı idare vekilleri duruşmaya katılmamışlardır.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; İzmir ili, Bornova ilçesi, ... Mahallesi 19 parsel ... taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalılar ... ve diğerleri vekili cevap dilekçesinde özetle; dava açılıp tespit yapılırken fiili taksimin nazara alınmaması ve davanın buna göre yürütülmemesinin doğru olmadığını, dava konusu taşınmazın merkezi konumu itibarıyla İzmir'in en ... büyük alışveriş merkezlerine, çevre yolu ve Ankara Caddesine çok kısa mesafede doğrudan bağlantılı olması gibi çok değer artırıcı unsurunun bulunduğunu, taşınmazın rayiç piyasa değerine uygun kamulaştırma bedelinin tespiti ile bedelin müvekkillerine ödenmesi şartıyla taşınmazın tapusunun iptali ile davalı idare lehine tapuda yol olarak terkinine karar verilmesini istemiştir.
2. Davalılar ... ve diğerleri vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı idarenin tescil talebine bir diyeceklerinin olmadığını, fakat 19 parsel ... taşınmazın bir bölümünün kamulaştırılması geriye kalan kısmından paydaşların arsa olarak istifade imkanını tamamen yok ettiğini, bu nedenle parselin tamamının kamulaştırılması gerektiği, bunun mümkün olmaması halinde ise kamulaştırma nedeniyle geriye kalan kısmın değerinin büyük oranda düşeceği hususunun dikkate alınmasını ve değer kaybından ... miktarın da dikkate alınarak kamulaştırma bedelinin belirlenmesine karar verilmesini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 09.04.2015 tarihli ve 2014/219 Esas, 2015/138 Karar ... ilamı ile davanın kabulüne kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. İzmir 11. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; hükme esas alınan bilirkişi raporunda kıyas emsal olarak kabul edilen taşınmaz başka bir ilçede bulunduğundan yapılan karşılaştırma inandırıcı bulunmamıştır. Bu nedenle, taraflara, dava konusu taşınmaza yakın bölgelerden ve yakın zaman içinde satışı yapılan benzer yüzölçümlü satışları bildirmeleri için imkan tanınması, lüzumu halinde resen emsal celbi yoluna gidilmesi, taşınmazın, değerlendirme tarihi itibarıyla emsal alınacak taşınmazın ise satış tarihi itibarıyla imar ya da kadastro parselleri olup olmadığı ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğünden sorulması, ayrıca dava konusu taşınmazın; imar planındaki konumu, emsallere ve değerini etkileyen merkezi yerlere olan uzaklığını da gösterir krokisi ve dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek, dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinin düşünülmemesi hatalı olduğu gibi dava konusu taşınmazın kamulaştırılan alanının infazı zorlaştırıcı şekilde hüküm fıkrasında açıkca gösterilmemesi doğru olmadığı, kamulaştırılan alanda taşınmazdaki payları oranında yapı yapmak suretiyle fiili kullanımda bulunan ve paylarının karşılığına hükmedilen davalılar ..., ... ..., ... Kabakçı, ..., ..., ..., ..., ... ve ... 'ın paylarının tümünün, ...'nın ise hissesine düşen alanın 1.075 m² olduğu ve bu alanın kamulaştırılan alanda 1.039,89 m²lik bölümünün bulunduğu anlaşılmış olup bu davacı yönünden de belirtilen alana düşen hissesinin iptali ile yol olarak terkinine, karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde infazı zorlaştırıcı karar verilmesi, taşınmazın tapu kaydında yer alan takyidatların hükmedilen bedele yansıtılması gerektiğinin düşünülmemesi, acele kamulaştırma dosyasında tüm maliklere paylarına göre zemin bedelinin dağıtılmış olduğu anlaşıldığından, paylarının karşılığına hükmedilen davalıların acele kamulaştırma dosyasında paylarına göre aldıkları bedel kesin olarak tespit edilerek sonucuna göre fark bedelin bu davalılara ödenmesine karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi ve hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan bölümünde değer düşüklüğü olmadığı belirtilmiş ise de arta kalan bölümün kullanım biçimi, otoyol projesi kamulaştırma sonucu fiili durumu dikkate alınarak taşınmazın kalan kısmın kullanımında ne gibi değişiklikler olduğu yerinde tespit edilerek taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan bölümünde değer azalışı olup olmayacağına ilişkin olarak bilirkişi kurulundan denetime esas olacak şekilde gerekçeli rapor alınıp sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru olmadığından ve 7139 ... Kanun'la değişik 2942 ... Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası gereğince, bozma sonrası bankaya hak sahibi adına yatırılacak bedelde artış olması halinde bu kısım için; 7139 ... Kanun ile yapılan değişiklik hükümlerine göre işlem yapılması gerektiğinden, bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
İzmir 11. Asliye Hukuk Mahkemesinin 02.06.2022 tarihli ve 2020/60 Esas, 2022/267 Karar ... ilâmı ile bozma ilâmı sonrası, artan fark bedel verilen kesin süreler sonucu davacı idare tarafından bloke edilmediğinden davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İzmir 11. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; tespit edilen bedelin fahiş olduğunu ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakameleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 ... Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 ... Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Kanun’un 26.9.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Dairemiz bozma ilamı sonrası artan fark bedelin bloke edilmesi için davacı idare vekiline usulüne uygun verilen süreler içeresinde fark bedelin bloke edilmemesi sebebiyle davanın reddine karar verildiği anlaşılmış olup her ne kadar davacı idarece karar tarihinden sonra depo kararı yerine getirilmiş ise de bir kısım davalılar vekillerinin 02.06.2022 tarihli celsede davanın reddine karar verilmesini talep ettikleri yönündeki beyanları gözetildiğinde, ilk kararı temyiz eden davalılar bakımından davanın reddine karar verilmesi yerindedir.
4. İlk kararı temyiz eden davalılar bakımından, bozma öncesi tespit edilen ve davacı idarece bankaya bloke edilen kamulaştırma bedeli davalı tarafa ödenmiş ise, davalılardan bankadan çekildiği tarihi kadar işlemiş faizi ile tahsili ile davacı idareye verilmesine, ödenmemiş ise idareye iadesine karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi hatalıdır.
5. İlk kararı temyiz eden davalılar bakımından ,mahkemece verilen ilk karar ile dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tescilinin, kesin olarak hüküm altına alınması sebebiyle taşınmaz idare adına tescil edilmiş ise de, idare adına oluşan tapu kaydının iptali ile yeniden ilk kararı temyiz eden davalılar adına hisseleri oranında tesciline karar karar verilmesi gerekir.
6. İlk kararı temyiz etmeyen davalılar bakımından ise bozma ilamı öncesi tespit edilen kamulaştırma bedeli kesinleştiğinden, adı geçen davalılar hakkında açılan davanın kabulü ile davacının usuli kazanılmış ... gözetilerek bozma ilamı öncesi bu kişiler adına bloke edilen bedelin mükerrer ödemeye sebebiyet vermeyecek şekilde adı geçen davalılara ödenmesine ve bu kişilerin adlarına kayıtlı hisselerin tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmesi gerektiği halde yazılı şekilde hüküm kurulması hatalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan kararının BOZULMASINA,
12.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.