"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1894 Esas, 2022/2121 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar vermiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idareler vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda; gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalı ... vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 19.12.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü yetki belgesine istinaden davalı ... vekili Avukat ... ... ... ve aleyhine temyiz olunan davacı vekilleri Avukat ... ..., Avukat ... ve Avukat ... ... gelmişlerdir.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul ili, Üsküdar ilçesi, ... Mahallesi 231 ada 4 ve 5 parsel ... taşınmazlara davalı idarelerce yol ve park yapılmak suretiyle fiilen el atıldığından bahisle kamulaştırmasız el atmaya dayalı taşınmazlar bedelinin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... cevap dilekçesinde özetle; 1983 tarihinden önce bina sahiplerince fiilen terk edilmiş yolun daha verimli olarak kullanılması adına mülk sahiplerinin menfaatine olarak asfaltlama ve düzenleme çalışması yapıldığı bu nedenle dava konusu taşınmaza el atıldığından bahsedilemeyeceği, davanın usulden ve esastan reddedilmesi gerektiğini ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Dahili davalı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın öncelikle dava şartı ve husumetten reddi gerektiğini, tespit edilen bedelin eksik ve hatalı inceleme yapılarak fahiş olarak belirlendiğini ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 05.03.2020 tarihli ve 209/179 Esas, 2020/69 Karar ... kararı ile davalı idareler hakkında davanın kısmen kabulü ile taşınmazların bedeline hükmedilen ve yol olarak el atılan kısmın yol olarak terkinine,park olarak el atılan kısmın tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 17.02.2021 tarihli ve 2020/997 Esas, 2021/211 Karar ... kararı ile arsa niteliğindeki taşınmazlara mahallinde yapılan keşif sonucu emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinin yöntem olarak doğru olduğu, dosya kapsamındaki bilgi ve belgelere göre dava konusu taşınmazların davalı idarelerin yetki ve sorumluluk alanında kaldığı ve husumetin doğru yöneltildiği, dosya kapsamına göre taşınmaza 1983 yılından sonra el atıldığı ve uzlaşmanın da dava şartı olmadığı, davacılar payının tapu kaydı üzerinde vakıf icaresi şerhi bulunmadığı anlaşıldığı, ne var ki bedel yönünden geri çevirme kararı sonrası alınan 27.10.2020 tarihli heyet raporu ile terkin yönünden ise 28.09.2020 tarihli fen raporunun hükme esas alınması gerektiğinden bahisle davalı idareler vekillerinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin 17.02.2021 tarihli ve 2020/997 Esas, 2021/211 Karar ... kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda emsal olarak incelenen taşınmazların başka mahallelerden işhanı/villa satışı olup çevresel özellikleri dava konusu taşınmazlara benzemediği gibi emsallerin satış tarihlerindeki değerleri dava tarihine endekslenirken hata yapıldığı, emsaller ile dava konusu taşınmazların eksik ve üstün yönlerinin neler olduğu ve oranları ayrıntılı şekilde açıklanmadan soyut ifadelerle değer biçildiği hususları gözönüne alındığında dava konusu taşınmaza Şubat 2017 değerlendirme tarihi itibarıyla 34.000,00 TL/m² değer biçen bilirkişi raporları inandırıcı bulunmadığından yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilamı gereğince inceleme ve işlem yapılarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; husumetin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına yöneltilmesi gerektiğini, harç ve vekâlet ücretinin maktu olması gerektiğini, aynı taşınmazlar için belirlenen ve Dairenin denetiminden geçen metrekare birim fiyatı ile aynı ada ve komşu adalarda belirlenen bedeller karşılaştırıldığında bedelin yüksek belirlendiğini, fen bilirkişi raporu hatalı olduğu gibi hesap bilirkişi raporunda da emsal seçimi ve değerlendirmesinin hatalı olduğunu, vakıf icare bedeli ile takyidatların bedele yansıtılması gerektiğini ileri sürerek temyiz itirazında bulunmuştur.
2. Dahili davalı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde özetle; davanın hak düşürücü süre geçtikten sonra açıldığını, uzlaşma şartının yerine getirilmediğini, husumetin Üsküdar Belediye Başkanlığına yöneltilmesi gerektiğini, emsal seçimi ve değerlendirmesinin hatalı olduğunu, dava konusu taşınmazlar kadastral parseller olduğundan düzenleme ortaklık payı içinde kalıp kalmadığı araştırılmadan eksik inceleme ile karar verildiğini ileri sürerek temyiz itirazında bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atılan taşınmazların değerinin biçilmesi ve bedelinin idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlâk muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlâk muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 ... Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmazlara 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen kararın bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Dahili davalı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile davalı ... vekillerinin temyiz itirazları yerinde görülmediğinden usul ve yasaya uygun hükmün ONANMASINA,
Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden, 21.09.2023 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince belirlenen 17.100,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davalıdan alınarak davacıya ödenmesine, davalı idarelerden aşağıda yazılı kalan harçların alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.