"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1932 Esas, 2022/2978 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kars 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/99 Esas, 2021/199 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonucunda İlk Derece Mahkemecesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Kars ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 1406 ada 6 (İfrazen 1406 ada 21) parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tesciline talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan bilirkişi ek ve kök raporunun hukuka aykırı olduğunu, tespit edilen bedelin taşınmazın gerçek bedelini yansıtmadığını, hatalı bilirkişi raporu doğrultusunda hüküm kurulmasının hatalı olduğunu, kamulaştırma bedeline işleyen faize yönelik kurulmuş olan hükmün hukuka aykırı olmasından dolayı yapmış oldukları tavzih talebinin reddedilmiş olmasının hatalı olduğunu, taşınmazın vasfının tarla olarak değerlendirilerek ona göre hesaplama yapılması gerektiğini, taşınmazın arsa vasfında değerlendirilmesinin hatalı olduğunu, bilirkişi raporunun denetime elverişsiz olduğunu, emsal alınan satışların hangi sebeplerle emsal alındığının belirtilmemesinin raporu denetime elverişiz hale getirdiğini, aynı yörede açılmış olan diğer taşınmazlara yönelik davalarda farklı fiyat belirlenmesinin hatalı olduğunu, taşınmazdan arta kalan kısım için değer azalışı verilmesinin hatalı olduğunu, mahkemece ilk karar tarihine kadar faize hükmedilmesi gerekirken ikinci karar tarihine kadar faize hükmedilmesinin hukuka aykırı olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararında belirtilen hususların irdelenmediğini, değer düşüklüğü yönünden denetime elverişli olacak şekilde bir gerekçe gösterilmediğini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kamulaştırma bedelinin tespiti ile ilk kararla vadeli hesaba konularak ödenmemiş olan fark bedele dava tarihinden 4 ay sonrasından başlamak üzere bu bedelin ödenebilir olduğu İlk Derece Mahkemesinin ikinci karar tarihine kadar yasal faiz işletilmesinde bir isabetsizlik görülmediği, kamulaştırma yapan kurumun kamulaştırma işlemi nedeniyle bir kısıtlama olmadığı anlaşıldığından arta kalan alanda değer azalışı uygulanamayacağı gözetilmeden, yazılı şekilde değer azalışı uygulanmak suretiyle fazla bedele hükmedilmesi doğru görülmediği, İlk Derece Mahkemesinin ilk kararında bedele eklenen ağaç bedelinin, kaldırma sonrası verilen kararda eklenmediği gözetilerek, yeniden yapılan hesaplamada bu bedel de kamulaştırma bedeline eklenerek tarafların istinaf talebinin kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; kamulaştırma m² birim fiyatının yüksek olduğunu, emsal alınan taşınmaz ile dava konusu taşınmaz arasında kıyaslama yapılmadığını, bilirkişi raporunun denetime elverişli olmadığını, faiz hükmünde esas alınan faiz bitiş tarihinin hatalı olduğunu belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki Kars ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 1406 ada 6 (İfrazen 1406 ada 21) parsel sayılı taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi yöntem itibarıyla yerindedir.
3.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılama hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Yapılan incelemede; Kars ili, ... Mahallesi, 318 ada 28 parsel ve ... Mahallesi 260 ada 27 parsel emsal taşınmaz olarak belirlenmiştir. Dosya kapsamında ... Mahallesi 318 ada 28 parsel sayılı taşınmazın satış senedi var ise de satış tarihleri ve satış bedellerinin uyuşmadığı, diğer emsal taşınmaz olarak alınan ... mahallesi 260 ada 27 parsel sayılı taşınmazın satış senedinin olmadığı anlaşılmaktadır.
5. Dava konusu taşınmazın değerlendirme tarihi itibarıyla hükme esas alınan bilirkişi raporunda somut emsal kabul edilen taşınmazların bilirkişilerce değerlendirmeye esas alınan satış tarihi itibarıyla fiili imar uygulaması sonucu oluşan imar parselleri mi, yoksa imar planına dahil olmakla birlikte olduğu gibi bırakılan kadastro parselleri mi oldukları ilgili Belediye İmar Müdürlüğü ile Tapu Müdürlüğünden ayrı ayrı sorulup alınacak cevaplara göre bilirkişi kurulu raporu denetlenmeden eksik inceleme ile karar verildiği anlaşılmıştır.
6. Bu durumda; emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek emsal taşınmaz olarak dikkate alınıp alınmayacağı belirlendikten sonra, dava konusu taşınmazın değerleme tarihi itibarıyla, emsal taşınmazın ise satış tarihi itibarıyla imar yada kadastro parselleri olup olmadığının ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğünden sorularak dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ilgili kurumlardan getirtilerek rapor denetlendikten sonra sonuca göre karar verilmesi ve emsal taşınmazın uygun olmadığı anlaşılması halinde ise taraflara, dava konusu taşınmaza yakın bölgelerden ve yakın zaman içinde satışı yapılan benzer yüzölçümlü satışları bildirmeleri için imkan tanınması, lüzumu hâlinde resen emsal celbi yoluna gidilmesi, taşınmazın, değerlendirme tarihi itibarıyla emsal alınacak taşınmazın ise satış tarihi itibarıyla imar ya da kadastro parselleri olup olmadığı ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğünden sorulması, ayrıca dava konusu taşınmazın; imar planındaki konumu, emsallere ve değerini etkileyen merkezi yerlere olan uzaklığını da gösterir krokisi ve dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek, dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Taraf vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesinin kararının açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,
Taraflardan peşin alınan temyiz harçlarının istek halinde iadesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.