"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/548 Esas, 2022/779 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucu, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda, asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı idare, davalı ... ve davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı idare vekili asıl dava dilekçesinde; Bursa ili, ... ilçesi, Aktar Hüssam Mahallesi 5272 ada 7 ve 8 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazların müvekkili idare adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı idare vekili birleştirilen dava dilekçelerinde; Bursa ili, ... ilçesi, Aktar Hüssam Mahallesi 5272 ada 7 sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın müvekkili idare adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; kıymet takdir komisyonunca taşınmaza düşük bedel takdir ve teklif edildiğini, bu miktarın kabulünün mümkün olmadığını, taşınmazın gerçek değerinin Mahkemece belirlenilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
1.Asıl dava yönünden Bursa 3. Aliye Hukuk Mahkemesinin 10.05.2012 tarihli ve 2011/537 Esas, 2012/259 Karar sayılı kararı ile asıl davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalı adına olan tapu kaydının iptali ile kamulaştırılan taşınmazların idare adına tesciline karar verilmiştir.
2.Birleştirilen dava yönünden Bursa 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 21.02.2013 tarihli 2011/649 Esas 2013/124 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile kamulaştırılan taşınmazın idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Asıl dava yönünden Bursa 3. Aliye Hukuk Mahkemesinin 10.05.2012 tarihli ve 2011/537 Esas, 2012/259 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesinin bozma ilamı ile dava konusu taşınmazlar ile benzer özellikler taşımayan Çekirge Mahallesi 4158 ada 3 parselin satışının somut emsal olarak alınmış olması hatalı olduğu gibi kabule göre de bilirkişi kurulunca somut emsal olarak alınan Çekirge Mahallesi 4158 ada 3 parselin, dava konusu taşınmazlarla karşılaştırılması sonucunda dava konusu taşınmazların emsalin %60'ı kadar değerli olduğu kabul edilmiş ise de dava konusu taşınmazların emlak vergisine esas asgari m² değeri 391,52 TL, emsal alınan taşınmazın asgari m² değeri ise 58,16 TL olduğu, buna göre, dava konusu taşınmazın en fazla emsal ile eşdeğer olduğunun tespiti gerekirken emsalin dava konusu taşınmazdan daha değerli olduğu kabul edilerek vergi değerlerine ters düşecek şekilde yeterli, inandırıcı ve somut gerekçelere de dayandırılmayan rapor alınarak hüküm kurulması doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
3.Birleştirilen dava yönünden Bursa 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 21.02.2013 tarihli 2011/649 Esas, 2013/124 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
4.Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesinin bozma ilamı ile dava konusu taşınmazlar ile benzer özellikler taşımayan Çekirge Mahallesi 4158 ada 3 parselin satışının somut emsal olarak alınmış olması doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
1. Bozma ilamları sonrasında yapılan yargılamalarda Bursa 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 31.12.2013 tarihli ve 2013/499 Esas, 2013/813 Karar sayılı kararı ile davanın Bursa 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/17 Esas sayılı dosyası ile birleştirilmesine karar verilmiştir.
2.Bursa 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 17.04.2014 tarihli ve 2013/17 Esas, 2014/405 Karar sayılı kararı ile asıl ve birleştirilen davaların kabulüyle kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile kamulaştırılan taşınmazın idare adına tesciline karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Bursa 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 17.04.2014 tarihli ve 2013/17 Esas, 2014/405 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2..Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesinin bozma ilamı ile Mahkemece bozma ilamına uyulmuş ise de gereği yerine getirilmediği, Dairenin bozma ilamında imar parseli olan dava konusu taşınmaza kadastro parseli olan emsalin uygun emsal olmayacağı belirtilmiş mahkemece bozma sonrası alınan bilirkişi raporunda emsal olarak incelenen Orhanbey Mahallesi 5809 ada 112 parsel sayılı taşınmaz banka satışına ilişkin olduğundan ayrıca rapor da denetlenmediğinden emsal seçimini isabetli yaptığından söz edilemeyeceğinden mahkemece bozma ilamı doğrultusunda uygun emsal araştırması yapılarak dava konusu taşınmazın değerinin belirlendiği ek rapor alınıp sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bursa 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 17.07.2018 tarihli ve 2015/450 Esas, 2018/352 Karar sayılı kararı ile asıl ve birleştirilen davaların kabulüyle kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile kamulaştırılan taşınmazın idare adına tesciline karar verilmiştir.
E. Üçüncü Bozma Kararı
1.Bursa 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 17.07.2018 tarihli ve 2015/450 Esas, 2018/352 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda, birleştirilen Bursa 1.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/499 Esas sayılı dosyası yönünden mahkemece bozma ilamı öncesi verilen ilk kararda 110.124,00 TL kamulaştırma bedeli tespit edildiği ve ilk karar birleştirilen dava davalıları tarafından temyiz edilmediği halde, bu kararda hükmedilen bedelin davacı idare lehine usulî kazanılmış hak oluşturacağı hususu gözetilmeden bozma ilamı sonrası birleştirilen dava yönünden 157.961,00TL kamulaştırma bedeline hükmedilmesi, ilk bozma ilamı öncesinde tespit edilen bedele ilk karar, son bozma ilamı sonrasında tespit edilen fark bedele son karar tarihine kadar faiz yürütülmesi gerekirken, fark bedele ilk karar tarihine kadar faiz işletilmesine karar verilmesi, bozma öncesi verilen kararın bozma ile ortadan kalktığı düşünülmeksizin yeniden tescil hükmü kurulmaması ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alınarak davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi gerektiğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
F. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen ikinci Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl ve birleştirilen davaların kabulüyle kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile kamulaştırılan taşınmazın idare adına tesciline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare, davalı ... ve davalı Hakkkı Sarıtaş vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; hükme esas alınan bilirkişi raporunda hatalı inceleme yapılarak metrekare birim fiyatının yüksek tespit edildiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın metrekare birim fiyatının düşük tespit edildiğini, farklı şekilde verilen kamulaştırma kararlarının hakkaniyete aykırı olduğunu, emsal seçiminin hatalı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın metrekare birim fiyatının düşük tespit edildiğini emsal seçiminin hatalı olduğunu, gerçek bedelin tespit edilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Knun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun’un 26.092004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davalılar vekillerinin tüm davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3.Asıl dava yönünden bozma sonrası artan 141.671,15 TL bedelin bozma öncesi kararla derhal ödenmesine karar verildiğinden, 11.07.2018 tarihine kadar yasal faize hükmedilmesi gerekirken son karar tarihine kadar faiz işletilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hataların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesi gereği yürürlükte bulunan 1086 sayılı Kanun’un 438 inci maddesi uyarınca Mahkemece kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalılardan ... ve ... vekillerinin tüm, davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile gerekçeli kararın hüküm fıkrasında; asıl dava yönünden A.4.2 numaralı bendinde bulunan "en son karar tarihi olan 29/11/2022" ibaresinin hükümden çıkarılarak yerine " ödenmesine karar verilen 11.07.2018" ibaresinin yazılması suretiyle hükümün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalılar Hakkı Saratış ve ...'dan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davacı idareden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
23.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.