"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2588 Esas, 2023/56 Karar
KARAR : Esastan ret/ düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 10. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/304 Esas, 2022/490 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemli davanın yapılan yargılaması sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekilince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince asıl davanın husumet yokluğundan reddine, kaldırma kararı sonrası birleştirilen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddi ile resen İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzelterek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle asıl davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine, birleştirilen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Asıl davada davacılar vekili dava dilekçesinde; müvekkillerine ait İstanbul ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 444 ada 1 parsel sayılı taşınmaza fiilen ve hukuken yol ve kaldırım yapılmak suretiyle el atıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin davalı ... Başkanlığından tahsilini talep etmiştir.
2. Birleştirilen davada davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; davacıların murisi Sebahattin ...'in 29.06.2014 tarihinde vefat ettiğini, taşınmazın 222,87 m²lik kısmının imar yolunda kaldığını, taşınmazın 150,38 m²lik kısmının fiilen yol ve kaldırım olarak kullanıldığını, davalı idarenin taşınmaza kamulaştırmasız fiilen el atmış olduğunu, bu fiili el atma nedeni ile davacılara herhangi bir kamulaştırma bedeli ödemediğini, davacılar murisi Sabahattin ... tarafından 14.08.2002 tarihinde ... 1.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/922 Esas sayılı dosyası ile ... aleyhine dava ikame edildiğini, yargılama sırasında fiilen el atılan kısımda yapılan yolun ana arter olması sebebi ile sorumluluğun İstanbul Büyükşehir Belediyesinde olduğunun belirlendiğini, bunun üzerine İstanbul Büyükşehir Belediyesi davaya dahil edildğini, ... 1.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/922 Esas sayılı dosyasında 2003/1017 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verildğini müvekkili lehine ve davalı aleyhine verilen kararın usulden bozulduğunu, davacılar yönünden yeniden dava açmak zarureti doğduğunu, bu kere de İstanbul Büyükşehir Belediyesine karşı açılan İstanbul Anadolu 10. Asliye Hukuk Mahkemesi 2020/304 Esas sayılı dosyasında verilen kararı İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi 2019/64 Esas 2020/1476 Karar sayılı kararı ile "... ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığının dosyada mevcut 14/10/2015 - 19/10/2015 tarihli yazıların dadava konusu taşınmazın ana arter olmadığı bildirilmiştir. Ayrıca İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığının 16/10/2015 tarihli yazılarında Anafartalar Caddesinin 17/12/2009 tarih ve 2009/8-1 sayılıUKOME kararıyla taşınmazın ana arter listesinden çıkarıldığı anlaşılmıştır. Açıklanan nedenlerle; dava konusu taşınmaz UKOME kararı ile ana arter olmaktan çıkarıldığından, sorumlu idare olan ... Belediye Başkanlığının davaya dahil edilip sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde kabul kararı verilmesi, Doğru görülmediğinden, iade nedenine göre sair istinaf itirazları incelenmeksizin yukarıda belirtilen eksiklikler giderildikten sonra yeniden karar verilmek üzere dosyanın mahkemesine iadesine dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur." şeklinde hüküm tesis ederek dosyayı İstanbul Anadolu 10. Asliye Hukuk Mahkemesine iade ettiğini, İstanbul Anadolu 10. Asliye Hukuk Mahkemesi 2020/304 Esas sayılı dosyanın 04.11.2021 tarihli 3.celse duruşmasında, ... Belediyesinin davaya dahil edilmesi için tarafımıza süre verildiğini, bu karar gerekçesi ile işbu birleştirme talepli davayı açma zarureti doğduğunu, Bu nedenlerle işbu dosyanın İstanbul Anadolu 10. Asliye Hukuk Mahkemesi 2020/304 Esas sayılı dosya ile birleştirilmesini, müvekkillerine ait taşınmazın kamulaştırılarak, davalı adına tescilini, Müvekkiline ait taşınmazın emsal kamulaştırmalarda dikkate alınarak, dava tarihindeki kamulaştırma bedelinin tespit edilerek, fazlaya ilişkin talep ve hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 500,00 TL bedelin davalıdan tahsilini, kısmi kamulaştırma nedeni ile geriye kalan kısmın müvekkillerce kullanılması mümkün olmadığından,bu kısma ilişkin kamulaştırma kararı verilerek kamulaştırma bedelinin tespit edilerek, fazlaya ilişkin talep ve haklar saklı kalmak kaydıyla şimdilik 500,00 TL bedelin davalıdan tahsilini, yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin davalıya yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın bulunduğu yolun ana arter olmadığından davanın husumet yönünden öncelikle reddi gerektiğini taşınmazın bulunduğu bölgede imar uygulamasının devam ettiğini haksız ve mesnetsiz açılan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Birleştirilen davada davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle ; davanın kesin hüküm nedeni ile reddinin gerektiğini, dava konusu taşınmaza idarece sahiplenme maksatlı fiilen bir el atmanın olmadığını, davaya bakma görevinin idare mahkemesinde olduğunu, dava konusu taşınmazın kadastral parsel niteliğinde olduğunu, davacının iddialarının aksine fiili el atmanın söz konusu olmadığını, bu nedenle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl davanın husumet yokluğundan reddine, birleştirilen davanın ise kabulü ile taşınmaz bedelinin davalı ... Başkanlığından alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen davacı payının tapusunun iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; daha önce aynı mahiyette açılan dava nedeni ile davanın kesin hükümden reddi gerektiğini, husumetin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına ait olduğunu, emsal seçimi ve değerlendirmesinin hatalı olup bedelin fahiş belirlendiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kamulaştırmasız el atılan arsa niteliğindeki taşınmaza mahallinde yapılan keşif sonucu emsal karşılaştırması yapılarak değer biçen, usul ve yasaya uygun olarak düzenlenen bilirkişi raporuna göre el atma bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesi doğru olduğu gibi, taşınmazın imar durumu ve bilirkişi raporunda belirlenen niteliğine göre bedelinin uygun olduğu, taşınmaza el atma devam ettiği sürece kesin hükümden söz edilemeyeceği, taşınmazın davalı ... Başkanlığının yetki ve sorumluluk alanında kaldığından husumetin doğru yöneltildiği, mahkemece Dairemiz iade kararı doğrultusunda işlem yapıldığı ancak davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun tapu kaydında bulunan hacizlerin hükmedilen bedele yansıtılması yönünden kabulü ile kararı düzelterek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; tespit edilen bedelin fahiş olduğunu, istinaf dilekçesinde ileri sürülen sebepleri tekrar ederek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6
Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun)
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu İstanbul ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 444 ada 1 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesine ve alınan rapor uyarınca taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesi yerindedir.
3.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı idare tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... vekilince yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı kalan harcın davalı ...B'den alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.