"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/478 Esas, 2023/69 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 38. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/85 Esas, 2021/95 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle asıl ve birleştirilen davaların reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davacılar vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 19.12.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacılar vekili Avukat ... ile davalı idare vekili Avukat Burçin Tarkan Sözer gelmişlerdir.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili asıl ve birleştirilen dava dilekçelerinde özetle; dava konusu Ankara ili, Çankaya ilçesi, ... Mahallesi, 29015 ada 1parsel ... taşınmaza davalı idarece fiili el atma olgusu gerçekleşecek şekilde kamulaştırmasız el atıldığından bahisle taşınmazın bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın dayanağının imar düzenlemesi işlemi olduğunu ve dava konusu alanda idarenin fiilen el atması olmadığını, bu durumda idari yargı görevli olduğundan iş bu davada öncelikle dava dilekçesinin yargı yolu nedeniyle usulden ve mesnetsiz açılan davanın esastan reddi gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl ve birleştirilen davaların kabulüne, taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacılara verilmesine, bedeline hükmedilen taşınmazın tapusunun iptali ve davalı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın imar planında ticari rekreasyon alanı olarak ayrıldığını, plan değişikliğine davacı tarafından itiraz edilmediğini, fiilen el atmanın olmadığı ve maliklerin yapılaşma hakkının bulunduğunu, taşınmazın paydaşları tarafından açılan davanın reddine dair kararın Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesinin 2018/3135 Esas ... kararı ile onadığı ve Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin denetiminden geçerek kesinleştiği hususların dikkate alınmadığını, davanın reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürülmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın öncesinde 2005 onaylı uygulama imar planında “kentsel rekreasyon alanı” olarak ayrılmış iken 2014 onay tarihli 1/5000 ölçekli revizyon imar planında "Ticari Rekreasyon Alanı" olarak ayrıldığı, taşınmazın bitişiğinde bulunan ve Beytepe Toplukonut Alanı olarak ayrılan kısımda Pasifik İnşaatın şantiye binasının bir bölümünün taşınmaza girdiği, şantiye sahasına ulaşmak üzere toprak yol oluşturulduğu, şirket tarafından heyelan nedeniyle dava konusu taşınmazda teraslama işlemi yapıldığı, taşınmazın kuzeyinden geçen 15 m²lik imar yoluna ilişkin mevcut yol güzergahının dere yatağından geçecek bölümünde plan tadilatına gidilerek 2775 m²lik yolun kamu adına kayıtlı 3895 m²lik bölümden karşılanmasına dair 2018 tarihli ve 284 ... karar ile onaylanan 81205/18 No.lu parselasyon planının Ankara 17. İdare Mahkemesinin 2018/1485 Esas, 2019/472 Karar ... kararı ile iptal edildiği, bu nedenle tapuda tescil işlemlerinin yapılamadığı, taşınmazın paydaşları tarafından açılan ve istinaf üzerine Daireye intikal ederek 2021/834 Esas sayısı ile Dairece incelemesi yapılan dosya içerisine celp edilen yazı cevabından 1/1000 ölçekli uygulama imar planının Büyükşehir Belediye Kanunu'nun 7/b maddesi uyarınca Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 25.05.2021 tarihli ve 925 ... kararı ile kabul edilerek onaylandığı ve itiraz edilmediğinden kesinleştiği, bu arada taşınmazın ticari rekreasyon alanı olarak düzenlenmesine dair 1/5000 ölçekli ... imar planının Ankara 7.İdare Mahkemesinde açılan davada mahkemenin 28.09.2021 tarihli ve 2021/456-1761 ... ilamı ile iptaline karar verildiği, ancak 1/1000 ölçekli imar planının ayakta olduğu, davalı idare tarafından taşınmaza herhangi bir yapı ve tesis yapılmadığı bu yönüyle fiilen el atmadan söz edilemeyeceği anlaşıldığından, taşınmazın imar planındaki konumu ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planının onay ve kesinleşme tarihinin 2021 yılı olduğu da dikkate alındığında hukuki el atmadan da bahsedilemeyeceği, taşınmazın paydaşları tarafından açılan davada aynı gerekçeler ile davanın reddine dair verilen kararın istinafı üzerine Dairemizin 2018/3135 Esas, 2019/1132 Karar ... ilamı ile davacı tarafın istinaf itirazlarının esastan reddine karar verildiği, iş bu Dairemiz kararının temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 03.03.2021 tarihli ve 2019/9192 Esas, 2021/2507 Karar ... ilamı ile onanarak kesinleştiği de dikkate alındığında davanın reddine karar verilmesi gerektiğinden bahisle davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, yeniden hüküm kurmak suretiyle asıl ve birleştirilen davaların reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza ait olan 1/5000 ölçekli ... imar planı değişikliğinin iptaline ilişkin kesinleşmiş Ankara 7. İdare Mahkemesinin 2021/456 Esas ... kararın gerekçesinde ''...söz konusu taşınmazın parselasyon sonucu kamu ortaklık payı kapsamında hisseli olarak oluştuğu, parselin oluşumunda kişilerin iradesine bağlı bir hissedarlık durumu olmadığı, idari işlemle kamu gücü kullanılarak farklı taşınmazdaki kişilerin kamu ortaklık payı parsellerinde hissedar yapıldığı, yine taşınmazın büyüklüğü, hissedar sayısı ve hissedarlık ilişkisinin iradi olmaması ve 1/25000 üst ölçekli planda kamusal alan olarak ayrılması birlikte gözetildiğinde bölgesel nitelikli kullanımın öngörüldüğü, mülkiyet hakkının malikler tarafından ticari amaçla kullanılmasıda mümkün olmadığından mülkiyet hakkının kullanılmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak ölçüde plan değişikliğinin kabul edilmesi hukuken mümkün olmadığının'' belirtildiği, ayrıca Danıştay 6. Dairesinin 2017/2359 Esas ... kararında da "imar mevzuatında ticari rekreasyon alanı adında bir kullanım şekli olmadığını ve ticari rekreasyon alanı yapılan bir taşınmazın halen kısıtlı ve kamu alanı olma vasfının devam ettirdiği'' yazılı olduğu yine dava konusu taşınmaza komşu parsellede imar planın iptaline ilişkin kararlarda da aynı hususun tekrarlandığı gözetilerek 1/1000 ölçekli imar planında dava konusu taşınmazın ''ticari rekraasyon alanı'' olarak ayrılmasının kullanımının kamusal alan olmaktan çıkarmadığı gibi maliklerin taşınmazdan yararlanma ve taşınmazı kullama imkanı fiilen ve hukuken imkan bulunmadığından davanın kabulüne karar verilmesi gerektiği gibi bir kısım davacıların açtığı davalar sonucu Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 25.05.2021 tarihli ve 925 ... kararı ile kabul edilerek onaylanan 1/1000 ölçekli imar planı değişikliği ile taşınmazın özel rekreasyon alanı kullanımına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 09.02.2022 tarihli ve 292 ... kararı ile ... imar planı değişikliğinin Ankara 15. İdare Mahkemesi kararları ile iptal edildiğinden Ankara Bölge Adliye Mahkemesi kararının dayanağı kalmadığından davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlâk muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlâk muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 15.12.2010 tarihli ve 2010/5-662 Esas, 2010/651 Karar ... kararı ile'' uzun yıllar programa alınmayan imar planının hayata geçirilmemesi nedeniyle kamulaştırma ya da takas cihetine gitmeyen davalı idarece, pasif ve suskun kalınmak ve işlem tesis edilmemek suretiyle taşınmaza müdahale edildiği; bu haliyle idarenin eyleminin, mülkiyet hakkının özüne dokunan ve onu ortadan kaldıran bir niteliğe sahip olduğu bu şekilde kamulaştırmasız el koyma olgusunun gerçekleştiğinin kabulu gerektiğine...''karar verilmiştir.
5. 2942 ... Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 ... Kanun) Ek Madde 1 inci maddesi ile 26.11.2022 tarihli ve 32025 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 7421 ... Kanun'un 2 nci maddesi ile Ek Madde 1 inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen cümlesi
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosya içindeki bilgi ve belgelerden; çoğunluğu özel mülkiyete kayıtlı 108.212 m² yüzölçümlü taşınmazın, 15.03.2005 tarihinde onaylanan 3. Etap Toplu Konut Alanı 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı kapsamında Kentsel Rekreasyon Alanı olarak ayrıldığını, 2014 onay tarihli 1/5000 ölçekli revizyon imar planında Ticari Rekreasyon Alanı olarak kullanım alanının değiştiği, ne var ki 1/5000 ölçekli ... imar planının Ankara 7. İdare Mahkemesinde açılan davada Mahkemenin 28.09.2021 tarihli ve 2021/456 Esas, 2021/1761 Karar ... ilamı ile iptaline karar verildiği ve kararın kesinleştiği, Büyükşehir Belediye Kanunu'nun 7/b maddesi uyarınca Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 25.05.2021 tarihli ve 925 ... kararı ile dava konusu taşınmazın1/1000 ölçekli uygulama imar planında Ticari Rekreasyon olarak kulanımının belirlendiği, davacılardan ... tarafından açılan iptal davası sonucu Ankara 15. İdare Mahkemesinin 2023/596 Esas, 2023/850 Karar ... kararı ile 1/1000 ölçekli planın iptaline karar verildiği, kararın kesinleşmediği anlaşılmıştır.
3. Dosya içinde, imar planında ticari rekreasyon alanı olarak ayrılan dava konusu taşınmazın plan notlarına ve ayrılma amacına göre yapılaşma koşulları ilgili Belediye Başkanlığından sorulmadan eksik inceleme ile karar verilmesi doğru görülmemiştir.
4. Dosya içindeki bilgi ve belgelerden; Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 25.05.2021 tarihli ve 925 ... kararı ile onanan 1/1000 uygulama imar planı değişikliğinin iptaline ilişkin görülen davada Ankara 15. İdare Mahkemesinin 2023/596 Esas, 2023/850 Karar ... kararı ile iptaline karar verildiği anlaşıldığından ilgili Mahkeme kararının kesinleşip kesinleşmediği araştırılıp sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile karar verilmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesinin kararının açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,
Davacılar kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden, 21.09.2023 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince belirlenen 17.100,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davalıdan alınarak davacı idareye ödenmesine,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın 6100 ... Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.