"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/288 Esas, 2022/307 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Çorum ili, Alaca ilçesi, ... Mahallesi, 407 ada 1 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırılacak yerin bedelinin davacı tarafından çok düşük tutulduğunu, söz konusu kamulaştırılacak yerin çok değerli olduğunu, etrafına kattığı değer düşünülmeden cüzi miktarın teklif edilmiş olmasının kabul edilebilir olmadığını, mahkemece bedel tespiti yapılırken bu hususlara dikkat edilmesi gerektiğini, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davacıya tahmiline karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 15.10.2019 tarihli ve 2018/248 Esas, 2019/289 Karar sayılı ilamı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile dava konusu taşınmazın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 07.07.2020 tarihli ve 2020/686 Esas, 2020/1327 Karar sayılı kararıyla taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; taşınmaz üzerindeki Kültür Bakanlığınca eski eser olduğu kabul edilen yapıların; restore edilmek üzere kamulaştırıldığı gözetilerek, Bayındırlık Birim Fiyatı listesinin 5/D grubunda belirtilen restore edilecek tarihi ve eski eser niteliğindeki yapılardan olduğu değerlendirilmeden, 2/B grubu kabul edilmek suretiyle az bedel belirlenmesi, doğru görülmeyerek Bölge Adliye Mahkemesinin esastan ret kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararı bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile uyulan bozma kararı gereğince inceleme ve işlem yapılarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; tescil işleminin gerçekleştiğini, yeniden tescile karar verilmesinin hatalara sebebiyet verebileceğini, faiz ve ödeme hükümlerinin hatalı kurulduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; bozmaya uyulmasına rağmen bozma gereklerinin yerine getirilmediğini, yapı sınıfının hatalı tespit edildiğini, dava konusu taşınmazda yer alan tarihi yapıların, tarihi türbenin giriş kapısı üzerinde yazdığı üzere geçmişte restorasyon geçirmiş olmasına rağmen; restore edilmediği varsayılarak restore edilecek yapılardan olarak değerlendirilse dahi 5/D sınıfına girmesi gerektiğini, taşınmazın zemin bedelinin de düşük belirlendiğini, faize ve ödemeye ilişkin hükümlerin hatalı kurulduğunu, enflasyonu aşan faiz taleplerinin karşılanması gerektiğini ve Anayasa Mahkemesine itiraz yolu ile başvuru talebimizin kabulü ile 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun 15 nci maddesinin d fıkrasının iptalinin istenmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti ve idare adına tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2.2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ve 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarının ilgili bölümleri
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen mahkeme kararının kısmen bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacı idare vekilinin tüm, davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz dilekçesinde ileri sürdüğü nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte değildir.
3.Dairemizin 11.11.2021 tarihli ve 2020/7261 Esas, 2021/13086 Karar sayılı ilamında dava konusu taşınmazın eski eser olduğu kabul edilerek restore edilmek üzere kamulaştırıldığı anlaşıldığından Bayındırlık Birim fiyat listesinin 5/D grubunda kabul edilmesi gerekirken 2/B kabulü ile değer biçilmesi doğru görülmediğinden bozma yapıldığı ve bozmaya uyulduğu hâlde, alanında uzman bilirkişilerden rapor alınmaksızın ve bozmaya uyulmakla taraflar için usuli kazanılmış hakkın doğacağı gözetilmeksizin tarihi yapıların 2/B kabulü ile eksik değer biçilmesi doğru görülmemiştir.
4. Kabule göre de, davacı tarafça bloke edilen bedeli almadıkları iddia edildiğinden, ilgili bankadan hesap hareketlerini içerir belgelerin getirtilerek sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinden mahkeme kararının bozulması gerekmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin tüm, davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile hükmün açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davalıdan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
23.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.